EM LAN SAO ĐÀNH CẮT ĐỨT DÂY CHUÔNG
Tôn Thất Tuệ
Nói về chặng Trần Khánh Vân bị bắn nhưng thoát chết, lúc ấy tôi ở San Diego, khi nào đi Quận Cam, tôi cũng lên phía Los Angeles vào thị xã Hacienda Heights nhà một phụ nữ quen khá lâu thời trung học, trước khi quen người chồng tương lai của bà. Lần ấy sao nhà đông nghẹt người, nhà ông bà lớn và sân sau cũng lớn. Là một party, tôi không được mời vì ở xa. Tôi đi vào thì ngay cửa chính là cái "den" nhỏ có bộ sofa liền với phòng khách rất lớn. Trong cái salon nhỏ ấy đã có ông Nguyễn Trọng Nho, chánh án tương lai, hai ba người nữa mà tôi biết có cặp con trai sinh đôi của ông tỉnh trưởng Hà Thúc Luyện. Chúng tôi chào hỏi nhau vừa xong thì ông Trần Khánh Vân mới đến sau nhào vô, ngoài kia đông quá, không chỗ.
Xề đít xuống thì TKV "mở máy" ngay, khoe đang thực hiện các công việc giao tiếp với Hà Nội: các anh có biết hiện Fullerton College huấn luyện mấy trăm sinh viên VN gởi qua, tôi đang giúp các em, gặp chi giúp đó. Phạm Duy, Mai Thảo, Trịnh Công Sơn, Nguyễn Thị Hoàng, Nguyễn Xuân Hoàng mọi văn nghệ sĩ đều do Cục R hướng dẫn; chính phủ cho luân chuyển vài tin cấm như Mỹ giúp HCM tuyên bố độc lập, Trung Cộng ứng chiến giữ miền Bắc cho quân VN dồn về phía nam hoàn thành giai đoạn cuối. Tự do mà. Tôi và vài người nữa sẽ về làm bộ trưởng ở Hà Nội.
Một người con ông Luyện đứng dậy muốn đánh, ông Nho cũng đứng lên nhưng chưa xáp lại gần. Tôi nhảy ra can và nói với ông TKV:
Anh Vân, anh biết một ngàn chuyện tôi chưa biết, tôi chỉ biết một chuyện mà anh không biết. Ở Trảng Lớn, sau bài học cách mạng trường kỳ toàn cầu, vài anh ngụy lên sân khấu khen bài hay, chưa bao giờ biết. Một anh đại úy trịnh trọng nói: sau khi được cách mạng giáo dục đầy đủ, tôi sẽ đi theo giải phóng các nơi như Bangkok và Paris. Tức thì một nón cối nhảy lên nắm áo kéo, nạt to, "đi xuống, các anh là cái gì mà đi giải phóng, chúng tôi đây còn chưa chắc được theo". Anh Vân, làm bia đỡ đạn cho chúng mà không được huống hồ về làm bộ trưởng. Bây giờ không còn cái vụ hồng chuyên; có đảng mới đủ tư cách lái xe cải tiến cành cạch, nói chi vào ngồi ở Bắc Bộ Phủ.
Chủ nhà quen tôi từ lâu nhưng tôi chưa biết cô là cháu ruột kêu Bùi Tín bằng chú. Nhà của ông Nho cũng gần quanh, mươi lăm phút lái xe. Vì trùng hợp tôi và ông Nho thường gặp ở nhà quen với cô nầy cũng quanh đó vì chồng cô đi làm xa ở một mình với hai con, chúng tôi không đến nơi ăn tiệc nói trên. Có lạ lần nào tôi đến cũng có bà chủ đến, tình ngay lý gian e như hẹn nhau. Sau vụ Trần Khánh Vân bị cự, tôi tự động ra về. Ông Nho tỏ ra bực bội vì lời nói của TKV, trách bà chủ cho TKV đến tuyên truyền VC. Bà chủ giận tím mặt, hai người không nhìn nhau.
Chừng 10 ngày sau tình cờ tôi gặp bà chủ nhà ở Bolsa, tôi nói đùa: "em nói với TKV coi chừng bị bắn". Bà ừ è dạ dạ nói thêm ông Nho giận lắm. Tháng sau tôi trở lại đây, tôi sống một mình buồn lắm, chu du. Lại gặp ông Nho và bà chủ, hai người thân thiện, tôi ngạc nhiên.
Ông Nho buột miệng nói: "Trần Khánh Vân nói lên tiếng nói của lương tâm". Tôi như nghẹt thở. Nhà lãnh đạo sinh viên tự xưng cầm cờ chống cộng nay đã biến một tay tuyên truyền VC mà ông định đánh thành phát ngôn viên lương tâm. Chắc chắn việc đổi hướng 180 độ do bà chủ, cô bạn của tôi vận động. Tôi không thể đọc tư tưởng của ông Nho và không nên suy diễn nhưng tôi biết ông cẩn thận, ông thấy tôi không phải là người đối thoại hợp thời; ông nói bấy nhiêu e chừng đủ để giải thích vì sao thân thiện trở lại với bà chủ bạn tôi.
Tôi suy nghĩ lắm chứ. TKV bước vô là mở máy như bước lên bục cầm micro người ta dọn sẵn cho mà nói. Bình thường muốn tuyên truyền thì bắt đầu làm thân, nói xa nói gần rồi mới vô đề. TKV không làm vậy. Có lẽ cô chủ quá biết lập trường của tôi nên không mời tôi, tôi tình cờ đến. Chồng cô là một kỹ sư công chánh có lẽ thân quen với TKV, cục trưởng Cục Gia Cư thời Nguyễn Cao Kỳ. Bà chủ nói với tôi mấy đứa con TKV nói: ba con không làm gì hết, chỉ có việc chở tụi con đi học rồi chở về.
Ông Nho, có lẽ ông không hiểu câu trả lời của tôi, quá tế nhị chăng. Tôi nói lời của anh làm tôi ý thức rằng không có ai gọi là người chống cộng; người ta chỉ nhìn cái bong bóng gió sân trực thăng White House mà làm theo nói theo. Chỉ có người hùa theo Mỹ kiếm ăn. Ông Nho đã tự reinvent, tự chùi dọn trang điểm bằng cách cầm đầu biểu tình trước tiệm video (hình như người chủ tên Trương) có treo hình HCM. Sau khi đã thành chánh án, ông đã cho ban chấp hành một tổ chức cộng đồng tuyên thệ, nhiều người cho rằng tổ chức nầy bất lợi cho tinh thần cộng đồng, một nơi vốn dĩ nhiều xáo trộn. Cộng đồng thì tùm lum tà la biết đâu mà mò. Tôi thấy việc dùng tư cách chánh án cho tuyên thệ nó ra làm sao; không biết trúng sai. Cuộc tuyên thệ nầy nhiều kịch tính quá.
Sau đó có vụ Trần Văn Bé Tư, cựu giáo sư, bắn Trần Khánh Vân. Lý do TKV bị bắn không xuất phát từ bữa tiệc mô tả bên trên mà - theo nhật báo địa phương Orange County Register - vì phụ bản chủ nhật của Los Angeles Times cho biết TKV cựu viên chức cao cấp sẽ về nước cộng tác với chính quyền mới. TKV, theo bài báo, là nhân vật ủng hộ VNCH ngay khi còn du học ở Mỹ. Nhiều sinh viên không về khi học xong mà ở lại hoạt động cho VC, nhưng ông Vân đã chống lại đám biếu tình phản chiến, bị đánh đập.
Bài nầy tôi dự định làm mở đầu vài ý nghĩ về thứ trưởng hải quân Mỹ Hùng Cao. Nhưng thôi, đã vậy thì thêm vài dòng cho xong. Các báo Mỹ đều có phụ bản Magazine ngày chủ nhật. LA Times Magazine có bài nói về người tỵ nạn, viết một cách rất Mỹ, với kết luận khuyên người VN nên lo làm ăn và nhập tịch.
Rất Mỹ vì bài báo bắt đầu với hình ảnh và tường thuật cảnh một người đàn ông chủ gia đình đi đón vợ con đoàn tụ theo chương trình ODP (ra đi có trật tự) ở phi trường LA; ông đã vượt biển một mình và bảo lãnh vợ con. Ôi là cảm động cha con khóc, vợ chồng khóc. Kế tiếp là các thành quả của người Việt như con em học giỏi, biến nhiều khu vực bỏ hoang thành thị trấn, các downtown chuột ở thành phố xá; người Việt làm chủ các căn nhà mới.
Chuyển mục là các hoạt động chính trị chống CS. Tiêu biểu là Mặt Trận. Phần nầy là report over report, tường trình lại. Bản doanh của Mặt Trận đặt tại San Jose, người Việt ở đây mặc đồng phục màu đà, cho phép chủ nhân trích tiền đóng góp từ sổ lương chuyển vào chương mục của MT. MT tổ chức đại hội tại Anaheim Convention Center qui tụ gần 100 ngàn người; làm cho tòa đại sứ VN tuyên bố có vài sự chống đối nhỏ ở VN đã dẹp xong nhưng không do tổ chức nầy điều động. MT có chiến khu ở Thái Lan, một ký giả tới tận nơi thì thấy bản doanh là một ngôi nhà tranh trống, vài nhân viên canh gát. Ông dự bữa tiệc có người Việt và người Thái ở một khu rừng thưa, dùng toàn dĩa giấy ly giấy, không khác một dinner party ở Mỹ, không có gì là đấu tranh gian khổ như tuyên truyền. Có lẽ từ bữa tiệc nầy mà có danh từ "chiến khu dĩa giấy" được dùng thường xuyên trong giới chống MT.
Phản diện là không chống chính quyền CS. Nhân vật chính trong đoạn nầy là Đỗ Ngọc Yến, chủ nhiệm báo Người Việt. ĐNY không đóng vai người ủng hộ, ông là nhà báo ông thấy rằng ý thức hệ không còn hấp dẫn, người Việt đã quen dần với CS, bớt dị ứng. ĐNY nói thêm nhiều người không những bớt dị ứng mà công khai dẹp bỏ ý thức hệ cũ, bỏ quên quá khứ cá nhân VNCH. Tiêu biểu là Trần Khánh Vân, đã từng bị đánh vì chống bọn sinh viên phản chiến chủ trương Mỹ rút lui, bỏ rơi VNCH. Ông đã quay lại Saigon hợp tác với chính phủ chống cộng. Ông Vân ở trong nội các chiến tranh của ông Kỳ. Ông Vân đã bỏ quá khứ chống cộng nặng nề để trở về VN tham gia chính sự, và theo tin riêng của Người Việt, Hà Nội sẽ tiếp đón ông Vân nồng nhiệt, mời vào ban lãnh đạo quốc gia.
Phần cuối cùng là hình ông Lâm Lễ Trinh phất cờ Mỹ. Cựu bộ trưởng nội vụ từ thời ông Diệm hân hoang cảm ơn nước Mỹ thay mặt đám đông chung quanh vừa ra khỏi hội trường tuyên thệ thành công dân Mỹ. Khúc nầy như đoạn kết có hậu trong tiểu thuyết, vui vẻ cả làng. Các bạn hãy nhập tịch, bỏ phiếu, thực hiện giấc mơ Mỹ: make it true, the American dream.
Ai thúc đẩy Bé Tư, ai mua súng cho nhà giáo nầy, có âm mưu dài lâu hay không; chúng tôi không tìm hiều thêm và không biết sau khi hồi phục ông TKV làm gì, có được Hà Nội cho gì không. Bolsa xầm xì, mấy ngài xúi dục không chịu góp tiền thế chân cho Bé Tư hay thuê luật sư giỏi.
Mục đích của báo LA Times là tìm cử tri cho hai đảng CH DC nhưng đưa đến vụ ám sát nửa vời, nạn nhân TKV thoát chết chỉ bị thương. Nhưng chút xíu sự đời đã là mớ bòng bong biết bao nhiều điều đáng nhớ. Lâm Lễ Trinh là bộ trưởng nội vụ chính phủ đầu tiên của ông Diệm, chiến khu dĩa giấy, vượt biên năm ăn năm thua, đoàn tụ như mơ, TKV không đáng bị bắn so với những kẻ xé rào về sau, nói tên nhớp miệng. Fullerton College là nơi tiến sĩ Đoàn Viết Hoạt chồng cô Thức đến chủ xướng lý thuyết hai cờ: cờ đỏ và cờ vàng, nhốt chung cừu và sói. v.v....
Ông kỹ sư chủ nhà giàu có đã về Huế sống một mình để trị bệnh, đã qua đời. Bà chủ nhà đã xuất gia đầu Phật dùng tiền tài tích lũy xây dựng một cơ sở hoằng pháp bên bờ Thái Bình Dương của Tiểu Bang Vàng (The Golden State). Người viết bài nầy ước chi thành Điệp mà hát: Em Lan ơi, tội tình chi mà em cắt đứt dây chuông chùa!
