từ chối ân giảm tử hình

Tôn Thất Tuệ

TT Joe Biden đã ân giảm án tử hình thành chung thân không tại ngoại cho 37 tử tù trong số 40 tử tù thuộc thẩm quyền liên bang (federal death row). Nhưng có hai người không chấp nhận ân huệ nầy và yêu cầu TT Biden rút quyết định. Đó là các ông Shannon Agofsky và Len Davis. Lý do nại ra là nhận ân huệ ấy làm vô hiệu hóa việc họ đang kháng án tử hình, với nhiều hy vọng trắng án, chứ nhận ân huệ nầy thì suốt đời trong nhà đá cho đến chết.

Một số thân hữu chuyên nghề hành chánh, ăm ắp bên mình nghị định, sắc lệnh, thông tư, quyết nghị ...đã tự hỏi ông Biden có quyền rút lại hay không vì hiến pháp không nói tới. Ý kiến sơ khởi của các quan đốc ấy là mọi văn kiện của ngành hành pháp có thể sửa đổi, hủy bỏ bởi chính chức sắc duyệt ký, hay một chức sắc ngang quyền hay cao hơn. Dễ mà. Trong mấy giờ đầu ngồi chưa nóng đít, George Bush ký mỏi tay hủy các quyết định của Bill Clinton bất lợi cho doanh nghiệp như cho phép công nhân kiện chủ nhân, những biện pháp bảo vệ môi sinh gây tốn kém cho các xí nghiệp, bỏ cái nầy, thêm cái kia. Biden cũng làm không khác là bỏ ngay các quyết định của Trump về nhập cư, bỏ việc xây tường biên giới phía nam và có lẽ ít hôm nữa Trump cũng làm không khác.

Nói tổng quát, dân cũng như quan có thể làm điều mình muốn, miễn là không bị cấm bởi luật lệ từ cấp thấp nhất đến cấp cao nhất và không trái với trật tự xã hội (social order).

Nhưng quyết định ân xá có khác với các quyết nghị hành pháp (executive orders). Tối Cao Pháp Viện gọi là quyết định tuyệt đối (absolute décision). Các tổng thống kế nhiệm không được phép hủy bỏ, giống như nghi can được xử vô tội thì không tòa thứ hai nào được xử lại về hình sự. Rứa thì đối với quyết định ân giảm hai ông nầy, Biden, dù là người ký, không khác gì Trump hay Vance ... về sau, cũng có nghĩa không được phép hủy lệnh ân xá.

Trông vô lý quá đi chơ, tui ký thì tui rút lại được mà, luật nào cấm. Nhưng xét cho cùng, trong lịch sử pháp lý, các luật thành văn hay bất thành văn chưa làm xong việc gọi là viết ra giấy đầy đủ đạo lý theo định nghĩa: La loi c'est la codification du sens commun. Luật là viết thành đạo luật thể hiện đạo lý trong lẽ thường. Trên cao hơn còn có một trật tự xã hội, với một khía cạnh diễn tả bởi Victor Hugo: đóng cửa tù, mở cửa trường. Celui qui ouvre une porte d'école ferme une prison.

Biden không thể rút lại quyết định về pháp lý và đạo lý. Nhất là đạo lý, đã ân giảm thì rút lại làm gì, hãy để cho các thứ luật vũ trụ, luật cao minh làm việc; khía cạnh đời thế là đủ, nằm trong tinh thần nhân bản: thà tha trăm người có tội hơn kết tội một người vô tội.

Về mặt thực tế, Biden không cần làm một hành động nào khác. Xuyên qua các án lệ, việc ân xá, ân giảm không đòi hỏi sự ưng thuận của người thụ hưởng. Thật vậy, với quyền hiến định, (with the power vested in me by the Constitution), tôi ra lệnh chính phủ không hành quyết bạn. Nào khác chi mọi công dân có quyền và nhiệm vụ chận một người không cho nhảy xuống cầu treo San Francisco.

Hai ông Agofsky và Davis vẫn tiếp tục ở trong tù được chính phủ nuôi cơm. Các ông cứ xúc tiến kháng án xin xử lại. Theo các luật gia, quyết định ân giảm không gây trở ngại.

Lâu lắm, chúng tôi có xem Court TV, và biết trường hợp một tù nhân chung thân không chịu hưởng ân huệ tại ngoại vì phải ký xác nhận có tội (guilty); ông nói thà tiếp tục ở tù, chứ không phản lương tâm nói dối có tội để được tự do. Về sau ông kháng án và được xử vô tội. Các thống đốc ký cho tại ngoại (probation) theo đề nghị của ủy ban tại ngoại (probation board) nhưng trong thủ tục các đương sự phải ký guilty; có nghĩa hồ sơ hình sự đã đúc kết thành tội.

Báo chí chí nói hai ông nầy không chịu ký giấy tờ (clemency paperwork) chúng tôi đã search trên internet nhưng không tìm ra nội dung các paperwork nầy có ghi phải nhận là guilty hay không. Một quyết nghị hành pháp Donald Trump cho ông Philip Esformes khỏi ngồi tù đến đáo hạn không ghi gì ngoài điều nói rằng việc Esformes tại ngoại không gây nguy hiểm cho cộng đồng. Hy vọng lần nầy, White House không làm gì để chận lối kháng cáo của các đương sự.

Mong rằng Biden quyết định ân giảm vì yêu cầu của các tổ chức nhân đạo và pháp lý, chứ không phải để xóa mặc cảm tha tội cho con trai là Hunter Biden. Các tổ chức nầy lo Trump sẽ ra lệnh thi hành bản án. Nếu George Bush được xem là quán quân tử hình khi làm thống đốc Texas, Donald Trump là tổng thống quán quân tử hình vì trong hai tháng cuối nhiệm kỳ trước DT đã ra lệnh hành quyết 13 tử tù. 2001, Tim McVeigh đã dùng bom tự chế bằng phân bón hóa học phá sập 1/3 tòa nhà liên bang ở Oklahoma City sát hại 167 người gồm 19 trẻ em. Ông bị kết án tử hình và Bill Clinton ra lệnh thi hành.

Phụ bản

trên cõi người

tôn thất tuệ 2015

Các cuộc xử tử vẫn tiếp diễn trên thế giới nhưng cách thức thì thay đổi rất nhiều. Từ việc chém bêu đầu để răn đe, trống đánh kèn thổi, tuyên ngôn tuyên cáo rồi đến hành quyết trong phòng nhỏ. Từ khi tuyên xử cho đến khi thi hành bản án khác nhau. Như bên Tàu thì thi hành ngay, vì pháp trường và pháp đình một chỗ. Thân nhân phải trả tiền mấy viên đạn như mẹ phải trả tiền đạn họ dùng bắn con mình. Theo một cáo buộc, phủ nhận bởi Trung Cộng, bác sĩ đã mổ lấy nội tạng và da khi nạn nhân chưa chết hoàn toàn vì TC tiếc viên đạn, coup de grace, để gia đình khỏi tốn thêm. TC tỏ ra văn minh hơn một chút khi vào năm 2014 ra lệnh cấm lấy các bộ phận thân thể của kẻ vừa bị hành quyết.

Văn minh nhất bây giờ tại nước Mỹ là chích một ống thuốc độc, thế là xong.

Nhưng theo luật và theo lương tâm nghề nghiệp (ethic), ống chích, kim chích phải sát trùng và phải thoa cồn chỗ chích.

Đúng rồi, chích thuốc là chích thuốc dù chích cho chết hay cho lành bệnh. Còn không thì treo bằng bác sĩ.

Án tử hình là sai vì các xứ dân chủ chủ trương thà tha ngàn người có tội hơn giết một kẻ vô tội; trong lúc ấy các nước CS thì thà giết lầm hơn bỏ sót.

Giữa tháng 2-2011, người ta vừa tha một tử tù (tên Graves) vì xử oan sau 14 năm ngồi tù tại Texas. George Bush junior, khi làm thống đốc Texas, đạt chức vô địch ra lệnh thi hành án tử hình. Cũng tại tiểu bang nầy, tại tòa thượng thẩm, luật sư của một bị cáo xin hủy bản án vì luật sư biện hộ ở tòa dưới ngủ (making a nap) trong phiên xử. Tòa không chấp nhận bằng cách nói ông ta có ngủ, nhưng ngủ trong lúc không quan trọng. Một em bé tiểu học cũng biết không có một phần tỷ nào của một phút là không quan trọng khi phiên tòa liên hệ đến sống chết. Cũng tại Texas nầy, một luật sư được tòa cho rất nhiều mối cải; ông ta làm chủ rất nhiều tiệm rượu và nhà hàng; ông luôn thù tiếp các ông tòa và nhân viên tòa án. (Theo Bob Herbert, The New York Times).

Cách đây hơn một trăm năm, trong một lớp hình luật tại Mỹ; một sinh viên phát biểu một điều gì; một sinh viên khác lên đánh; giáo sư can và ra lệnh cả lớp viết bài tường trình. Hơn nửa số bài viết có những chi tiết sai (về diễn biến hay ý kiến của hai người). Sự đôi co nầy do ông giáo tổ chức để biết người ta làm chứng như thế nào. Một sự việc rất đơn giản, xẩy ra trước mắt gần kề, người tường trình là kẻ có học mà kết quả rất đáng nghi ngờ. Rất khó nhận dạng người khác chủng tộc. Tòa không chịu chấp cung nhận dạng của trẻ con dưới mười tuổi.

Nếu OJ Simpson không có tiền, không ai biết tiếng thì cũng như hàng trăm người da đen khác sẽ có luật sư "chùa"; loại luật sư chuyên môn dụ bị can nhận tội nói là để nhẹ án nhưng thực để khỏi mất thì giờ của họ, kiếm tiền nhanh.

Nhưng trước khi chết bị can được thuyết trình rằng cho đến khi chết bị can vẫn là người còn sống và bình đẳng trong mọi khía cạnh, được bảo vệ như nhau trong đó có việc khử trùng ống chích, cây kim chích và chỗ đưa thuốc độc vào người.

Đó là chân lý La Palice, ghi trên mộ bia:

Ci git Monsieur de La Palice. S'il n'était pas mort, il serait encore en vie. (Nơi đây đức ngài La Palice an nghỉ; nếu ngài không chết thì ngài còn sống).

Trên cõi người có những chuyện như ri và có chuyện trong lịch sử là vua Asoka Ấn Độ bãi bỏ án tử hình hai ngàn năm trước.-

****

Tôi có xem một video, bảy tám người mất thời gian khá lâu trói xong một tử tù vào giường trước khi có người chích thuốc. Trông dã man vô cùng, dã man hơn đem ra pháp trường bắn cái đùng là xong. 

2023, tại Alabama, bác sĩ không tìm ra đưọc ven mà chích thuốc vào. Kim đâm cả chục chỗ không tìm ra đành phải nghỉ. Tử tù mập quá phải đai ét cho ốm để thấy ven. Một thời gian lâu không chộ ven bèn bày ra cách khác làm nghẹt thở, lần nầy chết thiệt nhưng thầy chú đang cải nhau phương pháp mới có nhân đạo hay không, hàm ý lối cũ rất nhân đạo. ????

CANADA, tiểu bang DC lớn nhất? Largest Bleu State?

Tôn Thất Tuệ

Van Jones, bình luận gia báo The Hill cho rằng Trump và Đảng Cộng Hòa sẽ ôm một cục căng xe vào người một khi Canada, thành một tiểu bang Mỹ "xanh" lớn nhất, qua mặt California, về số cử tri đoàn (electoral vote) và số dân biểu.
Nhận xét trước tiên bài báo hời hợt, có lẽ vì chuyện còn xa hay vô tưởng; Van Jones chỉ nhắm đến dư luận hiện tại, mà dư luận nầy cũng bị điều kiện hóa bởi sự kiện ngàn năm, nước nào cũng không thích USA. On ne peut vivre ni avec ni sans Les États Unis. Sống có Mỹ thì khó chịu, mà không có Mỹ thì sống không được, mới khổ chơ. Khôi hài cổ điển của thế kỷ 20 là một du khách làm cho Bộ Ngoại Giao đớ lưỡi khi bà hỏi nước nào nhận viện trợ của Mỹ mà không chửi Mỹ để bà đi thăm cho ăn toàn xa lộ. Làm chi có, nó là fiction như vũ khí hàng loạt MDW của Saddam Hussein. Tuy không có xe tăng Mỹ ở Ontario, ở Montréal, Canada vẫn sống dưới cái dù nguyên tử của Mỹ để ngủ ngon sáng dậy chửi Mỹ tiếp; không có Mỹ thì ai mua hàng của Canada? Mỗi ngày hơn hai tỷ dollars qua biên giới.
Có cái tít hơi ngạc nhiên của một tờ báo mới đây: California votes for Repblicans and Donald. Bài nói rằng dân California chống lại sự quá khích của đảng Dân Chủ đã bỏ đi chỗ khác, nhất là Texas, đã nhập vào trại nuôi Voi. Bài cũng nói thêm, dân New York, một 'blue state' quan trọng hàng đầu, đã dồn về Florida, để tiểu bang mưa bão nầy thành căn cứ địa số một của CH. Việc di dân đã giảm số phiếu bầu.
Chỗ khác, một số county của Oregon giáp tiểu bang Idaho đã bỏ phiếu tách khỏi Oregon để sáp nhập với Idaho vì họ không chịu được những thứ tự do vô trật tự của DC như dung dưỡng thiểu số da đen coi thường luật pháp theo chính sách "defund police" đã làm cho vài khu vực thị tứ mất giá trị địa ốc, nhiều cửa hàng lớn đóng cửa như Wal Mart Target ...
Nếu dự án nầy thành công, Idaho sẽ thêm dân biểu và thêm phiếu bầu TT Voi, Oregon bleu bớt phiếu; và các county khác của California phía núi sẽ làm theo.
California có một tổ chức đang lớn mạnh chủ trương chia hai, một khu nông nghiệp, khuynh hướng cộng hòa và một khu thành thị. California đứng đầu bảo vệ môi sinh mà cao điểm là EPA riêng của California.
Có lẽ Environnment Protection Agence toàn quốc được sinh ra từ bào thai của tiểu bang. Calif đã thi hành chính sách EP quá khích. Chừng 1990 một bà nội trợ ở Costa Mesa, Orange County, bị phạt 1.000 dollars khi bà đổ xô nước rửa cọ và dụng cụ sơn trên drive way cho chảy xuống cống lề đường. Cống rãnh nầy chỉ để thông thoát nước mưa xuống đất để hút lên mà uống hay ra sông biển sạch sẽ. Theo luật địa phương những thứ sơn nầy phải đổ vào cầu tiêu để xả xuống hệ thống sewage đến các nơi lọc nước (water treatment). Năm sau bà bán nhà rời Tiểu Bang Vàng, Golden State. Lúc ấy, một nhân viên trong một hãng xưởng dùng lầm cái thùng rác sẽ làm cho công ty bị phạt 30 ngàn dollars ví dụ bỏ rác độc hại (toxic trash) vào thùng rác bình thường.
Đảng DC tự xem và được xem là đảng tiến bộ (progressiste) như đi trước tự do phá thai, ủng hộ homosexuel, ủng hộ ly dị dễ dàng, (no fault / household dissolution), kiểm soát vũ khí, quyền lợi công nhân và đặc biệt EP (bảo vệ môi sinh).
Nói về doanh nghiệp, những biện pháp nầy gây cho chủ nhân nhiều chi phí, cấm cái nầy, làm thêm cái kia.
Doanh nhân đã dời cơ sở nhiều nhất đến Texas, dễ hiểu là tiền thuê nhà rẽ, chỉ giữ văn phòng nhỏ cho các chuyên viên đầu não ngồi trước computer. Vài tiểu bang đã dụ khị các chủ nhân Calif. Vợ chồng chủ nhân được mời đến xem chơi cho biết sự tình, bảy ngày ăn uống, nghỉ ngơi đều "free" và hứa sẽ bỏ tiền làm thêm nhiều thứ như mở rộng đường, bớt thuế v.v...
Dự đoán của ngàn năm mới 2000 là "Sun Belt" của Mỹ sẽ không có chỗ chen chân theo điều gọi là di dân nội địa (internal migration); dân các xứ lạnh như North Dakota sẽ về các tiều bang Mặt Trời, từ Arizona qua đến Georgia. Đến phía Nam của South Carolina, tiếp giáp Florida và Georgia, bạn sẽ thấy tất đất tất vàng, người đông hơn cá chốt và Tiều Châu ở Bạc Liêu Cà Mau.
Những tiến bộ (progressiste agenda) được khai dụng thành công trong 8 năm của Bill Clinton đã làm cho George Bush mỏi tay ký hủy bỏ như Biden đã làm và dự đoán Trump sẽ làm mười ngày nữa. Bush đã hủy luật cho phép công nhân kiện chủ nhân trong vòng 15 phút, luật Clinton đã phải mất hai năm nghiên cứu.
Như vậy doanh nhân sẽ sẽ hướng về các tiểu bang "more business friendly", cũng có nghĩa "more Republican", kéo theo vô số công nhân về nơi mới thuê nhà rẽ giá sinh hoạt thấp và bỏ phiếu đỏ.
Một khi Canada thành một tiểu bang, người Canada thực tế sẽ theo các chiều hướng (trend) của Mỹ; hơn nữa, người Canada và người Mỹ đều có dòng máu Anglo. Khi đã nhập vào USA, người Canada sẽ không còn cái máu antagonisme, cự nự xí xọn của dân các xứ chống lấy lệ theo thời thượng. Người gốc hispanic có đời sống vững ở Mỹ chống lại việc nhập cư mới của người Hispanic nên đã bỏ phiếu cho Trump.
Các sự kiện có thật trên đất Mỹ sẽ ảnh hưởng sự hội nhập của Canada nếu xứ nầy trở thành một tiểu bang Mỹ. Cái khối Blue DC sẽ không giữ nguyên như bây giờ, vì khí hậu, vì chi phí năng lượng sẽ theo internal migration về Sun Belt. Sun Belt hiện thời chỉ có một tiểu bang nghèo là New Mexico là xanh nhưng màu xanh mong manh như một thời Arizona xanh nay thành đỏ. New Mexico dư đất cho người Canada cũ Mỹ mới không chịu cái ngột thở DC quá độ.
Khi câu chuyện xẩy ra thực sự, có lẽ Quebec sẽ ly khai như có lần de Gaulle đã đến tận nơi kêu gọi. 'The Epoch Times" (thuộc Pháp Luân Công) đã đưa ra các video nói Trung Cộng được tự do đưa quân đến mấy hòn đảo của Canada mà chính phú Trudeau đã cho thuê như cho đứt. Tập Cận Bình sẽ giữ những nơi nầy như Nga giữ Crimea của Ukraine. Những tô nhượng mới nầy sẽ là con đường Tàu nuôi sống những quốc gia ly khai như một Quebec, một Little Little Canard khác v.v...
Bản đồ dân số (demographic map) mới sẽ thay đổi màu sắc chính trị blue and red không đứng yên để giữ hiện tại mãi mãi như hiện tại.

Phụ bản: De Gaulle kêu gọi Quebec ly khai.
«Vive le Québec libre!» est la phrase-clé du discours du 24 juillet 1967 de Charles de Gaulle, prononcée depuis le balcon de l'hôtel de ville de Montréal, face à la foule réunie sur la rue Notre-Dame.

xin đọc tiếp
English

Français

===================================================

thiếu nữ Nha Trang trước 1975

============================

phiền não tức bồ đề

♪♪♪ 'Rüyanda görsen inanma'


Phiền Não Tức Bồ Đề

Tôn Thất Tuệ

 

Bản nhạc trên đây có chút má quái, một phần vì chúng ta không quen lối nhạc lịu vào nhau như thầy Hương nói vì ăn ớt cay, cà ri cay, vừa nói vừa ăn, thầy Hương nổi tiếng làm chủ xe buýt chở học sinh và chủ ga ra sửa xe; có kẻ thối mồm nói nhiều khi thấy tay thầy còn dính dầu mỡ đen thui, miệng đọc Kiều thuộc lòng vanh vách.

Đấy là một bản nhạc Thổ Nhĩ Kỳ xứ gà tây "Turkey". Tiếng Turc chúng tôi không biết gì, ngoài ý niệm là một "chén thuốc bắc" được sắc trong lịch sử dài trong cái siêu chính địa tiếp nhận nhiều nền văn hóa như Ba Tư, Arab, Hy Lạp, La Mã và cả Ấn Độ, có người nói Turc dây mơ rễ má cả tới Nhật Bản và Đại Hàn. Gà Tây còn là bằng cớ văn minh kẻ bị trị đã cải hoán máu rừng rú của kẻ xâm chiếm, răng đen mã tấu. Một lớp gười mất nước ra công tác giúp nhóm người Turk rừng rú cai trị và tiến đến đế quốc Ottoman to lớn và Ottoman đã chiếm đế quốc La Mã Miền Tây, đẩy Giáo Hội TCG Orthodox lên Nga. Nói vậy thì biết tiếng Turk phức tạp đến chừng nào.

'Rüyanda görsen inanma' đầu đề và là câu cuối: Don't believe it, if you see it in dream. Đừng tin điều đó dù có thấy trong cơn mơ. Câu mở đầu là Arkadaş sen bu değilsin / Friend you are not this. Bạn không phải như thế ấy. Chen lẫn ở giữa có những câu như: áo quần bên ngoài không phải là bạn; mà tư tưởng, ý thức của bạn mới trường tồn, bạn không thể dém nhẹm khuôn mặt (hình hài nhân thể ư?). Chúng tôi không thể hiểu vì chỉ biết qua bản dịch tiếng Anh; thị trường dịch lời ca (lyric translation) lắm điều sai lạc.

Nhưng tàm tạm, có thể thấy tính chất tổng gộp gợi ý "bạn không phải như rứa" gần với như thị, thế ấy: như thị nhân, như thị duyên; duyên như vậy nhân như vậy. Điều ấy qua giọng hát Sila được hiểu là chân ngã, ngoài khả năng ngôn ngữ. Giống như bài hát của Dalida: Pour en arriver là. Chỗ ấy bạn gọi là Niết Bàn, Địa Đàng Eden, quê mẹ, chùa Linh Mụ, nhà thờ Thiến An ..cái chi cũng được.. Nhưng để tới chỗ ấy, ở chỗ nầy tôi đặt lại vấn đề, tôi hoài nghi God, hoài nghi anh và hoài nghi cả chính tôi.

thầnn Janus

Nếu không có ai ghi lại lời ca và dịch thì chúng tôi xem như một bản nhạc không lời, như một andante của Tchaikosky, một adagio của Mozart. Nhưng vì có bản dịch chúng tôi phải viết thêm như trên.

Trước khi gặp bản dịch nầy, chúng tôi đã nghe đi nghe lại bản nhạc ma quái nầy. Qua cảm nhận riêng tư và sau khi nghe các cung đoạn, chúng tôi đã cho bài hát cái tên rất PG là phiền não tứct bồ đề. Phiền não và bồ đề là hai mặt dính nhau như thần Janus của Hy Lạp, như tượng đeo cổ của người Miên là hai mặt Phật giống nhau đâu lưng nhau. Phiền nào và bồ đề là hai trạng thái tạm bợ đục trong của một thực thể là nước, chuyển hoa cho nhau rất nhanh như giác ngộ nhanh chớp sáng.
Tạm chia bản nhạc gần 6 phút ra làm hai, lưng chừng ở 3:24, hơi nhạc đã thay đổi, mạnh mẽ hơn, nhịp nhanh hơn. Điểu tạm gọi là ma quái lê thê chỉ có ở phần đầu; sau chỗ nầy tươi vui hơn.
Phần sau như ca khúc khải hoàn chiến thắng ma vương. Nhưng lối diễn đạt chừng mực như một hòa khúc của người Nhật mô tả sự giác ngộ của Phật. Truyền thống Ấn Độ mô tả thành công nội tâm dưới hình thức những trận chiến của các vị thần. Lời ca của Sila có câu khó hiểu: chúng ta đòi lại quyền của chúng ta. Phải chăng là quyền con người tự giải thoát khỏi u muội của chính mình?
Phần thứ hai có chỗ phần nào quyết liệt: yok, yok. Khác nào chữ "án" trong các chú. Án / tất điện đô mạn đà là. Nghe "án", trời, người, cây cỏ phải ngưng việc mà nghe. Trong các buổi chẩn tế tháng bảy, Thấy Châu Lâm dùng ấn gỗ đập vào bàn như búa gỗ của Tòa, phát ngôn một chữ án, rồi ngưng như dấu lăng trong âm nhac. Án, các pháp giới đều an tịnh, như rủ mọi thứ râu ria xao động mà trở lại trạng thái tinh khôi nguyên thủy.

Xin nhường thời gian và không gian để chư vị tra hỏi người đẹp Sila sinh 1980 muốn nói gì. Rüyanda görsen inanma là cái quái gì?

Xin tham khảo thêm: Pour en arriver là, Dalida

Tạm biệt Saigon

    Chợ hoa Tết Saigon xưa, trước 1975

Chào tạm biệt Sài Gòn

Nguyễn Phúc Vĩnh Ba

(Kỷ niệm một chuyến Nam du)

 

Ai cũng bận,

nên đành về lại Huế.

Có ở thêm,

thêm chỉ những lạc loài.

Sài gòn chừ mở rộng cả trăm nơi

Từ quận bốn về quận năm cũng khổ.

Đường mở thêm và nhà thay khác số

Muốn thăm nhau đi mất tiếng đồng hồ.

Ôm người yêu thua ôm bác xe thồ

Chờ giữa phố, leo vỉa hè thấy ngán

Khói vào mũi, quẹt tay nhau buổi sáng

Buổi trưa chiều lại suýt phạng vào nhau.

Ôi! Sài Gòn trời bỗng chợt mưa mau

Xưa thích thú,

chừ kêu trời van đất.

May quá sá,

tình ngày xưa chưa mất;

Buồn chút chun nhưng vui lại quá nhiều.

Tuổi đã già, chân đã bước xiêu xiêu

Còn gặp mặt, còn chuyện trò là quá đủ.

Xin chia tay, chào Sài Gòn, bạn bè và đủ thứ!

Nhớ một thời trai trẻ ở nơi đây

Máu giang hồ, sức khoẻ, chí hừng mây…

Ừ, chi nữa thì cũng là dĩ vãng

Có nán lại, hết đêm rồi phải sáng

Gặp gỡ là sửa soạn phút chia tay

Chân đè lên đất Huế sáng nay

Lòng lại nhớ Sài Gòn như nổi sóng

Rộng mà chi cho mình tôi lạc lõng.

Huế nhỏ nhoi.

Ôi! ấm áp vô vàn!

Chào bạn bè và hứa ẩu cho sang

Sẽ trở lại để chuyện trò lần nữa.

Sài gòn 16-7 * Huế 29-7-2009

==================================

Tháng hai 2025 bình thường

Tôn Thất Tuệ
Các mạn xã hội internet đua nhau xài lại huyền thoại 'Tháng Hai đáng ngại hay đáng mừng của năm 2023, chia đều cho bảy ngày trong tuần. Hiện tượng nầy chỉ sẽ thấy lại 823 năm sau; tuy rằng năm trước là 2022 cũng có cái vụ nầy.

Cái mửng nầy đã được dùng trước đó năm 2016. Tháng nhuận 29 ngày vẫn chia đều cho bảy ngày của tuần. Sự chia đều nầy với 29 ngày làm cho giới tôn giáo ở tiểu bang Georgia xưng hô đó là phép lạ do bàn tay của God tạo ra, có một không hai trong vòng 823 năm. "Các tín hữu nào ai có thể sống đến ngày đó mà thấy lại. Vậy hãy hưởng cái February nầy, một phép lạ của God. Ngay bây giờ bạn hãy thông báo tin nầy cho 5 người thì bạn sẽ có được nhiều ân phước, lợi lộc trong vòng 4 ngày vì phép lạ của Bible không thể giải thích bằng lời.

Lạ hơn nữa sao không ai biết huyễn hóa cho vui chuyện nầy, còn kỳ cục hơn nữa. Feb 2020 có đến 5 ngày thứ bảy, số ngày còn lại chia đều cho sáu ngày kia. Kỳ thật, ngày nhuận để bù thiếu hụt tích lũy trong vòng quay của quả đất trong 4 năm qua. Không có phép lạ chi mô.

Feb bình thường 28 ngày chia đều cho 7 ngày một tuần rất đơn giản dễ hiểu, nếu biết làm toán chia sơ đẳng 28:4.

Năm 2024, Feb tháng nhuận không chia đều như 2020. Nhưng các năm 2025 và 2026, tháng hai February, Février sẽ có bốn ngày chủ nhật, sáu ngày kia cũng vậy.

Cái chuyện tháng hai 2025 thần thánh chờ 823 năm nữa mới có đã xuất hiện trên internet, tiếng Việt và các ngôn ngữ khác, yêu cầu bạn thông tri cho 5 người khác sẽ được ân phước, lợi lộc trong vòng 4 ngày; nhưng khác với thiên linh chuỗi ngày xưa là không dọa tai nạn nếu không làm theo.

Nhưng may chưa có (hay sẽ có) các cuồng Trump tung hô God đã tạo phép lạ Miracle Feb 2025 để ban ơn cho Trump và đánh dấu việc xuất hiện của Trump, tuyên thệ nhậm chức Jan 20 là hy hữu, ít nhất trong vòng 823 năm tới. Biết đâu bài nầy của tôi chỉ đường cho hưu chạy.

Trump đang lo vụ ông nhậm chức trong thời gian cờ Mỹ treo rủ, để tang cố tổng thống Jimmy Carter, ông nói cờ phải treo cao trong ngày Jan 20 vì trong lịch sử không có TT nào nhậm chức cờ nửa cột (half mast). Dạ thưa có chứ, Nixon nhậm chức lần thứ hai Jan 20 1973 với cờ rủ theo lệnh chính Nixon khi cựu TT Harry Truman chết Dec 26 1972. Biden từ chối.

=================================================

Tuy Hòa nhớ thương xưa
==============================

Carter, Trump không chung lối đạo

Jimmy Carter embodied what Trump has never been able to grasp about Christianity

Guthrie Graves-Fitzsimmons

Trong thời gian tranh cử tổng thống 1976, New York Times đã đăng lớn ở trang nhất bài nói về đức tin Baptist của Jimmy Carter. Bài có đoạn như sau. Không có một thắc mắc nhỏ nào, không có một câu hỏi nhỏ nào hoài nghi thách thức sự trung tín tinh thần, sự chân thành lý tưởng của ông Carter; tuy rằng dân chúng lo âu bàn tán: có chăng một vị tổng thống mang tư tưởng sâu đậm Phúc Âm sẽ dùng quyền lực để áp đặt đức tin của mình hay vi phạm nguyên tắc tách biệt giữa tôn giáo và chính quyền. 

Carter - vừa từ trần chủ nhật Dec 29 tại thị xã Plains, tiểu bang Georgia ở tuổi 100 - đã thắng cử, và sau 4 năm ở White House đã để mấy chục năm đời mình để xúc tiến nhân quyền khắp thế giới, xây cất nhà ở cho đồng loại qua chương trình Habitat for Humanity. Ông dạy (giáo lý) ngày chủ nhật, trước khi, trong khi, sau khi làm tổng thống. Dù nghĩ gì về sự nghiệp chính trị của ông, không ai thách thức, hoài nghi chất vấn về sự trung tín tinh thần và lương tâm của Jimmy Carter. Ông đã theo Jesus với tất cả lòng thành và đức tin.

Thì ra, mối lo âu nêu ở đầu bài đã được thay thế bằng sự kiện: cái ông tổng thống ngoan đạo Christian nhất trong lịch sử chính trị hiện đại là người bảo vệ mạnh mẽ nhất sự tách biệt giữa tôn giáo và chính quyền quốc gia. Carter đã làm gương cho một tin đồ Christian làm chính trị mà chống hết mình sự hình thành nền thần quyền và chủ trương quốc gia Christian quá khích.

Bài báo nầy của NYT viết thêm: Tín hữu Baptist từ xưa đến nay đứng hàng đầu trong cuộc đấu tranh duy trì bức tường chia cách giữa giáo hội và nhà nước. Tiểu sử và thành tích của ứng cử viên nầy không có dấu vết gì làm căn bản cho mọi sự chống đối.

Với tư cách tổng thống, Carter củng cố vững chắc biên giới giữa tôn giáo và chính phủ. Ông phản đối việc ép buộc học sinh cầu nguyện trong trường công lập. Ông hiểu rõ sự khác biệt giữa nhiệm vụ của tổng thống và trách vụ của một giáo dân, ông đã hủy bỏ việc mời các mục sư vào White House làm lễ. Thay vào đó, ông cùng gia đình đi nhà thờ Baptist gần White House.

Jimmy & Rosalynn Carter

Carter thông hiểu lịch sử tôn giáo và chính trị của HK. Ông biết rằng tự do tôn giáo được bảo vệ bằng cách không cho phép giúp đỡ phát triển tôn giáo cũng như không được thanh trừng tôn giáo. Bài diễn văn ông đọc tại đại hội Baptist 1978 có đoạn:

Sự phân biệt đã được qui định theo luật pháp quốc gia. Dẫu vậy, đối với một người có tôn giáo, không có gì sai trái khi đem hai thực thế ấy ghép vào nhau, bởi lẽ chúng ta không thể tách các tin tưởng tôn giáo khỏi công vụ. Nhưng đồng thời trong khi giữ các chức vụ công quyền, chúng ta không được phép áp đặt đức tin riêng lên trên những kẻ khác.

Carter phản đối những người Christian đã vũ khí hóa đức tin vào các mục đích chính trị riêng tư. Năm 1996 ông viết: Trong hai thập niên qua, những nguyên tắc nầy (phân biệt tôn giáo và chính quyền) đã bị vi phạm bởi giới TCG cốt cựu (Christian fundamentalists), thường giúp họ thành công. Dưới nhãn hiệu Liên Minh TCG, nhóm nầy đã liên minh với khối bảo thủ trong đảng Cộng Hòa và tạo thành một lực lượng chính trị năng động và thành công trong một loạt bầu cử.

Thật vậy, sự sáp nhập các khối hữu khuynh tạo cho đảng CH nhiều sức mạnh mà cao điểm là thành công của Donald Trump 2016 và 2024.
Trong kỳ vận động tranh cử, Carter được NYT nói thay rằng ông không có mặc cảm làm vị cứu tinh. Ông nói: Tôi không nghĩ God sẽ bằng mọi giá làm cho tôi thành tổng thống. Tôi không nói xin God làm tôi thắng cử; tôi chỉ xin God giúp tôi làm việc đúng, đi vào con đường chánh trực.

Trong lúc ấy Donald Tump mang đầy mặc cảm một vị cứu tinh. Ông nói việc ông không chết khi bị ám sát là bằng chứng God muốn ông làm tổng thống.

Carter hứa sẽ tái lập lòng tin của dân chúng đới với chính phủ, ông hứa sẽ không nói dối với hữu ý, tuy ông có thể lầm. Nhưng Washington Post nói rằng trong 4 năm đầu, Trump đã có 30.573 lần nói không đúng.

Sự khác biệt trội yếu nhất giữa Carter và Trump về phương diện sống đời Christian là Carter vào chính quyền không để làm giàu. Rời White House, Carter trở về ngôi nhà đã cùng vợ xây cất năm 1961. Là người sùng đạo hơn ai hết, Carter không lợi dụng quyền lực áp đặt tin tưởng tôn giáo của mình trên đầu kẻ khác. Không như Trump dùng tôn giáo vào mục đích chính trị cá nhân.

Carter không buôn bán Bible đóng bìa vàng, ông chỉ dạy Bible vào ngày chủ nhật, trước, trong khi, sau khi làm tổng thống. Carter là gương lành cho mọi tính hữu Christian.

Ref: Jimmy Carter embodied what Trump has never been able to grasp about Christianity

HOA KỲ KHÔNG ĐIỀU BINH ĐẾN SYRIA
Tôn Thất Tuệ
Ngày Dec 24, 2024, Web Mậu Thân đưa tin quân đội HK đã vào chiếm các căn cứ quân sự của Nga khi Nga dọn đi để trống; bản tin không ghi xuất xứ. Bản tin rất nổi với nhiều bức ảnh, nhưng đều là những bức ảnh cũ với ghi chú thời sự hiện giờ.
Lối trình bày xen kẻ không thể phân biệt là bài hay ghi chú caption. Nhưng dẫu sao vẫn là các hình ảnh cũ liên quan đến Syria. Ngoại trừ hình màn ảnh của một video từ X, đề ngày Dec 24: ghi rõ tiếng Anh: The US Army is returning the Kobani base.
Nhưng caption viết tiếp không rõ làm như giải thích lính Nga đến chiếm căn cứ năm 2019. Video 20 giây chỉ chiếu xe nhà binh ngoài đường phố chen với xe du lịch, có nghĩa không phải là chuyển quân nhân và quân cụ dù của Nga hay của Mỹ xưa hay nay.
Tin Lục Quân HK vào chiếm các căn cứ cũ Nga để lại không phải là chuyện đùa.
Chúng tôi đã search các tin tức liên hệ. Không biết tin tức tình báo và tối mật thì sao. Cứ như tin hạn hẹp lui tới AP, CNN, Fox News thì Nga chưa di chuyển hết mọi thứ ra khỏi hai căn cứ không quân và hải quân.
Ngay từ khi phiến quân HTS vây thành phố Aleppo, Nga đã cho các tàu chiến ra khơi neo cách bờ 15 km. Nga cho biết các căn cứ nầy đặt trong tình trạng cẩn mật nhưng không có đe dọa từ HTS. Nga tiếp tục dùng tàu thủy vận tải mà tàu xấu quá hai chiếc chìm.
Sự di chuyển vật dụng máy móc trang bị là có thật, căn cứ vào tình báo và không ảnh nhưng ít ai nói rõ ý định của Nga.
Nga đã thuê từ Assad 49 năm có thể tái tục. Nay HTS mới vô có thể dựa vào nguyên tắc liên tục quốc gia mà cho Nga tiếp tục sử dụng, cũng đủ để giữ thể diện nếu muốn. Hoặc giả tuyên bố Assad không có quyền và mời Nga ra đi.
Theo ý riêng, Nga sẽ tìm mọi cách để ở lại, nhất là căn cứ hải quân. Trong vùng nước ấm, Nga chỉ có căn cứ Crimea ở Hắc Hải nhưng Crimea cách Địa Trung Hải phải qua eo biển Bosphoros với một số giới hạn quốc tế qui định và giao cho Turkey thi hành. Crimea vô cùng quan trọng trong thời Liên Xô. Trong thời hậu Liên Xô Nga mới có căn cứ hải quân ở Syria nằm ngay Địa Trung Hải; thật ra Nga còn có căn cứ hải quân ở Libya. Khác trường hợp Syria có khế ước thuê, Nga chỉ có hai căn cứ "de facto'' ở Banghazi và Tobruk thuộc quyền của một lãnh chúa, và chưa có khế ước chính thức với Libya.
Có thể suy diễn ngược lai, Nga sẽ bỏ Syria và sẽ hợp thức hóa căn cứ hải quân Libya, cũng không xa Syria bao nhiêu. Từ Syria đi hết bờ biển Ai Cập là đến Tobrub ở ngay biên giới. Hiện nay Nga đã chuyển quân cụ từ Syria đến Libya, làm cho Ý và Hy Lạp lo ngại. Căn cứ Libya không xa chỉ cách hai nước nầy 500 miles. Căn cứ Libya có nhiều lợi điểm chiến lược hơn; ngó ra Địa Trung Hải, ngó xuống Phi Châu, một lục địa mà Nga có canh bac lớn nhiều tẩy (high stake). Libya cung cấp và huấn luyện lính đánh thuê cho Wagner ở Nga.
Chúng tôi chỉ nói theo tin tức thu hẹp của người bình thường, Nga chưa rút khỏi hai căn cứ ở Syria; một khi hai nơi nầy trống mà Mỹ nhảy vô chiếm là chuyện thường.
Lính cũ của Assad bỏ đồn trại trống thì quân Do Thái chiếm ngay cũng như vượt biên giới chiếm cao nguyên Golan.
Syria coi bộ vườn không nhà trống. DT đã có 400 phi vụ ngay khi Assad ra đi, triệt hạ các cơ sở quân sự nhất là các xưởng sản xuất vũ khí hóa học. Oanh tạc mãnh liệt làm cho địa chấn kế Richter nhảy lên 3.5. DT nói mục đích không để những thứ độc hại nguy hiểm ấy vào tay quân khủng bố. Ai là quân khủng bố? Turkey đã nuôi dưỡng quân đội chiếm đất Syria rồi sẽ sáp nhập như kiểu Nga ở Donbas, Ukraine.
DT còn làm vậy, huống chi HK không dám chiếm hai căn cứ cũ của Nga hay sao.
Ngay cả Biden cũng không biết chắc có bao nhiêu lính Mỹ trên đất Syria, ông nói có lẽ nhiều hơn con số chính thức là 900, đóng trong vùng tự do trong ảnh hưởng của người Kurd.
Bộ ngoại giao Mỹ chính thức xác nhận Mỹ đã tiếp sức cho HTS chiến thắng trở thành chính quyền mới; do đó rất có thể HTS sẽ không nói năng gì khi Lục Quân sẽ vào các căn cứ cũ của Nga, nếu Nga thực sự rời bỏ vì bất cứ lý do nào.

=======================================================

Đà Lạt, khu trung bình xưa
====================================