vài ghi nhận một sáng trời thu

mùa hồng chín, tranh Thanh Phạm

MỘT SÁNG NGÀY THU

Tôn Thất Tuệ 

♥ Tôi đã quên mất công thức mô tả cảnh nhà khi mới dọn đến khu núi rừng nầy. Hình như sương núi cùng nắng quái chiều hôm giành nhau không giản trên những bành cỏ cuốn tròn. 20 năm sống lầm lũi rồi giống như những con nai chiều về tìm trái táo rụng hay ăn bắp chung với vịt, ngỗng trời. May thay vẫn còn có thể ghi nhận vài rung cảm như những ngôi sao lẻ, xa nhau mà vẫn kết liền trong thinh không rộng rãi vô lường, biến thiên từ hình học phẳng qua hình học không gian để hai chiều ngang và chiều đứng gặp nhau. Rất vô lý, vô lý như mấy câu ni của Jean-Pierre Sinéon, phụ trách thi ca của nhà xuất bản Gallimard

Le noir de la nuit n'est jamais tout à fait noir

Même dans la nuit la plus noire

Parce qu'y demeurre, Soulages l'a vue, 

Une lumière subsistante, une lumière noire

mais qui éclaire le noir.

Màu đen của đêm tối không hẳn đã là đen

dù trong một đêm đen nhất;

bởi lẽ, như họa sĩ Soulages đã thấy,

trong màu đen ấy ẩn náu một tia sáng bền dai,

một tia sáng đen, chiếu rọi cái màu đen.

◙ Bài ngắn nầy (À l'Intérieur de la Nuit) cũng là một ghi nhận vào một sáng ngày thu muộn trong khu rừng thưa nầy, chấm điểm trên bản đồ bởi những ngôi nhà nhỏ và quê mùa. Những ghi nhận nẳm trên những mẩu giấy với nét chữ "rồng bay phượng múa" (!!!) của bàn tay cứng đờ mà cây bút chỉ như cây kim trong tay không thể điều khiển. Dĩ nhiên không còn nét bút xưa: viết cho em một dòng chữ thật tinh khôi.

Nhưng mà em, anh không chết đâu em, anh chỉ là con chuột trôi sông. Nhưng mà này em, chúng ta làm ánh sáng đen của Sinéon, chui vào màu đen của đêm đen nhất, hay chúng ta hãy theo viễn tượng của Nguyễn Quang Tấn, thi sĩ nghèo cực mới chết ngày 1.11.2025 ở Định Quán vào tuổi 76.

¶

Từ cửa sổ nhìn ra nghĩa trang
tôi tin xác loài người ngày sau sống lại
sống lại đi, những người đàn bà quên trang điểm trước giờ hấp hối
sống lại đi những thai nhi - chưa sinh ra đã lìa đời.
Từ hoang vu hồn mình nhìn ra nghĩa trang
tôi tin xác loài người ngày sau sống lại.
Sống lại đi, đôi tình nhân chết đêm vượt biển
xác đàn bà nằm im dưới đáy
xác đàn ông chẳng biết trôi đâu
ngày sau sống lại sẽ tìm nhau sẽ tìm nhau”. (Nguyễn Quang Tấn)


§ "Xác người đàn bà nằm im dưới đáy", người đàn bà không thể, chứ không phải quên, trang điểm trước giờ chết. Nhưng hương thơm tự cõi lòng ướp thơm cõi trời, các đại dương. Hương thơm hoa ngâu ấy tế nhị, chỉ thấy được bởi tâm hồn của thi nhân, vâng thi nhân thứ thiệt, chính hiệu con nai vàng. Thật vậy, Trương Kim Hà, người uống nước Sông Hàn Đà Nẵng, Quảng Nam, đã cảm nhận mùi hương bằng thính giác như nghe nhạc bằng con mắt thay lỗ tai.

Gió cũng chẳng vô tình
thổi tung mái tóc
làm bay mất mùi hương

gió chỉ gửi hương
vào làn mây phiêu lãng
góp tình trời tặng đất những cơn mưa

để ai đó tìm ai
trong đêm
giữa muôn trùng sóng vỗ
sẽ nghe thấy nơi nầy
thoảng thoảng một mùi hương.

♠

nhạn quá trường không,

ảnh trầm hàn thủy .
nhạn vô di tích chi ý ,
thủy vô lưu ảnh chi tâm .

nhạn qua sông dài ,
bóng chìm đáy nước .
nhạn không có ý để lại dấu tích ,
nước không có ý lưu giữ bóng hình. 

Nhưng nầy em, Thiên Y Nghĩa Hoài (993-1064) là một ông thầy tu, không biết dòng sông là gì. Dòng sông như dòng tâm cảm của ta, em có muốn để lại dấu tích hay không, trời mới biết. Dieu seul le sait. Nước không có ý giữ bóng nhạn nhưng định mệnh ép như vậy. Ta cũng vậy, định mệnh ra lệnh giữ mãi bóng hình em, như Chúa mang vai thánh giá của chính mình ra pháp trường. Ta nào có yêu em. Noway do I love you!