 |
| Queen Noor and CNN Larry King |
KHÁC BIỆT và TƯƠNG ĐỒNG
giữa Thánh Kinh Do Thái, TCG và Coran
Torah, Bible, Coran: différences et points communs
Je Pense.org Nov 2025 • ttt dịch
Ba thánh điển của ba tôn giáo độc thần cùng một gốc có những điểm tương đồng và dị biệt sâu sắc về hình thức và nội dung.
Thánh Kinh Do Thái (TKDT) - La Bible hébraïque "Tanakh" - gồm 24 tập; trong đó có 5 tập danh tiếng nhất gọi chung là Torah có nghĩa là giáo huấn. 5 tập nầy là Sáng Thế Ký, Xuất Hành, Lê Vi, Dân Số và Đệ Nhị Luật.
TKDT hầu như hoàn toàn giống Cựu Ước của Thiên Chúa Giáo (TCG). Torah mang tên mới Pentateuque với 5 tập sắp xếp khác thứ tự. Bên cạnh Cựu Ước, truyền thống TCG ghép thêm Tân Ước, mô tả đời sống của Jesus và các giáo huấn của Ngài, có ý nói những điều trong Cựu Ước được thực hiện trong các thành quả của Jesus. Đấy là sự khác biệt trọng yếu giữa TCG và Do Thái Giáo (DTG). Người Do Thái không công nhận tính cách thần thánh của Jesus, không xem Jesus là một nhà tiên tri hay đấng cứu thế.
Về phần Coran, thánh điển của Hồi Giáo được soạn thảo vào thế kỷ thứ 7, vay mượn phần lớn cửa DTG và TCG nhưng sửa đổi các sách xưa, phát triển các sự việc đặc thù và tạo ra một nền thần học mới.
Những soạn giả Coran gần gũi cộng đồng trí thức Do Thái và bị ảnh hưởng của TCG syriaque (có ngôn ngữ semantic)
Danh từ Bible có ngữ căn Hy Lạp là "ta biblia", có nghĩa là các cuốn sách. Nhưng ba tôn giáo độc thần và cùng gốc Abraham, đã phát triển ba cuốn sách riêng cho mỗi nhà.
Khác thì vẫn khác, ba tôn giáo nầy công nhận sự liên tục trong ba thánh điển liên hệ. Ví dụ, Coran cho phép người hồi giáo kết hôn với một phụ nữ theo hai cuốn sách kia, tức là tín đồ DTG hay TCG.
Vài điểm chung
Tiên tri giống nhau.
Cá ba thành điển đều có các nhà tiên tri mang tên giống nhau hay gần giống nhau:
• Adam • Noé (Nouh, Coran) • Abraham (Ibrahim), tổ phụ trong Thánh Kinh, nhà tiên tri trong Coran; là người sáng lập ba tôn giáo độc thần nầy) • Ismaël • Isaac (Ishaq), • Jacob (Jakub) • Joseph (Yusuf), • Moïse (Moussa): nhà tiên tri chính yếu của DTG và Hồi giáo, giải phóng dân tộc Chúa chọn • David (Dawud), • Salomon (Sulayman), con vua David, hiền triết của cả ba thánh điển • Job, • Jonah (Yunus), v.v...
Có thêm vài nhà tiên tri khác chỉ thấy trong Tân Ước và Coran như Jean-Baptiste (Yahya), Jésus (Isa). Jésus là một trong những nhà tiên tri quan trọng nhất của Coran.
Sự tích giống nhau
Cả ba thánh điển ghi ký các sự tích, các tình tiết có nội dung như nhau tuy các nhân vật mang tên khác nhau hay thêm bớt vài chi tiết nhỏ. Ví dụ
• Sự tạo lập thế giới và loài người: Vườn địa đàn, cây biết thiện ác (善恶知识树, thiện ác tri thức thụ), Satan cám dỗ, bị đuổi khỏi thiên đàng.
• Hồng thủy và tàu Noé
• Abraham và God: God ra lệnh Abraham giết con (Isaac trong Thánh Kinh, Ismael trong Coran để cúng God) nhưng sau cùng God ra lệnh chỉ giết con cừu.
• Chuyện Joseph bị anh em trong nhà bán làm nô lệ, sau đó Joseph thành thống đốc Ai Cập, cứu dân tộc khỏi nạn đói.
• Moïse và cuộc xuất hành di cư, rẻ nước Hồng Hải mà về cố hương.
• Tý hon David thắng khổng lồ Goliath
• huệ năng của Salomon, hoàng hậu Saba
• Jonah (Yuns) bị cá nuốt vô bụng.
• Riêng Tân Ước và Coran có thêm trường hợp Jesus sinh theo phép lạ. Bà Marie (Myram) được thiên thần Gabriel (Jibbril) báo trước sự ra đời của Jesus.
• Sau cùng ba thánh điển đều có chương về phán quyết cuối cùng và người chết sống lại.
◙ Vài điểm khác nhau
Bên cạnh những tương đồng vừa kể, Torah, Thánh Kinh và Coran có những sự khác biệt sâu rộng, là những điểm nói lên tinh thần, nội dung riêng của mỗi tôn giáo.
Trong lúc DTG đang chờ đợi một vị cứu tinh thì TCG đã tìm thấy vị cứu tinh nầy trong Jesus. Riêng Hồi Giáo thì Hồi Giáo cho rằng Mahomet là vị tiên tri cuối cùng và lớn nhất, chấm dứt công việc gọi là thiên khải.
Tuy hoàn toàn vắng bóng trong TKDT, hình ảnh của Jesus hoàn toàn khác nhau trong Tân Ước và Coran.
Với người muslim, Jesus không phải là con của God, và không bị đóng đinh trên thánh giá. Như vậy, sự khác nhau trội yếu của ba tôn giáo độc thần nầy xoay quanh nhân vật Jesus.
Về hình thức, ba thánh điển nầy cũng khác nhau. Torah và Bible là những chuyện kể, trong lúc Coran nhiều tính chất thi ca hơn, nhiều tính cách ẩn dụ hơn.
Giải thích thêm các sự khác biệt
◙ TKDT, Torah, chú tâm vào sự liên hệ móc nối giữa God và dân tộc Do Thái trên bình diện tập thể (lịch sử Do Thái) và trên bình diện cá nhân (trách nhiệm luân lý, trung thành với God). Vị cứu tinh chưa đến, nhưng sẽ đến đem lại ân thưởng và hòa bình.
◙ TKTCG, Bible, mô tả sự liên hệ móc nối toàn diện: Jesus Christ là vị cứu tinh, thể hiện những lời tiên tri trong Cựu Ước, đem lại sự vinh hiển cho toàn thể loài người. Trọng tâm của thánh điển nầy là ân phước thiên hựu, lòng kính mến đối với God, và sự hy sinh của Jesus để gánh tội cho mọi người. Mặt khác, Jesus vừa là con của God và là God thị hiện có hình thể người. Quan niệm nầy hoàn toàn vắng bóng trong TKDT hay Coran. Sau chót, sự phục sinh của JC và lời hứa sự sống hằng cửu mang ý nghĩa của cái chết và vinh hiển.
◙ Coran tự đóng vai thiên khải sau cùng: Coran là lời của God, khải thị bởi Mahomet, vị tiên tri cuối cùng, xuất hiện để hiệu đính chỉnh sửa và bổ túc các thông điệp hiện có từ trước. Trọng điểm là sự tuân phục God, không qua trung gian. Mahomet chỉ là một nhà tiên tri, không phải là kẻ cứu độ. Coran nhấn mạnh sự kết nhất tuyệt đối với God, đã phủ nhận ba ngôi và tính chất thần thánh của Jesus.
¶ Các sự khác biệt nêu trên không đánh mất lý tưởng rao truyền của ba tôn giáo nầy. Ấy là đi tìm một God khó nhận biết, thực hiện công lý, sống theo lòng vị tha, từ bi và bác ái. Các thánh điển nầy nhấn mạnh trách nhiệm cá nhân, trung thành với God, đức tin và hy vọng.
Khác thì vẫn khác, ba tôn giáo nầy công nhận sự liên tục trong ba thánh điển liên hệ. Ví dụ, Coran cho phép người hồi giáo kết hôn với một phụ nữ theo hai cuốn sách kia, tức là tín đồ DTG hay TCG.
Vài điểm chung
Tiên tri giống nhau.
Cá ba thành điển đều có các nhà tiên tri mang tên giống nhau hay gần giống nhau:
• Adam • Noé (Nouh, Coran) • Abraham (Ibrahim), tổ phụ trong Thánh Kinh, nhà tiên tri trong Coran; là người sáng lập ba tôn giáo độc thần nầy) • Ismaël • Isaac (Ishaq), • Jacob (Jakub) • Joseph (Yusuf), • Moïse (Moussa): nhà tiên tri chính yếu của DTG và Hồi giáo, giải phóng dân tộc Chúa chọn • David (Dawud), • Salomon (Sulayman), con vua David, hiền triết của cả ba thánh điển • Job, • Jonah (Yunus), v.v...
Có thêm vài nhà tiên tri khác chỉ thấy trong Tân Ước và Coran như Jean-Baptiste (Yahya), Jésus (Isa). Jésus là một trong những nhà tiên tri quan trọng nhất của Coran.
Sự tích giống nhau
Cả ba thánh điển ghi ký các sự tích, các tình tiết có nội dung như nhau tuy các nhân vật mang tên khác nhau hay thêm bớt vài chi tiết nhỏ. Ví dụ
• Sự tạo lập thế giới và loài người: Vườn địa đàn, cây biết thiện ác (善恶知识树, thiện ác tri thức thụ), Satan cám dỗ, bị đuổi khỏi thiên đàng.
• Hồng thủy và tàu Noé
• Abraham và God: God ra lệnh Abraham giết con (Isaac trong Thánh Kinh, Ismael trong Coran để cúng God) nhưng sau cùng God ra lệnh chỉ giết con cừu.
• Chuyện Joseph bị anh em trong nhà bán làm nô lệ, sau đó Joseph thành thống đốc Ai Cập, cứu dân tộc khỏi nạn đói.
• Moïse và cuộc xuất hành di cư, rẻ nước Hồng Hải mà về cố hương.
• Tý hon David thắng khổng lồ Goliath
• huệ năng của Salomon, hoàng hậu Saba
• Jonah (Yuns) bị cá nuốt vô bụng.
• Riêng Tân Ước và Coran có thêm trường hợp Jesus sinh theo phép lạ. Bà Marie (Myram) được thiên thần Gabriel (Jibbril) báo trước sự ra đời của Jesus.
• Sau cùng ba thánh điển đều có chương về phán quyết cuối cùng và người chết sống lại.
◙ Vài điểm khác nhau
Bên cạnh những tương đồng vừa kể, Torah, Thánh Kinh và Coran có những sự khác biệt sâu rộng, là những điểm nói lên tinh thần, nội dung riêng của mỗi tôn giáo.
Trong lúc DTG đang chờ đợi một vị cứu tinh thì TCG đã tìm thấy vị cứu tinh nầy trong Jesus. Riêng Hồi Giáo thì Hồi Giáo cho rằng Mahomet là vị tiên tri cuối cùng và lớn nhất, chấm dứt công việc gọi là thiên khải.
Tuy hoàn toàn vắng bóng trong TKDT, hình ảnh của Jesus hoàn toàn khác nhau trong Tân Ước và Coran.
Với người muslim, Jesus không phải là con của God, và không bị đóng đinh trên thánh giá. Như vậy, sự khác nhau trội yếu của ba tôn giáo độc thần nầy xoay quanh nhân vật Jesus.
Về hình thức, ba thánh điển nầy cũng khác nhau. Torah và Bible là những chuyện kể, trong lúc Coran nhiều tính chất thi ca hơn, nhiều tính cách ẩn dụ hơn.
Giải thích thêm các sự khác biệt
◙ TKDT, Torah, chú tâm vào sự liên hệ móc nối giữa God và dân tộc Do Thái trên bình diện tập thể (lịch sử Do Thái) và trên bình diện cá nhân (trách nhiệm luân lý, trung thành với God). Vị cứu tinh chưa đến, nhưng sẽ đến đem lại ân thưởng và hòa bình.
◙ TKTCG, Bible, mô tả sự liên hệ móc nối toàn diện: Jesus Christ là vị cứu tinh, thể hiện những lời tiên tri trong Cựu Ước, đem lại sự vinh hiển cho toàn thể loài người. Trọng tâm của thánh điển nầy là ân phước thiên hựu, lòng kính mến đối với God, và sự hy sinh của Jesus để gánh tội cho mọi người. Mặt khác, Jesus vừa là con của God và là God thị hiện có hình thể người. Quan niệm nầy hoàn toàn vắng bóng trong TKDT hay Coran. Sau chót, sự phục sinh của JC và lời hứa sự sống hằng cửu mang ý nghĩa của cái chết và vinh hiển.
◙ Coran tự đóng vai thiên khải sau cùng: Coran là lời của God, khải thị bởi Mahomet, vị tiên tri cuối cùng, xuất hiện để hiệu đính chỉnh sửa và bổ túc các thông điệp hiện có từ trước. Trọng điểm là sự tuân phục God, không qua trung gian. Mahomet chỉ là một nhà tiên tri, không phải là kẻ cứu độ. Coran nhấn mạnh sự kết nhất tuyệt đối với God, đã phủ nhận ba ngôi và tính chất thần thánh của Jesus.
¶ Các sự khác biệt nêu trên không đánh mất lý tưởng rao truyền của ba tôn giáo nầy. Ấy là đi tìm một God khó nhận biết, thực hiện công lý, sống theo lòng vị tha, từ bi và bác ái. Các thánh điển nầy nhấn mạnh trách nhiệm cá nhân, trung thành với God, đức tin và hy vọng.
Người dịch viết thêm:
Do Thái Giáo (Judaism), Thiên Chúa Giáo (Christianity) và Hồi Giáo (Islamism) là ba tôn giáo xuất phát từ ông tổ Abraham, gọi là các Abrahamic religions. Tuy nhiên danh tự nầy ít được nhắc đến trong cả ba tôn giáo nói trên. 2001, sau vụ 9/11 TT Bush không biết thùng thuốc súng muslim to nhỏ chừng nào bèn đến một ngôi đền, bỏ giày ngoài cửa đi vào chứng giám lời tuyên bố của một vị giáo lãnh: không ai lúc đẻ ra đã là kẻ khủng bố; quân khủng bố do học tập rèn luyện mà ra. Terrorists were not born but made. Hoàng hậu Noor của Jordan đến Mỹ nói trên đài CNN chương trình Larry King rằng Thiên Chúa Giáo và Hồi Giáo thờ chung một God. (Queen Noor ở Mỹ gốc Syrie, Roman Catholic, theo Muslim để lấy chồng là vua Jordan).
Điều nầy phản ảnh quan niệm đồng nguyên của ba tôn giáo Abrahamic. Các tổ chức Roman Catholic hay Protestant không lên tiếng đồng ý hay phản đối. Tuy vậy, giáo sư nào nói theo hoàng hậu Noor đã bị sa thải; các trường đại học là tinh anh đầu não của TCG, có nghĩa hai tôn giáo không có chung một God mà thờ.
Cũng vào lúc ấy, nhiều học giả chỉ trích các tôn giáo Christian đã cố tình ém nhẹm tính cách Do Thái (Jewischness) của Jesus, gián tiếp phủ nhận nguồn gốc Abrahamic, tóm lược Thánh Kinh theo chiều hướng riêng như Catéchisme thay cho Thánh Kinh.
•
Bài dịch nầy có thể làm sáng tỏ vài khúc mắc về sự liên hệ của ba tôn giáo. Người Việt hầu như không đá động đến Thánh Kinh hébraïque, Do Thái hay Coran. Một lần, tôi được lệnh bưng bàn ghế cho hai cuộc sinh hoạt sinh viên cùng ngày ở hai đầu một college cho hai nhóm ủng hộ và chống đối đồng tính luyến ái. Mỗi nơi đều ăn uống lai rai thì tôi cũng đến dự phần và hai nhóm nói rằng lập trường của họ đều đúng theo Bible, có ý tặng tôi một cuốn, tôi không nhận nhưng thấy hai cuốn giống nhau.
Ít hôm sau, trường cho môt ông mục sư mượn chỗ để ghi danh học lớp Bible (Bible Study). Tôi đem chuyện hai tổ chức chống nhau đều dùng Thánh Kinh ra nói làm quà. Ông nói với tôi: Forget it. Tôi hỏi ông forget cái gì thì ông hơi lúng túng nhưng nhanh trí nói, hãy bỏ quên Cựu Ước, vì Cựu Ước chỉ là lịch sử của Do Thái. Ông nói tôn giáo của ông chỉ dựa vào Tân Ước, mô tả rõ ràng lời dạy của Jesus. Nhưng bà vợ, cũng là mục sư, nói với tôi, giọng thấp hơn, Tân Ước là ngọn, Cựu Ước là gốc.
Có lẽ quan điểm của ông chồng mạnh hơn vì trên bàn chỉ có hai chồng Tân Ước, loại cổ điển và loại viết theo ngôn ngữ bình dân dễ hiểu.
Tôi cảm thấy mung lung và bối rối qua mấy vụ vừa nêu.
Tôi sực nhớ lúc nhỏ tình cờ gặp cuốn Thánh Kinh tiếng Pháp của Segund, mười chữ chưa hiểu được hai, đọc như tụng chú Đại Bi. Nhưng tâm hồn bình thản an lạc trong bình yên của Bến Ngự, không bị cấu xé bởi hai nhóm sinh viên và sự lựa chọn Tân cùng Cựu Ước của hai ông bà mục sư.
No comments:
Post a Comment