 |
| white White House |
chuẩn bị lịch sử tái diễn
Tôn Thất Tuệ
Thiên hạ đều
sợ năm 2000, thiên niên mới trời sẽ sập, hoảng lên vì mấy ông tôn giáo dọa người
ta, nào là thiên chúa bất mãn nhị thiên, ngày phán quyết cuối cùng v.v…Nhưng
năm nào trong lịch sử lại không có chuyện mà nói. 20 năm qua nhanh như chớp cho
nên những diễn biến chính trị năm ấy còn nguyên để có thể hoành hành, nói theo
kiểu cũ là lịch sử tái diễn. Câu chuyện bắt đầu với Al Gore (AG).
Chàng đẹp
trai to con nầy thừa hưởng gia tài chính trị của cha. AG senior làm mưa làm
gió trên chính trường Tennessee, với chức vụ thượng nghị sĩ. Cậu con về sau
cũng là TNS ở đấy nhưng trên thực tế là dân Washington. AG ứng cử và đắc cử phó
TT cùng Bill Clinton 1992 và tiếp tục một nhiệm kỳ nữa. Sau đó AG được chọn đại
diện DC chạy đua vào White House cùng thống đốc Texas, George Bush Junior, con
cựu TT George Bush Senior và anh ruột Jeff Bush đương kim thống đốc Florida,
tiểu bang gắn liền với cuộc tranh tài nầy.
 |
| Al Gore, ký giả chiến trường, Biên Hòa VN |
AG vào đấu trường lúc đảng DC thừa hào khí, đến độ người ta cho rằng nếu luật cho phép thì Clinton tranh cử còn thắng, hay Hillary Clinton tranh cử TT thay vì TNS New York; lúc ấy bộ trưởng tài chánh Cohen sửa cách kế toán và cho biết USA thặng dư ngân quỹ chưa bao giờ có trong lịch sử. Nhưng AG không chịu “ăn có” hay “ăn thật” việc nầy và cố tránh xa Clinton vì AG tin rằng vụ Monica sẽ làm ông mất phiếu.
Để giải quyết
điểm nầy, AG đưa ra khẩu hiệu: giá trị gia đình, và người giới thiệu AG tại đại
hội DC là ái nữ, thay vì thông lệ là một thống đốc; AG chọn Joe
Lieberman, TNS Connecticutt, làm phó; Joe đã chỉ trích Clinton và theo phe truất
phế Clinton (indictment). Joe không tự tin nên vừa tranh cử với AG vừa tranh cử
vào thượng viện vì lúc ấy ông mãn nhiệm kỳ 6 năm. AG tránh không gặp Clinton
trong dịp hai người đến dự tang lễ một thượng nghị sĩ tử nạn máy bay.
[chức vụ tổng
thống đã thay đổi từ địa vị thần thánh hay một good daddy đến thành một job, một
position trong nền quản trị công cộng. Từ quan niệm xây White House thế nào cho
dân đi ngoài đường thấy TT làm việc bên trong đến TT phải ngồi trong xe kính chống
đạn. Dân chúng đã mặc thị chấp nhận lời quảng cáo của New York Times: hãy bỏ
phiếu cho Bill Clinton và đồng thời không cho vợ và con gái đến gần để tránh sự
sờ mó (to avoid any unwanted pass). AG không có gì để thương hay để ghét;
đối thủ Bush không khệ nệ, nếu cần bạn nhậu chung hay xem thể thao chung, ấy là
Bush. [He was very personable]. Tuy chủ trương giá trị gia đình, sau bầu cử vài
tháng Tipper Gore đã bỏ chồng (hay bị chồng bỏ?)]
 |
| công lực Mỹ vào nhà bắt bé Elian để đưa về Cuba |
Chuyện trời
ơi mà AG phải gánh là vụ bé Elian Gonzalez vượt biên từ Cuba với mẹ và dượng
ghẻ trên chiếc thuyền phao bơm hơi; một mình Elian sống sót và được thân nhân đến
trước nuôi dưỡng ở Miami. Cha đẻ của Elian viện cớ dượng ghẻ chưa chính thức là
chồng của mẹ và không có khai sanh thừa nhận nên vô thẩm quyền quyết định sự ra
đi, và chính ông là cha, muốn USA giao trả bé Elian về.
Giữa lúc
chưa ngả ngũ, Garcia Marquez nhảy vào bằng một bài bình luận trên New York
Times. Nhà văn trúng giải Nobel Nam Mỹ và là bạn và thụ ân Fidel Castro, ông
đưa ra bức hình sinh nhật bé. Elian đội nón cao bồi, hai súng lục hai bên, ngực
đeo hai băng đạn chéo. Marquez viết: Elian không chết trên biển mà chết trên
khô với lối giáo dục bạo động kinh hồn. Dư luận trong và ngoài nước muốn Elian
về xứ; sau mấy lần kiện thưa, tòa tối cao Mỹ trả bé về. [Elian đã thành con cưng
của Fidel Castro. Bé tránh cái bạo động “nylon plastic, súng giả” mà Marquez đã
kết án, để chơi cái bạo động súng thiệt trong đoàn khăn đỏ, ủy viên chính trị].
Clinton giao
việc nầy cho Al Gore thi hành. Dĩ nhiên cộng đồng Cuba lưu vọng ở Florida phản
đối và đã không bỏ phiếu cho Al Gore, mà Bush chỉ hơn 537 phiếu thấm chi, nếu người
Cuba ủng hộ. Cảm thấy sự chống đối nầy, AG đã vận động với thị trưởng Miami gốc
Cuba Alex Penelas và hứa chọn làm ứng cử phó tổng thống. Nhưng khi AG chọn Joe Lieberman,
người nầy không vận động và đi du lịch xa những ngày gần bầu cử; sau đó lánh mặt và mong cầu CH giúp cho giữ ghế thị trưởng.
Florida là
tiểu bang con ruồi đậu nặng đòn cân, với 25 phiếu cử tri đoàn. Thống đốc là anh
ruột của Bush, đứng đầu văn phòng tiểu bang (secretary of state) Katherine Harris
là phó chủ tịch uỷ ban bầu cử của Bush, rất đắc lực trong việc tái kiểm phiếu
(nói sau). Mà Florida có hình thái địa dư nhân chủng đặc biệt, mỗi đơn vị bầu cử
có chung khuynh hướng chính trị khá rõ ràng; vùng nào thay đổi ý kiến, vùng nào
là đất cắm dùi của DC, CH. Như vậy chính trị thẳng thớm và chính trị ma đầu dễ bề
hoạt động. Florida có lịch sử bầu cử “khó nói”, đầu tiên là ứng cử viên Haye bị
tố cáo gian lận và sau đó thương lượng không ứng cử kỳ hai. Nhiều lần ứng viên
khác đảng với thống đốc đều lảnh búa. Thống đốc DC đã cho Bob Dole đi đong cũng
như Jeff Bush với AG.
 |
Florida cho
phép các county in lá phiếu riêng. Palm Beach County đã design mẫu phiếu hổn
danh là butterfly ballot như bướm bay; design như thế nào ai cũng có thể lầm lẫn
“chọt” vào ô bầu cho Buchanan, hay vừa có kết quả đôi vừa Gore và Buchanan (bất
hợp lệ). Vụ tái kiểm cho thấy một điều kỳ lạ. Khi cử tri “chọt” thì vảy lõi (chad)
sẽ rơi và để lại khoảng trống và máy sẽ đọc và ghi một yes; nếu còn lưng lửng thì
máy từ chối, nếu kiểm bởi người thì được là phiếu thuận. Khi kiểm tay thì phát
giác nơi chỗ của Gore nhiều “chad” còn đeo lưng lửng, chuyện nầy không xẩy ra với
Bush. Florida không thể rửa sạch vụ gian lận nầy vì các chứng cớ và những diễn
biến khác.
Nov 07, 2000,
Florida tuyên bố Bush hơn Gore 1784 phiếu; Gore không để ý con số thực nên đã gọi
Bush công nhận thua cuộc. Sau đó AG rút lại lời nói viện dẫn sự sai biệt quá nhỏ
cần đếm lại. Luật tiểu bang đòi hỏi đếm lại trong các cuộc bầu cử nếu sai biệt
chưa được 1%. Tiểu bang tự động đếm lại. Kết quả ngày đầu số phiếu của Bush giảm
xuống dưới một ngàn.
Katherine
Harris cho dùng hai cách đếm: bằng máy những vùng trong ảnh hưởng của AG; đếm
tay vùng ảnh hưởng của Bush. Đếm máy không chính xác vì những vảy vụng “chad” còn
đeo và máy từ chối. Kết quả đếm máy vẫn cho Bush số phiếu dẫn đầu nhưng rút lại
còn 527 phiếu.
 |
| George Bush Jr |
Jeff Bush đã
đứng ngoài rút lui (recuse) nhưng ai cấm hành động hậu trường. Nếu recuse theo đúng nghĩa
Katherine Harris phải làm như vậy. KH là đồng chủ tịch ủy ban vận động của
Bush; bà không dấu diếm nói rõ Bush sẽ cử bà làm bộ trưởng ngoại giao hay ít nhất
đại sứ tại LHQ. (Thực tế không có gì KH phải chật vật mới vô được hạ viện và thất
cử thượng viện) KH đã dùng gần 5 triệu trong ngân sách thuê một công ty điện tử
xét lại danh sách cứ tri và đưa tên 57 ngàn người đi bầu thành tội phạm không được
đầu phiếu; nhiều người trùng tên cũng thành tội phạm; nhiều county không chịu dùng
kết quả nầy để gạch tên. Đảng DC cho biết đa số những người nầy có cảm tình với DC.
Trở lại phán
quyết của tòa trên, chúng tôi chỉ nói kết cuộc vì câu chuyện quá nhiều danh từ
pháp lý khó hiểu. Phán quyết 5/4 chấm dứt hoàn toàn việc tái kiểm phiếu và Bush
thắng ở Florida với 537 phiếu thường dân, trở thành tổng thống với tỷ số 271/266
electoral votes. Quyết định nầy đã chia đôi tối cao pháp viện và cả nước và tình
trạng lưỡng phân xã hội bắt đầu. Lần đầu tiên tòa trên phủ quyết một điều thuộc
thẩm quyền của tiểu bang. Dư luận chống đối nhiều hơn ủng hộ; mấy trăm luật gia đã
ký tờ phản đối. Tòa đã đi nước đôi, nói rằng phán quyết nầy sẽ không tạo ra một
tiền lệ, một án lệ, mà chỉ giới hạn trong hoàn cảnh hiện tại (limited to the
present circumstances); nhưng có phán quyết nào của tòa lớn nhỏ mà không thành án
lệ.
 |
| William Rehnquist |
Trong trong
nhiệm kỳ thứ nhất của Bush senior, Rehnquist cho biết sẽ về hưu trong nhiệm kỳ
thứ hai nhưng chẳng may Bill Clinton thắng cử ngoài dự đoán của nhiều người. Vì
không muốn thấy người kế nhiệm không bảo thủ như mình, ông quyết định ở lại.
Cho đến năm 2000, cậu Bush con đang tranh ăn tranh thua với AG; đó là cơ hội tốt
nhất cho Rehnquist thỏa lòng có người bảo thủ ngồi ghế của mình. Ông đã làm cho
Bush thành tổng thống, một cách chắc chắn vì tái kiểm coi bộ giúp cho AG nhiều
hơn.
Như nói trên, tòa đi hàng hai, nói chỉ là một phán quyết đơn độc. Trong 20 năm qua, giới luật
gia cho rằng mọi phán quyết đều là án lệ. Ngay trong tuần nầy (Oct 14, 2020) tòa
trên muốn có một quyết định gần giống vậy ở Pennsylvania; tiểu bang ra quyết định
phiếu bầu bằng thư vẫn có giá trị nếu đến trong vòng ba ngày sau bầu cử. Kết quả
tại tòa là 4/4, đang chờ Amy Barrett.
Donald Trump
rất thực tế. Kết quả bầu cử vừa rồi giống như trường hợp Bush, thua dân phiếu,
thắng tại cử tri đoàn; sẽ có những tiểu bang số phiếu chênh lệch quá nhỏ, những
“Florida” sẽ xuất hiện, kiện tụng v.v… Ông nói rất có thể kết quả hai bên sẽ kéo
nhau ra tối cao pháp viện. Những “projection” Trump thắng nức vách đổ thành không
làm Trump khinh địch. Vả lại vụ corona làm thay đổi cách bầu cử, ví dụ cử tri đi
bầu sớm chưa biết những chuyện động trời như email của Hunter Biden; TNS Cruz
Texas tỏ ra nghi ngờ sự thành công của CH phe mình trong cuộc bầu cử sắp đến.
 |
| từ trái: Barreet, Kavanaugh, Robert |
CH gấp rút đưa
Barrett vào tối cao pháp viện. Hy vọng sau khi được chấp thuận, bà sẽ tuyên thệ
nhậm chức ngay trong tháng mười. Các TNS thuộc DC đã hỏi bà có rút lui (recuse)
nếu Trump tranh tụng, bà trả lời thẩm phán không có quyền nói trước về những vụ án
chưa có. Barrett recuse khác với Jeff Bush recuse vì Barrett là người bỏ phiếu.
Lắm khi chính trị cũng như thể thao, hay không bằng may, trong nghệ thuật theo gái, đẹp trai không bằng chai mặt. Trà dư tửu hậu bàn rằng trời cho Trump hai việc: Barrett và computer của Hunter Biden; về Barrett nhiều kẻ cho rằng việc chống phá thai của bà sẽ giúp Trump thêm phiếu. Nhưng Trump dụng nhân như dụng mộc, chuẩn bị đáp ứng tình thế, “just in case…” Tây phương có câu: chính trị là khoa học về các khả thể. (Politique c’est la science de possibilités). Trump thấy khả thể tối cao pháp viện đóng vai trò quyết định, lịch sử tái diễn, rắc rối nhưng rồi cũng như Bush thuê bao từng bốn năm ngôi nhà màu trắng, được gọi theo lối kính trọng là Bạch Cung hay Bạch Ốc.-
 |
| Huế, Mậu Thân |
Tại sao tôi không thấy tấm hình nào, mà chỉ thấy những khung vuông trống trong bài trên
ReplyDelete