Những biến khúc trên cây đàn đã vỡ

 

Những biến khúc trên cây đàn đã vỡ

Variations sur une lyre brisée

Duy Tân Nguyễn Phúc Vĩnh San

Tôn Thất Tuệ dịch

"Này Horatio, trên trời dưới đất có nhiều điều và nhiều hơn những điều bạn đã nghĩ tưởng trong  triết lý của bạn".   Hamlet, Shakespeare

Ôi, độc ác thay, tàn bạo thay âm thanh róc rách nơi bồn nước. Trong đêm tối, tiếng động ấy đã chiếm trọn đầu óc tôi, đập vào màn nhĩ, cào cấu các dây thần kinh như một cành thủy liễu… Tôi buồn … Ý tưởng quay cuồng. Cái vòng sáng khiêm nhường nơi cây đèn dầu đã cố sức gợi nơi tôi một nét an bình, nhờ nó đứng yên không lay chuyển.

Cố mà không thành, tôi muốn chui đầu vào truyện trinh thám Koenigsmark. Cuốn văn xuôi của Pierre Benoit khiến tôi chán nản không kém những câu thơ trường phái Parnasse của Leconte de Lisle mà tôi đã thử dùng làm men say.

Nàng thơ không còn đó nữa. Vâng, chính nàng, người đã trau chuốt từng câu văn, tô điểm từng chữ viết bằng nét duyên dáng người đời trông đợi, nàng đã giữ hết các lối đi nẻo lại. Hồi nãy, nàng đã ngoan ngoãn đọc từng trang trong cuốn sách của tôi. Bỗng dưng nàng bỏ đi đột ngột.

Đâu đó, một con chó đang tru. Chú cẩu nầy ghẻ lở, gầy ốm, suốt đời đói. Quý vị thường thấy nó ngủ trên đống rác bẩn, đưa mắt thù hận nhìn cử chỉ người qua lại. Hai sườn hông trơ xương hẳn là nơi nhận những cú đá; cái đầu đầy sẹo cho thấy hùng hồn lịch sử các cuộc ném đá lên người nó. Nó hú, nó, con chó ấy. Vì sao? Nó ta thán với ai về sự bất công số phận? Niềm tin nào đã thúc đẩy nó kêu gào, tốn năng lượng thân thêm gầy?

Vì sao nó hú, nó tru ?

Chúng ta khó lòng mà biết dược.

Luôn luôn ở trong mỗi chúng ta, có một kẻ thứ hai tra xét tìm tòi.

Có lẽ đó là bước tới trên đường đến sự toàn hảo, bởi lẽ chúng ta mang một khả thể toàn thiện như một định mệnh.

Tiếng tru, tiếng hú đã dứt.

Trí óc của tôi đã trở lại. Trí óc lởn vởn quanh phòng. Tôi luôn luôn buồn.

Kỳ dị quá!

Bí mật của con mắt nông to để nhìn bạn rồi rút lui sau hàng mi; một nụ cười không biết ý nghĩa; hay tiếng hú của một con thú đầy hy vọng hay đau thương hay nhớ tiếc… những thứ ấy đã đủ làm bạn buồn, một nỗi buồn không biết nói duyên cớ ra sao.

Tuy vậy vẫn có người biết chứ. Mà ai biết?

Trong tiềm thức tăm tối, nơi toàn thể bản ngã của tôi thường trú ẩn, phải chăng đó là một hành trình, một cuộc phiêu lưu để lại kỷ niệm đủ sức nhuộm tâm trí tôi một màu tối sậm?

Tôi nhớ lại…

Vâng, bây giờ, tôi biết tại sao tim tôi đập một cách buồn nản trong lồng ngực.

Con tim nhớ rõ niềm đau, niềm bất hạnh nhận lãnh từ những thanh gỗ đóng củi giam, những thanh gỗ đã chận không cho nó cất cánh đến vùng ánh sáng.

Vâng, chính thế ấy, như vậy đó …

Tôi ngồi ở gốc cổ thụ rêu xanh, những cành cây còn giữ những hạt sương trong suốt, rung nhẹ trong gió sáng mai êm.

Cả một cánh đồng quê trẻ lại sau một đêm ngủ mát, trải rộng giữa những ngọn núi như chiếc áo ngày lễ lớn. Trong khoảnh khắc ấy, tôi sống trong một niềm hân hoan, tham dự chung với cây cỏ, thú rừng vào sự bừng thức vui vẻ nầy.

Trong bàn tay mẹ, đời nàng đã đi qua.

Khi ở khúc rẻ đường quê, những phản ánh màu đen từ mái tóc của nàng mờ phai, tôi vẫn mang trong vùng trống không của trí não hình tượng của nàng xuất hiện phút chốc. Bất động, hơi thở nặng, tôi chợt biết đang theo đuổi một ảo giác. Tiếng chim kêu ríu rít nhỏ nhẹ trên cao làm tôi đưa mắt nhìn lên.

Một người đi qua và dẫm nát sự an vui.

Tôi từ giả sự cô đơn của cây cỏ để bước vào sự cô đơn của người đời.

Những ngày đến nhanh đi nhanh dồn dập trong quá khứ…

Một sáng mai trước khi người đời cảm thức sự xuất hiện của mặt trời, tôi hít thở khí mát, vừa mơ ước một điều gì xa xăm nhưng đủ sức dùng sự hiện diện của mình xoa êm màu xanh xanh của buổi hừng sáng trước rạng đông. Trên cao kia, trên bầu trời, vài ngôi sao còn run rẩy, biết trước sắp đến lúc ngưng nhấp nháy.

Một con gà trống vọng lên một hồi kèn trong sáng, khúc hoan ca của tình yêu, của sự sống và của sự trong lành.

Những đồng đàn khác được đánh thức bởi điệu nhạc hùng nầy, lên tiếng đáp lời.

Tất cả mọi thứ đều tĩnh lặng. Quấn trên đầu một vành khăn mây trắng, những ngọn núi giống như những hiệp sĩ Bàn Tròn, ngồi quanh canh thức luận bàn quân vụ, hay những tù trưởng vĩ đại Da Đỏ hội luận chiến trận, trầm mình trong khói thuốc lá từ các cổ điếu bàn. Quanh các tù trưởng, sĩ tốt đứng canh, cầm thương dáo nhọn hoắc.

Mọi người đều ngủ ngon. Trong giấc ngủ, nhân loại trở về thời xa xưa khi các đam mê ngu xuẩn chưa phá vỡ tương giao thuận hợp giữa linh hồn và thiên nhiên.

Tất cả thuộc quyền điều dẫn của sự lắng yên không bờ bến.

Chầm chậm, mây sáng dần và tan biến; không khí trong sáng rõ rệt hơn và bầu trời bớt u ám.

Đột nhiên, phía bên trái, một đĩnh núi nhuốm màu hồng vàng, sau đó kế tiếp các đĩnh núi xếp thành hàng bắt đầu cùng chiếu sáng óng ánh như nhau.

Dẫu không thuận ý, tâm tư cũng trải rộng ra theo cảnh tượng rạng đông nầy, một hòa khúc thật sự viết bằng màu sắc, với những cung đoạn gợi lên những tâm cảm vĩ đại và an bình.

Lần lược, tổng gộp núi rừng nầy – nơi tôi cho đôi mắt ngừng nghỉ - mang màu tím, rồi hồng, đỏ, màu cam, vàng óng và sau cùng rực rỡ làm chóa mắt với những phản ánh màu trắng thuần khiết không gì sánh bằng.

Tất cả đều thức dậy; những cánh rừng hồi nãy rì rào không ra hơi, bây giờ dương rộng cây cành cho mặt trời âu yếm vuốt ve.

Tôi chú ý ngắm trông.

Nhờ tham dự vào sự khai nhụy của ngày mới, tôi cảm thấy mình được giải thoát khỏi những khổ lụy trần gian.

Đôi mắt của tôi sung sướng chiêm ngưỡng những đóa hoa làm những chấm điểm sinh động trên màu xanh lục đồng nhất của cả phong cảnh. Và chính xác không mơ hồ, cặp theo hai bên con đường đi, hai hàng rào bạch hoa, chạy mãi tuốt xa kia như muốn khoe chiếc áo dài trắng.

Tôi chú ý ngắm trông.

Rùng mình một chút, như có cái gì gần đến bất thần: một nguy cơ nào đó, hay một điều ước nguyện đầy lo âu.

Chính giữa đường đi nêu trên, nàng sắp xếp điều động cuộc bừng thức nầy.

Tuy nhiên, có Thượng Đế làm chứng, trí óc tôi không chút vướng bận với ý nghĩ gặp lại nàng, trong suốt những giờ đã trôi qua từ khi sự xuất hiện của nàng giữa rừng cây đã đập vào tâm tư tôi mãnh liệt.

Đối với vài bộ óc, nếp cũ hoài nghi và thói diễu cợt mọi thứ (kể cả chính mình), khó lòng mà làm chủ cảm xúc. Trong việc bảo vệ luân lý, hoài nghi giống như mang áo giáp, diễu cợt như đeo cái khiên, cái thuẩn. Nhưng con người không thể luôn mang chiến bào. Sẽ đến một lúc nào đó, con người tự cảm thấy sống an toàn và cởi bỏ chiến y; mà chiến y là những thứ con người núp bên dưới, tự kỷ, tự cho là anh hùng, nín thở mà vẫn cười; và cũng sẽ đến lúc con người đủ bén nhạy để thấy gai nhọn chích nhẹ hay âu yếm đơn sơ.

Ngoài đều nầy ra, có vài giây phút mà vẻ đẹp vĩ đại của trời buộc chúng ta phải quên đất; và cũng có vài giây phút mà cây accordéon ọ ẹ như nghẹt mũi lập lại những cung đàn xưa đã nghe, phá bỏ những hàng rào kiên cố vây hãm tâm hồn.

Sáng hôm ấy, tôi được giải giới, bỏ kiếm xuống. Những tràng hoa hàm tiếu non yếu đã làm trổi dậy nơi môi tôi ước muốn nếm mật ngọt diệu vợi, nếm những gì hàm chứa trong những bông hoa ấy, những bông hoa tươi mới sau một đêm ngủ ngon.

Mắt nàng đã chộ xong tác phẩm rạng đông.

Đứng giữa cỏ cây xanh biếc mừng ngày mới, tôi đi tìm bí mật của ái lực tương hệ làm con người mộng mơ trước những sự việc câm nín và đột biến; như thế, bí ẩn của đời người nay được cộng chung với bí ẩn của ngoại thể.

Tại sao trước bóng dáng mờ ảo khó nhận ấy, tôi thấy lòng mong muốn không bờ không bến đứng mãi nơi của sổ nầy, đứng mãi cho từng thế kỷ trôi qua? Tại sao mong cầu mọi sự đứng yên dù ở trong sự chuyển dịch tuyệt đối của vũ trụ, ngõ hầu bóng dáng trắng trong ấy không bao giờ biến mất?

Như những con bệnh thấy đau nhứt là biết cơn sốt đã đến gần, tôi biết chuyện gì sẽ đến cho tôi như kết quả của buổi sáng nầy trên chuổi ngày cầm chân nơi xứ nầy để xây những ngôi nhà trên cát.

Một thiên thần mờ ảo

Đã lước qua rừng thông

Đàn thỏ dưới chân đồi

Rên rỉ: đã mất rồi. (Rostand)

Tôi, tôi bây giờ đã trúng đạn, chống đối được ích gì!?

Tốt hơn là hãy để niềm đau tiếp tục cuộc hành trình, và để niềm đau – tôi biết niềm đau bất diệt – hảy để niềm đau chế nhạo tôi bằng thích.

Trí óc tôi cứ nói lui nói tới, trong ý thiện thúc đẩy tôi qua khỏi mọi đau thương. Nhưng đó chẳng khác cách thức một phẩu thuật gia, mổ xẻ một người lành mạnh, cắt ghép bó ép một khúc xương, viện cớ giúp kẻ kia đi đứng bình thường.---