nhạc cổ Hy Lạp

Lão nhân và thủy thần 

 Le Vieillard et les nymphes 

 Bilitis

Un vieillard aveugle habite la montagne pour avoir regardé les nymphes. Ses yeux sont morts, voilà longtemps et depuis son bonheur est un souvenir lointain...

"Oui, je les ai vues, m'a dit-t- il.. Helopsy, Chria, Limmathis... Elles étaient debout près du bord dans l'étang vert de physos. L'eau brillait plus haut que leurs genoux.

Leurs nuques se penchaient sous les cheveux longs, leurs ongles étaient minces comme les ailes de cigale. Leurs mamelons étaient creux comme les calices de jacinthes.

Elles promenaient leurs doigts sur l'eau et tiraient de la vase invisible les nufars à long tige. Autours de leurs cuisses séparées les cerles lents s'élargissaient.

Lão phu và các thủy thần

Một ông lão mù lên ở núi cao để nhìn những thủy thần. Đôi mắt của ông chết cứng đã lâu. Từ ngày ấy, ông chỉ còn niềm hạnh phúc nuôi trong một hoài niệm xa xưa.

Ông nói với tôi:

Vâng, tôi đã thấy các nàng mà! nào là Helopsy, Chria, Limmathis... Huệ, Điệp, Xuân... Các thủy thần nầy đứng gần mé bờ hồ những xanh lục lá bèo. Nước óng ánh cao hơn đầu gối.

Cổ gáy các nàng dài, chảy dài theo tóc dài; móng tay mỏng như cánh ve. Ngực sâu rỗng giữa hai chũm cau như đáy hoa hương huệ, hoa jacinthe.

Các nàng đưa các ngón tay lướt qua mặt nước, rồi kéo lên không những hoa súng dài cọng như lấy hoa từ một bình hoa vô hình rộng lớn. Quanh những bắp vế non chản rộng, những vòng sóng nước chầm chậm lớn dần rộng thêm.

****************************

Đây là một bài hát xưa của Hy Lạp 6 thế kỷ trước Jesus, trong tập thơ nhạc của nữ sĩ Bilitis. Năm 1922, Pierre Louys dịch và xuất bản ở Paris thành tác phẩm: Les Chansons de Bilitis thêm minh họa bằng bản gỗ.

Cũng gần vào thời đại của Bilitis, bên Tàu sáu bảy trăm năm trước Jesus, có chuyện gần giống như người mù và thủy nữ được Đào Trinh Nhất chọn đem vô Chu Tần Tinh Hoa xuất bản 1944 Hà Nội.

Vua nước Lỗ nghe rằng Can Thương Tử có thể nghe bằng mắt, trông thấy bằng tai, bèn mời vào cung tương kiến. Can Thương Tử nói tin đồn nầy sai, và giải thích khả năng nhận biết như sau: Thân thể của tôi hợp nhất với tâm; tâm hợp nhất với khí; khí hợp nhất với thần, thần hợp nhất với hư vô. Có một vật gì nhỏ nhít, một tiếng gì lẻ loi phát ra xa tận tám cõi hay ở gần ngay nơi mí mắt, dính dáng đến tôi, tất là tôi biết mà tôi không biết là do giác quan hay tâm linh.

Lão nhân của Bilitis thấy những thủy thần như bé mù trong La Symphonie Pastorale của André Gide nhờ tác phẩm của Beethoven mà thấy màu sắc, thấy được những bờ suối, cảnh trời thôn quê.

Nhạc cảnh La Moldau