Tôn Thất Tuệ
Bên ngoài cái ổ chuột nầy, lá đã rụng; loại lá còn xanh một nửa, thế mới biết đã giữa năm, cũng như hoa kim châm đã nở vàng dọc theo hương lộ trước nhà. Sắp bước vào tháng bảy, July, Juillet, tháng mừng chiến thắng của Mỹ, Canada và Pháp. Thời gian xóa ba niềm yêu thương. Tính theo kiểu VN và tử vi, xuân bắt đầu nguyên đáng thì Automne đã vào gần tới, đem theo thu cúc trong trời thu đạm. Je vais vous dire ce que me rappellent tous les ans le ciel agité de l'automne, les premiers dîners à là lampe et les feuilles qui jaunissent dans les arbres qui frissonnent. (Anatole France).
Câu chuyện thu mới sắp sang mùa bắt đầu với bức tranh của Rockwell vẽ một bé gái học trò da đen (Ruby Bridges) năm 1960 được FBI hộ tống đi học ở New Orleans khi Mỹ bỏ phân chủng trong giáo dục (desegration education). Chỉ để dẫn đến câu chuyện đi học cần được giải quyết bằng quân sự ở một nơi gần bối cảnh của bức tranh.
Ngày May 17 1954, Tối Cao Pháp Viện, trong một phán quyết, ghi rõ rằng các trường học phân chủng trái ngược hoàn toàn với nguyên lý bình đẳng. Các học khu Arkansas bắt đầu kế hoạch giáo dục hợp chủng từ 1957. Do đó, chín học sinh da đen đã ghi danh vào Central High School ở Little Rock. Nhưng ngày khai giảng, thống đốc Orval Faubus đã ra lệnh Bảo An bao vây trường không cho các em vào học. Tổng thống Eisenhower làm hai việc một lúc. Thứ nhất, liên bang hóa (federalize) Bảo An Arkansas, nghĩa là đặt dưới quyền điều động của chính phủ trung ương, truất quyền chỉ huy của Faubus. Thứ hai, đưa Sư Đoàn Nhảy Dù 101 đến Little Rock bảo vệ an toàn của 9 học trò nầy và thi hành phán quyết của tòa. Một khi đã được liên bang hóa, lực lượng Bảo An không khác gì lính chính quy, và thuộc quyền chỉ huy của Bộ Quốc Phòng. Tiền lệ nầy có từ nghị định của Eisenhower trong vụ Arkansas nầy.
Faubus than phiền với Eisenhower ông bị dọa bị bắt vào tù nhưng được trả lời rằng vấn đề không đặt ra, miễn là Arkansas thi hành luật của quốc gia. Faubus không đủ sức vận động nổi loạn, chịu tuân thủ nhưng cuối năm học ông đóng cửa trường nầy.
 |
| tướng Graham (trái) và thống đốc Wallace |
Nay lại có thêm một ông vua nhỏ khác cũng trong vùng Deep South. Ngày June 11, 1963, để chứng tỏ sẽ thi hành lời hứa tranh cử (phân chủng hôm nay, phân chủng ngày mai, phân chủng vĩnh viễn), George Wallace, thống đốc Alabama, đứng trước đại giảng đường của University of Alabama không cho hai sinh viên da đen vào học (Vivian Malone Jones và James Hood). Thứ trưởng tư pháp Nikolas Katzenbach không thể điều đình và trình sự việc với TT Kennedy.
Kennedy bèn ký pháp lệnh đã soạn sẵn, liên bang hóa Bảo An Alabama, cho phép bộ trưởng quốc phòng dùng quân đội chính quy và điều động Bảo An như các đơn vị chính quy để giải quyết khủng hoãng nầy. Pháp lệnh dựa vào tinh thần luật chống phản loạn (Insurrection Law 1807). Chỉ trong vòng 4 giờ sau, tướng Henry Graham, sau khi kính cẩn chào theo quân cách, yêu cầu Wallace đứng qua một bên cho hai sinh viên da đen vào học. Wallace tuân thủ để không bị còng tay.
Pháp lệnh 11111 nầy của Kennedy củng cố tiền lệ dùng quân chính quy trong nội địa đã khơi mào trong pháp lệnh của Eisenhower nói trên. Cho phép bộ trưởng quốc phòng điều động Quân Lực HK nếu cần. Cho phép Bộ QP chuyển (các đơn vị trừ bị) qua hiện dịch, cho phép đưa Bảo An vào quy chế hiện dịch trong thời hạn không ấn định cho đến khi có lệnh mới.¶
So với những bạo động như đốt xe đốt cờ Mỹ, phất cờ nước ngoài, phá nhà hôi của (phải ra lệnh giới nghiêm) hiện nay ở L.A. hai vụ Arkansas và Alabama không có nghĩa lý gì. Dĩ nhiên hai nơi đều có khả thể xung đột chủng tộc, phá rối trị an.
Federalize là thẩm quyền chuyên biệt (discretion) của TT, tuy có thể kiện tụng. California đã xin tòa hủy quyết định liên bang hóa, tòa chấp thuận nhưng tòa trên sau mấy giờ đã không cho thi hành. Nếu đưa lên nữa, thì có tiềm năng Trump không thối lui vì TCPV có khuynh hướng cho liên bang nhiều quyền hơn. Vã lại, cái khôn ngoan thường tình và tiền lệ, mấy ông bà tòa luôn muốn đùn chuyện an ninh cho TT, nhỡ chuyện không hay thì khó nói trách nhiệm về đâu.
Tại bản chất thực sự, huy động 700 TQLC và liên bang hóa đều như nhau. BQP sử dụng những lực lượng ấy trên căn bản hiện dịch (active basis). Ông Newsom bất bình là điều tự nhiên, ai vui chi khi mất đi quyền hạn trong tay. Quyền hạn và vai trò chủ động là một là một lẽ sống như trong phim Lashomon / Outrage, tướng cướp muốn cho oai đã nói láo đã giết người đàn bà, huống chi cái quyền có ghi trong hiến pháp. Một miếng giữa làng bằng một sàng trong bếp. Hai người cùng thích làm một chuyện không bao giờ mến nhau; trong gia đình mà còn kèn cựa ai lạy ông bà trước, ai lạy sau, nhân khi kỵ.
Phải nói thêm để hiểu tâm trạng của ông Newsom. Ở trường hành chánh, trong giờ công pháp, GS Nguyễn Độ giảng sự vượt quyền từ trên xuống, tuy thông thường vượt quyền là dưới lên trên, ông xã qua mặt ông quận ông tỉnh. Quan niệm thông thường: có quyền làm việc to thì có quyền làm việc nhỏ. Qui peut le plus peut le moins. Nhưng hành chánh dân chủ không vậy. Tổng thống Mỹ muốn xây cái hàng rào phải xin phép city. TT không có quyền cấp phép làm nhà. Nếu làm như vậy là vi quyền từ trên xuống dưới. Theo dân chủ, cái hộc đựng cam thảo thì đựng cam thảo, không đựng thục địa. Anh làm tổng thống là việc của anh; điều động National Guard là của tui.
Newsom chỉ trích Trump không chuẩn bị chỗ ăn chỗ ngủ cho lực lượng bảo an. Nhưng cứu nhơn như cứu hỏa, chuẩn bị đến bao giờ. National Guard lo an ninh lễ nhậm chức của Biden 2020 ngủ bờ ngủ bụi thì sao.
Hai lần can thiệp bằng quân sự của Eisenhower và Kennedy không gặp sự ngăn chận của ngành tư pháp; cũng vậy 1970, Nixon đã dùng lực lượng trừ bị và Bảo An đi phát thơ cho 30 thị trấn khi nhân viên bưu chính đình công. Kỳ thật lần nầy tòa cũng đáng lẽ không nói chi nếu Newsom không kiện.
Quan niệm insurrection trong đạo luật 1807 không rõ ràng, và quá rộng rãi. Không thi hành một điều luật của liên bang đã là insurrection như Kennedy đã nại ra khi Wallace không cho hai sinh viên da đen vào trường, trái với lệnh cấm phân chủng theo quyết nghị của TCPV.
Nhìn theo xã hội học và chính trị
Tôi quên không giữ lại bài bình luận của một người da đen thuộc đảng CH. Ông nói L.A. là 'home town', vì sinh ở Compton thị xã nhỏ trong Greater L.A. Ông vui mừng khi Trump trục xuất người hispanic để trả L.A. cho người da đen. Tình cờ trong dịp, nầy tôi cũng đọc một bài báo nói không thấy người da đen trong những nơi lộn xộn hiện nay.
Các city lớn thường có những thị trưởng "cha già". Với L.A. là Tom Bradley, ở tại ngôi vị 20 năm (1973-1993) cai trị một một vùng rộng lớn mà đa số dân cư cùng màu da, nhưng là một cộng đồng cho thấy là hổn tạp qua lần đốt phá khu Watt 1992 sau vụ Rodney King. Tiếp sau ông có đến 4 vị hispanic trước khi qua tay bà da màu Bass hiện nay. Có thể LA đã chuyển qua hispanic từ lâu nhưng trầm trọng hơn với việc mở cửa tự do của Biden 4 năm trước. Bài bình luận vừa nêu không nói gì thêm. Tuy nhiên giới quan sát đoán sự bất bình khi thấy trong 4 năm qua gia đình hispanic có lợi tức gia tăng 34% trong khi gia đình người gia đen tỷ lệ nầy là 14%.
Khi L.A. là một issue bầu cử, không nên quên những gia đình gia da màu nầy. Tựu trung bề sâu (bottom line) của thời sự là chuyện bầu cử nhắm đến White House và thống đốc tiểu bang của đảng DC và cụ thể là của ông Newsom và bà Harris.
Một cựu cộng tác viên của Trump đã bỏ Trump tiên đoán Newsom sẽ thành công trong cuộc thư hùng hiện nay với Trump để thành Mr 48. Tôi thì thuộc dân cờ bạc luôn tin ở nhóm cá cuộc. Khi giáo hoàng Francis chết, kỹ nghệ betting đã đưa hồng y Parolin ra kế vị với 29% cao nhất. Vài giờ sau khi Trump đùa và mong có một người Mỹ làm GH, giới cá cuộc đã đưa tên hồng y Prevost (sau thành Leo 14) với tỷ số hy vọng 69% và đưa Parolin xuống 8%. Mặc dù tòa phán quyết Trump trả Bào An lại cho tiểu bang, Newsom không được dân cờ bạc cho thêm tỷ số; ông vẫn giữ tỷ số 12% được đảng DC cho làm đại diện và 6% cơ hội thành tổng thống với Vance 46%.
Nhưng ứng viên tổng thống gốc Ấn thuộc đảng CH, Ramasvamy đang muốn làm thống đốc Ohio, nói rằng giấc mơ của Newsom thành mây khói như Wallace muốn ăn thua với trung ương của Kennedy để làm chủ Bạch Cung nhưng trái lại Wallace từ thua đến thua.
Dân biểu DC hàng đầu Booker, người da đen chỉ ủng hộ Newsom lấy lệ, không nhiệt tình như bà da trắng Pelosi. Nancy Pelosi đang bị một cuốn sách tố cáo phản bội Biden đã vui sướng trong sự vui sướng của người Mễ chống với chính sách nhập cư của Trump, bà nói họ đã thành công và đang ăn mừng điều bà gọi là exuberance. Thậy vậy, exuberance, sướng từ trong ruột sướng ra, là phất cờ Mễ đốt cờ Mỹ.
Bà Harris đang bấm độn, càn khôn ly tốn ... nên nhắm White House hay Sacramento, hình như đang ra quẻ "thủy khảm" như em đến thăm anh chiều mưa gió và che mất đường về. Mưa gió bão bùng, thủy khảm, chính là Newsom. Bà chỉ để trong hộp nhắn voice message: "I support you" để cho Newsom có thì giờ chơi ván bài năm ăn năm thua, nói tô lô phôn quấy rầy.
Bà Harris cũng nói người Mễ biểu tình ôn hòa, tuy sự thật không đúng vậy; dĩ nhiên không rùng rợn như người da đen đốt phá LA năm 1992 sau khi tòa tha bỗng những cảnh sát hành hung Rodney King. Nhưng luận điệu ôn hòa của các nhân vật tiêu biểu của đảng Dân Chủ như Hillary Clitnon đã bị lật ngược bởi quyết định của thị trưởng LA bà Bass tuyên bố giới nghiêm, sau khi trong một đêm 23 thương nghiệp bị phá cướp của. Bass đã giảm thiểu mức trầm trọng khi nói khu giới nghiêm chỉ một dặm vuông so với diện tích 502 dặm vuông của LA. Khu vực Watt bị đốt 1992 tuy lớn hơn khu giới nghiêm nầy, vẫn rất nhỏ so với Greater LA, đủ làm cho LA thân tàn ma dại.
Rối loạn hiện nay ở LA không bột phát (spontaneous) mà có chuẩn bị. Bằng chứng rõ nhất là các mặt nạ mới toanh được chở từng xe đến hiện trường; mặt nạ mới còn nguyên trong thùng giấy. Một chiếc trị giá 60 dollar, dùng để bảo vệ thợ thuyền như cưa, hàn v.v...Một xe tải trung bình chở bao nhiêu cái, nhân cho 60 sẽ là bao nhiêu xìn?
Một công ty chuyên cung cấp người biểu tình đã từ chối đề nghị hợp tác với biểu tình chống ICE với giá rất cao. Ủy Ban điều tra Hạ Viện cho biết một tổ chức ngoài chính phủ (NGO) đã thúc dục phản đối ICE công khai và đã giúp người bất hợp pháp tránh né các lùng soát của ICE. Tổ chức nầy đã biếu ông Newsom 500 ngàn vào quỹ tranh cử, đồng thời được chính quyền trung ương và địa phương tài trợ 34 triệu, gồm bốn lần chính phủ Biden cho, mỗi lần 750 ngàn.
Hispanic không phải là một khối duy nhất. Người đến trước đã thành đạt không muốn các đợt mới đến cạnh tranh cũng như người Bắc vô Nam từ thập niên 1930 không cảm tình với người Bắc di cư 54. Nếu đảng DC bất cứ giá nào đeo theo người Mễ, họ sẽ mất số vốn cơ hữu là người da đen.
Tạo nên bất ổn không khéo thành phù thủy không điều khiển âm binh. Rất may, HK đã chận hay không có lớp người tiếng Pháp gọi là casseur. Bọn nầy đã làm cho các cuộc biểu tình ở Pháp mất chính nghĩa như hôi của ở khu sang trọng Élysée. Bất ổn sẽ đẩy mạnh trào lưu rời California đi Texas. Đến độ một tờ báo nói California đã bầu cho Trump, có nghĩa người ở đây qua tiểu bang khác bỏ phiểu theo đảng CH.
Việc liên bang hóa lực lượng an ninh không nghĩa Trump đã bỏ chủ trương nâng quyền hạng của tiểu bang. Tuy là một người thành phố từ khi lọt lòng mẹ và luôn giàu có, Trump là con cưng của các tiểu bang nông nghiệp; nhờ hệ thống electoral vote, các tiểu bang nhỏ nầy đã giúp Trump thành công. Trump chủ trương để các tiểu bang giải quyết những vấn đề lớn như phá thai, health care. Trump chia sẻ luận thuyết cho rằng các city không có thẩm quyền làm luật và để cho khuynh hướng cấp tiến (woke) làm mưa làm gió. Quyền ấy thuộc tiểu bang. Có lẽ Trump và tiểu bang không thành công vì các city lớn mạnh quyết định nhiều vấn đề môi sinh như cấm dùng shopping bag bằng nylon, luật xây cất và luật phân vùng (zoning). Các tiểu bang nhỏ thường bảo thủ như Trump về các vấn đề giới tính, hôn nhân...
Newsom đã ăn thua đủ với Trump trong vụ thần hỏa quét qua LA rồi cũng phải xúy xóa vì cáo già giữ túi tiền. Bà Bass vui say ánh sáng quốc tế khi nhà bị đốt, vòi rồng không nước, có kiến nghị giải nhiệm. Nay bà xuất hiện làm người bảo vệ kẻ cô thế, người anh em xứ Mễ, duy trì LA là nơi dung chứa kẻ sa cơ, tha phương cầu thực. Nhưng đối giá bà và ông Newsom phải trả, LA đã thành một nơi dung chứa kẻ bất thiện, tội ác, ma túy.
California đã có những thống đốc danh tiếng như Brown, tu thiền làm rạng danh đảng Dân Chủ. Đã có Reagan CH tài tình trong vai thống đốc, sau đó đã khôi phục một nước Mỹ èo ọp nhận từ tay DC Carter. Và nhiều vị khả kính khác. Họ không để cho tiểu bang vàng (The Golden State) chui vào xó nhỏ sơn xanh (bleu) hay sơn đỏ (red). California có đại học danh tiếng Stanford đã giúp Trung Cộng có một software đủ sức nhận diện người ở cách xa, lẫn trong đám đông và có đeo mặt nạ, giúp Bác Kinh bắt người Uyghur ở Tân Cương, có một triệu người trong tù. California có những đại diện dân cử suốt đời như TNS Diane Feinstein, là con nuôi của Giang Trạch Dân, thành ủy Thượng Hải và tiền nhiệm của Tập Cận Bình.
Không rõ các nhân vật sừng sỏ như Newsom, Pelosi, Harris có học lịch sử hay không. Chân lý không ở đầu mút nầy hay đầu mút kia mà ở đâu đó giữa chừng. Newsom bực bội đấu trí với Trump là chuyện dễ hiểu, nhưng khó hiểu là ông thống đốc không bao giờ nói đến những kẻ phất cờ nước ngoài đốt cờ Mỹ, không hiểu tại sao Nancy Pelosi hưởng chung cái exuberance của người hispanic đốt xe và vandalize thành phố LA. Có cần ghi những điều nầy vào lịch sử tiểu bang vàng hay không? Rồi ra, vì cấu xe nau, biết đâu Los Angeles sẽ thành Lost Angeles, thêm một chữ tê, tình - tiền - tù.-
¶ SEC. 2. In furtherance of the authorization and direction contained in section 1 hereof, the Secretary of Defense is authorized to use such of the Armed Forces of the United States as he may deem necessary.
SEC. 3. I hereby authorize and direct the Secretary of Defense to call into the active military service of the United States, as he may deem appropriate to carry out the purposes of this order, any or all of the units of the Army National Guard and of the Air National Guard of the State of Alabama to serve in the active military service of the United States for an indefinite period and until relieved by appropriate orders. In carrying out the provisions of section 1, the Secretary of Defense is authorized to use the units, and members thereof, called into the active military service of the United States pursuant to this section.
