chiều trong tiếng sóng, đoản văn

Sóng thần, mộc bản Hokusai, Nhật Bản, 1829

CHIỀU TRONG TIẾNG SÓNG
Tôn Thất Tuệ

Những ngọn lá mì trên những thân cây gầy yếu nhởn nhơ với gió nhẹ trên đồi như kêu gọi những ngọn tre sà xuống mặt suối tràn đầy. Đàn vịt trời bỏ cánh nhẹ êm rong ruổi trên nước. Lau lách làm dáng soi bóng qua cái kính thủy vĩ đại không góc cạnh ấy. Những nét sơ phát nầy vẽ cho cô em cái tịch liêu của một góc trời thật xa vùng Saigon. Những buổi chiều như vậy đã cầm chân tôi, tuy chỉ phút chốc, khỏi cơn xoáy của kẻ lưu đày trên đất mẹ.
Cuộc đời lao lung thế ấy càng làm mình suy nghiệm về những gì tầm thường nhất như giọt sương đọng trên lá, tiếng chim buông thả như tiếng chiều tiễn ngày. Những đợt sóng suy tư cũng sinh động như những biến thái màu sắc trên khóm hoa bằng lăng tím dưới chân đồi.
Chỗ tôi ở sau ngày ra khỏi rừng tội đẹp lắm, đẹp trong thế tự tại của nó mà thôi. Một mái nhà tranh chễm chệ trên ngọn đồi bao quanh bởi một dòng suối với lũy tre gai chằng chịt tạo ra một thế giới u tịch. Tôi đến đấy vì thời cuộc để mỗi sáng khuya nghe tiếng xe bò lạch cạch xa xăm, tập quen sống với đống khoai mì, miệng câm như quên tiếng người.
Bên đồi kia có một ngôi chùa của các ni sư. Chùa lợp tranh, các nữ tu ngày ngày cuốc đất, lặn lội trong bùn. Mỗi chiều gió đưa kinh xuôi về hướng nhà tôi. Hôm ấy đang cùng dọn đống cỏ khô với tôi, bà xã tôi hỏi kinh gì. Hẳn nhiên đây không phải lần đầu tiên cô học trò năm xưa nghe thứ tiếng ấy; nhưng sao bây giờ mới hỏi. Thật ra tôi đã thấy cái gì là lạ vì tiếng kinh tụng có tính chất giao hưởng, phải chăng vì cộng với sự ba động của gió, của nhịp phách lau lách, với những cánh chim vỗ trên không.
Tôi không trả lời tuy biết đó là Kinh Bát Nhã. Tôi bảo hãy nghe như một thứ nhạc trong chiều. Hãy lắng nghe như những con vịt trời thưởng thức, như cỏ tranh đánh nhịp với chồi lau trắng mà ê a hát theo.
Ấy thế, tôi đã vẽ cho cô em một buổi chiều. Chiều ấy không ghi lại bằng những dấu của nghịch cảnh hay cái xao xuyến dật dờ. Chiều ấy có:
một lời kinh bay nhẹ buổi chiều êm
quên chữ nghĩa mà nghe nhạc hòa tan trong gió
như tiếng sóng đập vào trí tưởng
gọi linh hồn qua khỏi mộ chiêm bao.
• • • • • • • •
Phụ bản
MẶC KHẢI
Tôn Thất Tuệ

Tôi có cái chòi tranh bên suối
chằng chịt luống tre gai
khuất dấu hình hài
của những ai mới đến
chôn cuộc đời bên những vồng khoai.
•
Ven đôi bờ dòng nước
hai thế giới miệt mài
lủi thủi đứng bên nhau
lủi thủi đứng xa nhau
không đường qua lối lại
chằng chịt luống tre gai.
•
Tiếng gà gáy bên kia vọng lại
như tia sáng nhuốm màu mặc khải
vén rèm che để biết có người.
Tiếng gà gáy vùng xa tối lạnh
thêm cô liêu cho đất đá trân trơ.
•
Từ nơi kia có tiếng gà gọi lại
dấu chân đời bên những ngọn khoai
người nhẫn nhục đành quên tiếng nói,
gà gọi thay, gà nói tiếng người.-

 =====================================

Chợ Tết Huế xưa