thu muộn

thu muộn

tôn thất tuệ

Thì ra mùa thu đã đến hơn tuần rồi nhưng nóng quá còn hơn những ngày giữa hè. Mà thu, đông tính theo thời tiết, không theo tử vi và lịch Tàu như ngày Tết là đầu xuân. Nơi tôi sống, bốn mùa có đấy tuy phân biệt không quá rõ như miền Bắc của địa cầu; khá khác với Miền Nam VN chỉ có mưa nắng hai mùa. Người Tàu dùng hai câu thơ cổ nói thu về: Ngô đồng nhất diệp lạc, thiên hạ cộng tri thu (chỉ một ngọn lá nhạt màu đủ làm cho trăm họ thấy thu về). Nhưng người mình có lắm cách nói thu sang.

Gần nửa năm, không có mưa, ngoài những giọt nước mắt của Ngưu Lang Chức Nữ không ướt đất, lau lách cũng khô. Thú rừng như nai ra ăn ngày, rừng sâu nắng cũng thiêu đốt, cỏ cũng hết, suối cạn rồi chăng. Những cây lớn trong rừng California chết khô. Nắng hạn khắp nơi trên thế giới chưa đủ làm người thấy tai ách “nhà kính” (green house) vì quá nhiều khí cát bô ních vì xăng dầu; quá nhiều thứ tiêu hoại lớp ozone chận bớt hơi nóng và các tia tím và đỏ. Nóng quá người đời dễ sôi máu bắn súng lung tung; sâu bọ vi trùng sinh sản nhiều hơn.

Nhưng rồi thu mang gió trở lại, làm cho mùa thu dịu êm, ý vị, nội tâm hơn sự ào ạt mùa xuân ong bướm. Một số cây có hoa xuân thì nay thu về cũng nở thêm, như những điểm chấm phá của tranh thủy mạc. Đối với thảo mộc, nếu xuân làm sống lại mùa đông chết thì thu xoa dịu ngày hè nức da. Một vị sư ở Canada đã quá khen hoa sen còn nở trong khi mọi thứ đã chết từ mùa thu, bài viết đã được ca ngợi và chạy khắp internet, làm như hoa sen hiện diện với mục đích duy nhất cho Phật giáo làm biểu tượng. Mùa thu lý tưởng trồng cây, mùa thu rất nhiều hoa nhất là cúc. Cây mát sinh rễ rồi ngủ yên mùa đông, xuân đến thì tiếp tục, hè về rễ đã đủ sâu mà chịu đựng. Tỷ số thành công mùa xuân ít hơn thu.

Có lẽ sự trầm lắng của ý thu đã làm cho người đời bỏ nhiều công sức sáng tạo nghệ thuật về thu nhiều hơn xuân.
Loại lá cứng đổi màu thì loại lá mềm vừa vàng đã rụng khắp chốn. Lối đá triền đồi ít khi đặt chân lên như được phủ bởi lớp tuyết mà nắng yếu còn quấn quít yêu thương chưa chịu đi. Lúc chiều về trong rừng thưa, không tránh được những bâng khuâng, những đau thương đã lắng, những hoài niệm. Khó mà biết ngũ uẩn giai không. Thôi thì hãy lấy độc trị độc, bèn nhớ hai câu vè của chính mình:

         Gió lạc bâng khuâng, bâng khuâng hú

         Sao rụng vô thường, vô thường ru.

Người xứ quê muốn viết thêm về cảnh xế bóng nhưng vẫn còn bị đè nặng bởi sự tịch liêu từ ngày qua, và nhớ câu thơ của Đỗ Hữu như một mặc khải, như một chớp sáng lòe: Lá đổ sau chân một lối vàng. Đành phải ngưng, và chỉ đưa lên tấm ảnh “khách và chủ”, vịt nhà tiếp ngỗng trời Canada. Những con ngỗng nầy ăn bắp chung, bây giờ đã về xứ lạnh nhường bắp cho nai đến trú ẩn trong mùa săn bắn sắp đến ba tuần nữa.

Thời gian còn lại từ đây của thân hữu xin dành cho Thái Thanh, Verlaine và Đỗ Hữu.

Thái Thanh  Giọt Mưa Thu, Đặng Thế Phong

Verlaine  Chanson d’Automne

Les sanglots longs
Des violons
De l'automne
Blessent mon cœur
D'une langueur monotone.

Tout suffocant
Et blême, quand
Sonne l'heure,
Je me souviens
Des jours anciens
Et je pleure;

Et je m'en vais
Au vent mauvais
Qui m'emporte

Deçà, delà,
Pareil à la feuille morte.

                

                Đỗ Hữu    
                  Sầu Ai Lao

Đã lâu trăng cứ vàng hiu hắt

Mây cứ sầu tuôn núi võ vàng

Lá vẫn phai chàm trên sắc áo

Mưa nguồn thác đổ đá mù sương.

Giữa ngày lạc lõng trên rừng rậm

Với nắng bâng khuâng mây thuở nào

Với núi xanh lơ chiều tím nhạt

Mây trời bàng bạc sầu Ai Lao.

Lưng đèo quán gió mờ hun hút

Thôn bản nằm trơ dưới nắng chiều

Tai vẫn nghe đều dòng thác đổ

Người ơi, thương nhớ biết bao nhiêu!

Ở đây hơi đá chiều vây khắp

Khép chặt mình tôi giữa núi rừng

Buồn quá ngày đi đêm trở lại

Hoàng hôn hoa bản phấn rưng rưng.

Người có theo tôi lên dốc nắng

Nhìn xem hoa rải sắc trên đường

Chiều nay gió thổi buồn ghê lắm

Lá đổ sau chân một lối vàng.---

Mời đọc

Về Thái Thanh xin xem Giấc Mơ Ngàn

Về Đỗ Hữu xin xem Sầu Ai Lao và Tây Tiến