thơ xưa Islam sufi

Rumi và các thi nhân Sufi

hai bài thơ của Rumi

Jalāl ad-Dīn Muhammad Rūmī (1207-1273)

Sache que l’âme est la source,
Et toutes les choses créées,
Des ruisseaux.
Tant que demeure la source,
S’écoulent les ruisseaux.
Chasse le chagrin de ton esprit,
Bois l’eau de ce ruisseau ;
Ne crains pas que l’eau tarisse,
Car elle est sans fin…
Vois comme est devenu un tout ce corps,
Qui est une partie de ce monde de poussière !
Quand tu auras voyagé à partir de ta
Condition d’homme, sans nul doute,
Tu deviendras ange.
Quand tu en auras fini avec la terre,
Ta demeure sera le ciel.
Dépasse le niveau de l’ange :
Pénètre dans cet océan.
Afin que ta goutte d’eau devienne une mer
Plus vaste que cent mers d’Oman.

Nên biết rằng linh hồn là suối nguồn
gốc của mọi dòng nước, và từ đó
sinh ra vạn hữu.
Khi suối nguồn còn hiện diện
các dòng nước có nước luân lưu.
Bỏ hết sầu muộn khỏi trí não
Hãy uống nước của dòng sông.
Đừng sợ suối nguồn cạn khô;
nước không bao giờ đến chỗ tận chung.
Hãy thấy rõ thân xác nầy là một khối
làm một phần bộ của thế giới hồng trần nầy.
Khi bạn cất bước xa khỏi phận làm người
chắc hẳn bạn sẽ thành thiên thần.
Khi đã xong việc trên quả đất nầy
bạn sẽ có chỗ ở trên trời.
Nhưng hãy vượt qua mức thiên thần,
bước vào đại dương nầy,
lúc ấy, giọt nước nhỏ chính là đời bạn
thành biển, cái biển nầy trăm ngàn lần
to hơn Biển Đông. (ttt)

Please be advised that the soul is the source
and from its brooks all things are created.
As long as the source existed,
brooks keep flowing.
Root out the grief away from your mind
and drink the water of the stream.
Don’t be sucked by the fear that
the aqueous heritage might be exhausted
the latter will never end up with an end.
Look at how this body becomes morphed
into a wholeness as well as a part of
this dust made world.
Once having set forth beyond your human condition,
with no doubt, you will emerge as an angel.
When you finished doing mundane works on the earth
your future dwelling will be the heaven itself.
But, well, jump over the angelic line;
Penetrate into this ocean
So that your own drop of water turns into
a pelagic immensity, hundreds of times
larger than the Oman Sea. (ttt)

Rumi, tranh Boz Vakhshori, USA

Reason says, "I will beguile him with the tongue;"
Love says, "Be silent. I will beguile him with the soul."
The soul says to the heart, "Go, do not laugh at me
and yourself. What is there that is not his, that I may beguile him thereby?"
He is not sorrowful and anxious and seeking oblivion
that I may beguile him with wine and a heavy measure.
The arrow of his glance needs not a bow that I should
beguile the shaft of his gaze with a bow.
He is not prisoner of the world, fettered to this world
of earth, that I should beguile him with gold of the kingdom of the world.
He is an angel, though in form he is a man; he is not
lustful that I should beguile him with women.
Angels start away from the house wherein this form
is, so how should I beguile him with such a form and likeness?
He does not take a flock of horses, since he flies on wings;
his food is light, so how should I beguile him with bread?
He is not a merchant and trafficker in the market of the
world that I should beguile him with enchantment of gain and loss.
He is not veiled that I should make myself out sick and
utter sighs, to beguile him with lamentation.
I will bind my head and bow my head, for I have got out
of hand; I will not beguile his compassion with sickness or fluttering.
Hair by hair he sees my crookedness and feigning; what's
hidden from him that I should beguile him with anything hidden.
He is not a seeker of fame, a prince addicted to poets,
that I should beguile him with verses and lyrics and flowing poetry.
The glory of the unseen form is too great for me to
beguile it with blessing or Paradise.

Lý trí nói: “tôi sẽ miệng lưỡi để khiêu dụ hắn”.
Tình yêu đáp: “Câm đi, tôi sẽ dùng linh hồn khiêu dụ hắn”.
Linh hồn nói với con tim: Này, đừng cười tôi và cười chính bạn.
Bạn nào biết hắn là cái thứ gì để lấy gì mà khiêu dụ hắn thành công.
Hắn không buồn rầu, không lo âu, không tìm quên lãng
thì khá gì khiêu dụ bằng rượu trà hút sách.
Ánh mắt của hắn chính là một mũi tên,
nhưng cái nhìn của hắn không cần cây nỏ thần cứng cáp.
Hắn nào phải là tù nhân bị xiềng chân vào cõi trần
thì khá gì đem vàng bạc, cung điện ra mà dem thèm dụ khị.
Hắn là một thiên thần, tuy mang cái bộ dạng của giống người,
không ham mê dục vọng thì khá gì đem gái đẹp mà câu.
Thiên thần ra khỏi nhà cùng hình tướng tạm ấy
nhưng chớ lầm mà đem hình bóng màu sắc làm mồi.
Hắn không cần ngựa đàn ngựa đống vì hắn dùng cánh bay;
thức ăn là ánh sáng, điên sao mà đem cơm cháo đến dâng.
Hắn không buôn bán, không phải gian thương trong chợ đời
nên đừng dùng cái mê hoặc thiệt hơn lời lỗ mà luận bàn.
Hắn không bị bùa mê ngãi lú cho nên tôi lãnh đạn phải kêu la
khi phép than vay trách mướn hóa ra lố bịch.
Tôi bó tay, cúi đầu, mất hết khí lực khi vận dụng vô ích
lòng từ bi xoa dịu tưởng hắn đau yếu.
Từng đường tơ kẻ tóc hắn biết rõ lối vòng vo giả hiệu của tôi
khi tôi đem những thứ trừu tượng xáp gần
những thứ che khuất nơi hắn.
Hắn không phải là kẻ tìm danh vọng,
không phải là một hoàng tử mê văn nghệ nên không thể
vận dụng thi phú trường thiên đại hải mà mua.
Rồi cả đến thiên đàng cực lạc chẳng ích gì,
không thể lấy dùng làm phương tiện khiêu dụ
vì tôi không thể thấy, nó quá to lớn,
cái hào quang rực rỡ của những phần,
những gì nơi hắn không hiển lộ dưới mắt trần.

chữ Arab (Arab calligraphy)

Lúc đầu tôi chỉ muốn đăng bài tiếng Anh. Tôi cố tìm bản tiếng Pháp để hiểu rõ hơn nhưng không có và gặp bài tiếng Pháp. Tôi giữ luôn đưa lên đây. Bài nầy khá lý thú ở chỗ đừng thỏa mãn dừng chân ở mức thiên thần. Kinh Phật cũng nói như thế; đi tới những cảnh sắc cao hơn, ra khỏi vòng sinh diệt. Phật nói: thấy chúng sinh đau khổ nên tạm dùng hai chữ Niết Bàn để xoa dịu ngay; ý kiến nầy được lập lại trong phẩm Hóa Thành Dụ kinh Pháp Hoa. Trở về Rumi, sau mức thiên thần, tác giả bỏ ngay ý niệm hình tướng; bình thường thì nói lên cấp thiên thần như binh nhì binh nhất, hạ sĩ …mà ông nói đến việc nhập thể với đại dương, đến chỗ vô phân biệt.
Nhảy vào đại dương ngõ hầu giọt nước của bạn thành biển. Câu kết nầy gần với công án sắp nói đến. Một hàn sĩ đến nhờ một ông lão giúp trả lời câu hỏi: làm sao cái nhỏ thành cái lớn, làm sao cái lớn thành cái nhỏ. Sơn nhân (sơn nhân là con khỉ người núi) nói ông bận, bảo chàng vô bếp xin bà xã hột muối sống, đem xuống hồ quẵng vào nước rồi đi về nhà luôn không cần trở lui.
Bài tiếng Anh đúng là “hờ hững tiếng thiên đàng”; Niết Bàn chỉ là tạm, viên thuốc bớt đau trong khi chữa trị lâu dài. Ở đây Rumi đề cao giá trị con người, đúng theo tinh thần nhân bản của phái Sufism bắt nguồn từ thời sáng chói của tư tưởng Islam.
Ngày xưa, các tâm hồn cao thượng gặp nhau dễ dàng. Vùng thung lũng Ấn Hà (Indus Valley) trước cuộc chiếm đóng của Alexandre đại đế đã biết văn hóa Hy Lạp, ngày nay chứng minh rõ ràng hơn là ba thứ tiếng Phạn, Hy Lạp và La Tinh là ba chị em. Nhưng ông vua nầy đã ra lệnh rõ ràng là phải đem văn hóa Hy Mã Lạp Sơn xuống Địa Trung Hải và đem văn hóa biển nầy lên núi để dân chúng hiểu biết nhau hơn; ông đã thành lập thành phố mang tên ông là Alexandria, Ai Cập, có thư viện lớn ảnh hưởng ngàn năm như thư viện Nalanda ở Ấn. Mahommet đã nhắc đến Tàu vì đệ tử Bedouin của ông mua bán theo đường tơ lụa. Ngày nay giao thông trên bộ và trên internet dễ dàng gấp triệu triệu lần thay vì thông hiểu nhau; thế giới thành lưỡng phân (bipolarization) như báo Anh đã viết. Ngày xưa các cụ nói chuyện không cần cell phone, ipad, email …

 

Chérie je t'aime Chérie je t'adore

Ya Mustapha