Dân tộc Jew

 

    DT, cưỡng bách quân dịch

Do Thái năm cha bảy mẹ

David L. Graizbord. The Conversation Nov 2023

Khắp thế giới, có 16 triệu người tự nhận là Jew (Do Thái) trong đó hơn 7 triệu sống tại nước Do Thái (Israel). Quốc gia nầy còn là nơi tá túc của hơn 2 triệu người không phải Jew; chính yếu là công dân DT gốc Arab (chiếm từ 20 đến 25% dân số) và hơn 100 ngàn công nhân ngoại quốc. Đa số người Arab theo muslim; một số nhỏ theo Thiên Chúa Giáo và hệ phái muslim Druze.

Riêng trong số dân gọi là Jew, tính chất phức tạp chủng tộc đã làm nhứt đầu; những khác biệt nầy có ảnh hưởng đến tình hình Gaza hiện nay và cho biết tại sao DT sống dai qua các cơn khổ ách.

Jew không phải là một giống nòi (race) mà là một dân tộc, một quốc gia. Sách sử gọi chung người Jew là Israel. DNA và khảo cổ cho biết dân tộc Jew bắt nguồn từ Trung Đông. Khi đi khắp nơi trên thế giới, Jew tạo nên những nhóm chủng tộc khác nhau. Các nhóm nầy đều có người qui hội tại nước Do Thái hiện nay, có nhóm nhiều có nhóm ít.

Nhóm đông nhất chiếm 45% dân số là Mizrahi (Miền Đông) gồm những người về định cư từ các quốc gia Trung Đông và Bắc Phi.

Nhóm đông nhất thứ nhì là Ashkenazi chiếm 32% dân số có nguồn gốc tổ tiên ở Trung Âu và Đông Âu.

DT còn có nhiều nhóm nhỏ không cùng tính chất với hai nhóm nói trên nhưng thường được xếp chung vào khối Mizrahi (từ Ấn Độ, Bắc Âu, Tây Bắc Phi Châu).

Lịch sử cận kim và hiện kim chứng kiến một cuộc di dân của người Jew từ những cộng đồng (diaspora) xa gần, tập trung thành quốc gia Do Thái hiện nay.

Trước và sau hai thế chiến, Jew ở Âu Châu và đế quốc Ottoman di cư đến Hoa Kỳ và Nam Mỹ, nhất là Argentine, Brazil và Mexico. Nhưng từ khi DT thành lập thì trào lưu di dân ngược lại từ Mỹ Châu trở về. Hiện có 200 ngàn Jew từ các nước nói tiếng Anh và 100 ngàn từ Nam Mỹ. Vào những ngày cuối của Liên Xô, gần một triệu người Jew nhập cư Do Thái từ Nga và các chư hầu cũ của Liên Xô, bằng 15% dân số hiện tại.

Về truyền thống và giáo luật, Jew đi từ thế tục cực đoan đến thần giáo cực đoan Hareri (run sợ trước mặt God). Sự phân chia tôn giáo không đi theo sự phân chia chủng loại.

Phân nửa Jew Do Thái hiện nay là con cháu các gia đình hợp chủng nhưng tinh thần tộc bộ vẫn còn mạnh. Chính phủ của Netanyahu phần lớn trong tay Ashkenazi; tiếp nối mấy thập niên đầu tiên, chính phủ xã hội Ashkenazi đã đẩy người Mizrahi vào các công việc không chuyên môn và cho định cư các tỉnh không mở mang. Từ đó có thành ngữ "Nước Do Thái Thứ Hai".

Những khác biệt lớn nhỏ nầy đã được hóa giải bởi chủ thuyết Zionism, chủ nghĩa lập quốc. Ý thức hệ nầy chủ trương tái lập chủ quyền tập thể và tái sinh văn hóa trên vùng đất họ gọi là quê tổ. Các nhà xã hội học cho rằng DT tạo ra một nền văn hóa gọi là Jewsraeli, dung hòa giữa thế tục và thần quyền, truyền thống và tiến bộ hiện kim.

Trên hết tất cả mọi điều, người Jew luôn mang ý thức hệ chiếm lại đất mô tả trong một bài dân ca xuất hiện trong thập niên 1980: 

“Ein li eretz aḥeret” – Tôi không có một mảnh đất nào khác [ngoài đất Palestine].