về bài hát Ave Maria, Schubert

2018

************************************************************************

                   Franz Schubert                                                        Walter Scott

Vài dòng về bài hát Ave Maria

Trái với ý nghĩ của nhiều người, Ave Maria không được soạn ra vì ý hướng tôn giáo. Thật vậy, tên đầu tiên của nó là: bài hát Ellen số 3 và lời tiếng Đức đầu tiên cũng là bản dịch thơ tiếng Anh của Walter Scott (1771-1832). Thi sĩ Anh quốc nầy sáng tác tập anh hùng ca The Lady of The Lake năm 1810. Lady nầy tên là Ellen cùng cha trốn thoát vì bị vua thanh trừng; trong lúc ấy một tù trưởng đang dấy binh chống bạo quyền. Trên đường hành quân, ông nghe xa xa tiếng hạc cầm, đệm cho Ellen hát lời cầu nguyện Đức Mẹ Maria.

Tác phẩm của Walter Scott được Adam Storck dịch qua tiếng Đức và Schubert dùng để viết tác phẩm 52 (Opus 52) năm 1825 gồm bảy bài ca. Bài thứ sáu là Ellens Gesang 3. Vì bản nhạc bắt đầu bởi Ave Maria trong nguyên văn và lời dịch, Ellens Gesang 3 trở thành một lời nguyện cầu của người Thiên Chúa Giáo, nhất là từ khi có lời tiếng La Tinh, loan truyền cả thế giới; từ đó người ta nghĩ rằng Schubert từ đầu là tác giả cả nhạc lẫn lời.

Trước đây chừng 1956, tôi quen một nhạc sĩ đàn harmonium ở nhà thờ Phủ Cam, Huế, cha của bạn học Lượng và đại úy Tiên, Phòng Vệ Phủ Tổng Thống. Theo ông, nhiều giáo khu trên thế giới không cho hát hay đàn Ave Maria trong nhà thờ vì Schubert không có ý thức tôn giáo khi sáng tác, lúc ấy "chàng" đang thất tình. Tôi chỉ nghe, không lấy gì làm tin về sự việc hay lý do của sự việc. Hôm nay tôi có suy diễn mung lung; nếu quả có sự cấm rất giáo điều ấy, thì lý do như trên đã nói Schubert hình thành Opus 52 không phải vì lý do tôn giáo. Tuy vậy Schubert đã viết thư gởi người cha nói rằng lòng mộ đạo của mình qua tác phẩm được hoan nghênh rộng rãi. Phải chăng vì vậy, tập nhạc là tác phẩm trong số rất hiếm được xuất bản 1826 trước khi ông chết hai năm sau ở tuổi 31.

Theo phụ bản, Helene Fischer hát với lời nhạc khác với lời nguyên thủy. Cô gái Đức gốc Nga tài hoa nầy đã hát bình thường, không theo nhịp (beat) tân thời và cũng không theo lối opera như trước đây của Barbara Bonney hay Maria Callas. 

HeleneFischer, phụ đề Đức và Anh

BarbaraBonney, phụ đề Đức nguyên gốc và Anh

PlacidoDomingo, phụ đề La tinh.

Hymn to the Virgin

by Sir Walter Scott

Ave Maria! maiden mild!
Listen to a maiden's prayer!
Thou canst hear though from the wild;
Thou canst save amid despair.
Safe may we sleep beneath thy care,
Though banish'd, outcast and reviled –
Maiden! hear a maiden's prayer;
Mother, hear a suppliant child!
Ave Maria

Ave Maria! undefiled!
The flinty couch we now must share
Shall seem with down of eider piled,
If thy protection hover there.
The murky cavern's heavy air
Shall breathe of balm if thou hast smiled;
Then, Maiden! hear a maiden's prayer,
Mother, list a suppliant child!
Ave Maria!

Ave Maria! stainless styled.
Foul demons of the earth and air,
From this their wonted haunt exiled,
Shall flee before thy presence fair.
We bow us to our lot of care,
Beneath thy guidance reconciled;
Hear for a maid a maiden's prayer,
And for a father hear a child!
Ave Maria.-

Bản dịch tiếng Anh từ lời La tinh 

Hail Mary, full of grace,

Mary, full of grace,
Mary, full of grace,
Hail, Hail, the Lord
The Lord is with thee.
Blessed art thou among women, and blessed,
Blessed is the fruit of thy womb,
Thy womb, Jesus.
Hail Mary!

Holy Mary, Mother of God,
Pray for us sinners,
Pray, pray for us;
Pray for us sinners,
Now, and at the hour of our death,
The hour of our death.
The hour, the hour of our death,
The hour of our death.
Hail Mary!

(bài cũ 25.12.2014)