i tờ tờ i ti

 

Nam Giao ba lớp tường vàng xưa như vậy, lớp nhất có hình em bé, lớp nhì ở giữa, lớp ba sau vòng tròn
 

i tờ tờ i ti

Tôn Thất Tuệ

Các niềm vui đều như nhau: vợ lớn vợ bé đều là vợ cả. Đó là nói bây giờ theo câu hỏi của web Huế Cố Đô, chứ làm sao so sánh với ngày ra khỏi trại tù, tạm thoát bản án đa đa thiểu thiểu, lúc đến đất liền trên hoang đảo, đón vợ con sau 11 năm xa cách. Cuộc đời như cuộc tình có trăm lần vui có vạn lần buồn.

Bây giờ tui 82 tuổi, còn giữ tiếp niềm vui tự cho mình: “biết đọc biết viết, có bằng tiểu học” để khai trên blogpot, trên FB, không buồn thiếu bằng cấp tiến sĩ, chỉ có bằng lái xe; biết đánh vần i tờ tờ i ti, u ư nờ mờ.

Đây là sự phát giác quan trọng vì thấy mình ngày một dốt thêm, những điều mình đọc đều là những điều mình chưa biết. Cái học của người ta sâu quá rộng quá. Một bài điểm sách của Claire Massud là cuốn phim lịch sử thời Albert Camus, cuộc chiến thuộc địa. Không như có người đã phán về “Đáy Địa Ngục”: Tạ Tỵ chỉ nói có một điều là đói, quá tầm thường; nên không cần nói gì thêm. Có đói đâu mà hiểu Tạ Tỵ, mà hiểu trong bao tử có linh hồn.

Vì sao phải công bằng giữa người lái xe du lịch và người lái xe cày; cả hai cần chống tiếng động điếc tai, cần máy lạnh và máy sưởi, an toàn như nhau?

Vì sao khi hành quyết một tử tù bằng thuốc độc, chỗ chích phải chà cồn sát trùng, mũi kim phải nấu sôi hấp nóng diệt mọi vi sinh?

Vì sao một nhà báo nhiều mánh mum ở Saigon mà xác thiêu bên Mỹ để lại hơn ngàn xá lợi đem chia cho bà con? Xá Lợi của Phật cũng không nhiều đến thế.

Biết đọc biết viết là lời tự phê quá đáng. Nhưng không lẽ để mất mặt bầu cua, nên phải kê bằng tiểu học. Quả đúng không ngoa. Tây có câu: văn hóa là thứ gì còn lại sau khi đã quên hết. Tôi chỉ nhớ vài điều học ở tiểu học Nam Giao, mà dân chúng yêu thương vui gọi là Cinq couteaux = năm con dao.

Đập một con ruồi mùa đông bằng đập cả mấy ngàn con mùa hè, vì mùa đông chúng đẻ trứng. Cách giải bài toán một chuồng vừa thỏ vừa gà, một trăm chân chẳn bốn ba cái đầu. Đám tang đi qua, phải đứng lại cất mũ chào. Thấy thầy đằng xa là đã sửa vở, viết thẳng thớm, không xốc xếch, chuẩn bị chào. Học thủ công, tôi biết đan quạt gắp, vót đũa tre. Nhờ đó, sống trong rừng tội đốn tre, tôi đã tìm cách giải sầu, làm những bó đũa từ tre già đỏ ao, những đôi đũa bếp từ một lóng tre dài gần nửa mét, bó nầy bó kia cho cả trại.

Tiểu học dắt vô thành, chộ vua Bảo Đại đi hỏng trên không, hôm sau mới biết vua đứng trên xe duyệt chào dân chúng mà mình nhỏ thấp chỉ thấy từ vai trở bên. Nhưng biết đó là vua, mở ra một khung trời mới ngoài xó bếp.

Biết đọc biết viết là lời tự phê quá đáng rồi đó, thêm cái bằng tiểu học là nặng ký đủ sức hù dọa con nít.

Nhờ vậy mà thấy mình đã đứng đằng sau, đi sau. Thánh Kinh dạy rằng muốn đến trước thì đi sau. Chỉ đúng chút xíu, người nghèo đi sau đến nghĩa địa trước vì thiếu ăn thiếu thuốc. Nhưng tui đi sau không phải vì muốn đến trước. Xin chư tôn đi trước dùm tôi. Tôi muốn làm kẻ sau cùng đến nhị tỳ, nhà đòn.

Muốn đến sau nơi đó, tôi có niềm vui đơn giản, đứng sau mọi người để khỏi bị cú sưng đầu. Dành thì giờ rải bắp cho nai cho ngỗng trời ăn, tiền bắp tách từ tiền đi chợ. Để lòng mà nhận biết hương lá sen, mùi bách tùng nhựa thông. Cũng là niềm vui nằm nướng, nghe vợ tụng kinh Như thị ngã văn nhất thời Phật tại...án ma ni bát di hồng mà tưởng oánh tù tỳ mi ra cái gì tau ra cái nầy.

Thường lạc ngã tịnh. Ấy vậy mà thôi thưa bà con.