từ một ngày mưa núi

 

Đà Lạt một buồi sáng

rơi rớt

từ một ngày mưa núi

Tôn Thất Tuệ

1.

Tù và văng vẵng nhớ quê xưa

Nhớ đến nhà ta khuất lá dừa

Nhớ ruộng lúa vàng bông phấp phới

Nhớ biền bần rạch ngọn đòng đưa.

Năm tui sinh ra đời, Trúc Hà, vì những câu thơ của Nguyễn Ngọc Ẩn nêu trên, xếp vào hộc bài Milly ou Terre Natale của Lamartine. Thơ của ông Ẩn nó lồng lộng trong trí óc, không cần một sự tìm tòi moi xét mà hiểu như đọc thơ Lamartine. Ông không nêu tính cách Nam Kỳ nhưng hậu thế thấy mấy dòng nầy giống như Dạ Khúc của Nguyễn Mỹ Ca, không thắc mắc như Dạ Khúc của Nguyễn Văn Quỳ. (Tâm Hồn Đất Nước, Trúc Hà xb Saigon 1939).

2. Thời cách mạng văn hóa, Yang Hongbinh tố cáo mẹ ruột phản cách mạng và thỉnh nguyện chính quyền đem bắn bỏ. Đảng CS Tàu phê chuẩn yêu cầu của nam học sinh 15 tuổi nầy. Đội hành quyết đã xử bắn người đàn bà bị con ruột tố cáo đốt tờ báo có hình Mao Chủ Tịch. Đảng bộ địa phương ca tụng Yang như thánh sống. Nhưng vài tuần sau Yang bị bắt vì lý do làm con một kẻ phản động. (Naming the Dead, NY Reviews of Books)

3. Dưới trào Louis 15, một bá tước trở về sớm hơn dự định vì sứ mệnh ngoại giao hoàn tất nhanh. Đến nhà, đại quan thấy vợ và một người đàn ông cụp lạc hỳ hục trong phòng. Sau khi quan sát quả tan là vị giám mục sở tại, bá tước bình thản đến mở cửa số, đưa tay bang phép lành cho dân chúng đi ngoài đường bên dưới. Nữ bá tước lênh tênh lang tang cùng với vị giáo lãnh, chạy ra hỏi chồng: ông làm cái dải dút gì thế? (dải rút, dây lưng quần)

Đáp: Đức Ông làm việc của tôi thì tôi làm việc của Đức Ông. Monseigneur is performing my functions, then I do his. (Joke #5, Arthur Koestler, Encyclopedia Britannica).

4. Garum là nước mắm? Gần tháng rồi, đốc tờ kiêm ten nít gia Lê Tập chuyển tin một tượng Phật được khai quật gần thành phố Alexandria, Ai Cập. Cổ sử cho biết Hy Lạp mở đầu nghệ thuật làm tượng từ thế kỷ thứ hai ở vùng Ấn Hy. Phật giáo được quảng bá quanh bờ Địa Trung Hải, đến tận Ai Cập. Chi tiết nầy chỉ là một phần kết quả khai quật. Đoàn khảo cổ còn tìm ra nhiều dấu tích sinh hoạt gia đình, những vật dụng nhà bếp và rất nhiều chum vại. Kỳ thú là một số chất lõng ăn được còn giữ gần 2.000 năm như dầu và garum.

Garum là sản phẩm của Hy Lạp để nêm hay chấm, làm bằng cá ướp chượp gần như nước mắm.

Năm 1918, báo Bulletin Economique de l’Indochine đăng tải bài nghiên cứu khoa học đầu tiên về nước mắm có để cập đến garum. Nếu xem garum như nước mắm thì chỉ có VN và Hy Lạp biết làm của quý nầy. Tàu và Nhật có nước chấm riêng bằng đậu nành. Tờ báo cho biết chính quyền thuộc địa đã có các thể lệ về thành phần dinh dưỡng và ngăn cấm nạn người Tàu làm giả. (Fabrication et Composition du nước mắm, Bulletin économique Mars 1918).

5. Shoot first, think later. Bắn cái đã rồi tính sau. Có khác chi phản xạ Pavlov, con chó và tiếng gõ lon ton. Mỗi lần có mass shooting, Joe Biden thích lắm, có cơ hội chỉ vào Cộng Hòa hiếu sinh, chống phá thai và rất hiếu sát. Giữa tháng tư 2023, nữ thống đốc South Dakota nói trong đại hội tổ chức súng NRA rằng cháu nội của bà hai tuổi đã có khấu súng, súng thiệt, không phải súng nước hai diên. Bà Noem nên thủ vai Mộc Lan Công Chúa thời nay.

6. Huế, một buổi chiều không núm lại được “buổi chiều”, để “buổi chiều” trôi xuôi hay bước xuống đò qua sông. Đà Lạt, một buổi sáng không giữ được “buổi sáng”, để “buổi sáng” theo ánh mắt xuống khuất trong thung lũng anh đào dưới triền sâu. Những nam mô, những amen chẳng làm đếch được gì. (email cũ)

7. Ngồi nhớ những ngày mưa Huế, không tiền, thèm Bastos, thèm Cotab, không dám thèm phở hay bún bò. Cũng như không dám nghĩ đến các nường quyền quý. Lớ xớ thì nghe: mấy đứa con tui, tui đã thuê người giặt áo quần. Khác nào anh Mễ xin việc: a min gô, nô tờ ra ba ho (No trabajo). 

8. Đó mới thiệt là “buồn vào hồn không tên thức giấc lúc nửa đêm thấy chuyện ôi thôi rồi”. Thúy đã đi rồi mà mưa cứ nặng hột. Thúy đã đi rồi. Mời nghe Thanh Thúy

nửa đêm ngoài phố