Coming to Terms . Harper's.org May 2024
George Beebe, Anatol Lieven
Đã hơn hai năm từ lúc Nga xâm chiếm Ukraine và cũng đã rõ rằng U không thể lấy lại những phần lãnh thổ lọt vào tay Nga. Không có quân viện của Tây Phương, U đã phải thua trận từ lâu. Viện trợ nầy không thể kéo dài mãi mãi, trong lúc ấy Nga vẫn giữ uy thế nhờ vào kinh tế và dân số. Cấm vận, tẩy chay không gây thiệt hại nào cho nền kinh tế Nga và không giảm khả năng quân sự của Nga.
Nga đã điều chỉnh các sai lầm mắc phải trong năm đầu và tiếp tục chiến lược tiêu hao làm cho U thiếu quân, đánh rỗng kho vũ khí Tây phương viện trợ và hao mòn sức kiên nhẫn của Âu Mỹ.
HK đang tìm cách thương thuyết. Những chỉnh lý nội bộ của U cho thấy những sở đoản và những khó khăn quân sự về nhân lực và tiếp vận đối diện với dự trữ không giới hạn của Nga. Quân viện sẽ được tiếp tục nhưng chỉ là những đòn dọa trong nghệ thuật thương thuyết.
Một trong những tương nhượng là Nga bỏ kỳ vọng chiếm toàn lãnh thổ U và biến xứ nầy thành một quốc gia chư hầu và đổi lại Tây Phương giải trừ các mối lo của Nga về an ninh và mở đường bình thường hóa quan hệ kinh tế.
Chính phủ Biden vẫn muốn giúp U chống lại chiến tranh hao mòn của Nga và không muốn thương thuyết nghiêm chỉnh và tạm giữ nguyên trạng tình thế cho đến khi Biden ngồi vững trong Bạch Cung, có tư thế mạnh trong nội tình HK và lúc ấy đủ uy thế hòa đàm với Putin.
Chiến lược nầy của HK rất nguy hiểm. Trong cuộc chiến hao mòn nầy, phần thắng nằm trong tay Putin. Sau thời gian chao đảo, Putin đã nắm được tình thế, nắm vững quyền hành. Lợi điểm mới của Putin là đại đa số người Nga trước đây chống chiến tranh, ngày nay không muốn Nga thua trận. Dân số Nga gấp bốn dân số U. Nga có tổng sản lượng quốc gia 14 lần gấp bội U. Cấm vận của Tây Phương không làm cho Nga mất khả năng duy trì chiến tranh.
Do đó, Nga đã qua mặt tây phương trong việc sản xuất đạn cà nông, vũ khí quan trọng trong chiến tranh hao mòn, Nga bắn cà nông nhiều gấp ba lần U. Nga có thể mua đạn của Bắc Hàn, mua drone của Iran. Tây Phương không thể đưa lính đến thế chỗ lính U đã chết hay số lính mà lệnh tổng động viên không thể tuyển mộ. (cập nhật: đầu tháng 4.2024, Pháp đã gởi đến U lính biệt kích).
Do đó, Nga đã qua mặt tây phương trong việc sản xuất đạn cà nông, vũ khí quan trọng trong chiến tranh hao mòn, Nga bắn cà nông nhiều gấp ba lần U. Nga có thể mua đạn của Bắc Hàn, mua drone của Iran. Tây Phương không thể đưa lính đến thế chỗ lính U đã chết hay số lính mà lệnh tổng động viên không thể tuyển mộ. (cập nhật: đầu tháng 4.2024, Pháp đã gởi đến U lính biệt kích).
Biden nhiều lần cho biết HK muốn U có thế mạnh ở bàn hội nghị nhưng thực tế chiến tranh càng kéo dài U càng yếu thế ngoại giao.
Tuy có lợi thế chiến tranh, Nga vẫn cần nhượng bộ thương thuyết vì chiếm thêm đất U không đủ bảo đảm nền an ninh quốc gia của Nga trên bình diện thế giới. Nội tình Nga thúc đẩy Putin thương nghị với Tây Phương. Putin vững thế hơn trước nhờ đã diệt kiêu binh Wagner và vừa bầu cử xong. Tuy vậy, những sai lầm năm đầu chiến tranh làm cho mọi thành phần quốc gia hoài nghi chiến thắng mà Putin hứa hẹn, đồng thời không mấy ai vui thích thấy Nga đoạn tuyệt với Âu Mỹ.
Báo chí hy vọng Âu Mỹ sẽ giúp Putin tương nhượng bằng cách bảo đảm tính chất trung lập quân sự của U trong một cuộc dàn xếp rộng lớn hơn. Khi gặp một chi tiết nhỏ nào cản đường thì mở ra một cuộc nghị luận rộng hơn là cho nó bớt lấn cấn.
Trong các cuộc nghị hòa, lãnh thổ là điểm khó giải quyết nhất. Nhưng với U thì không khó gì. U đã không thể lấy lại các vùng đất đã mất. Từ khi U xúc tiến phản công đầu năm 2023, người ta đã chuẩn bị tư tưởng rằng nếu công cuộc nầy thất bại thì U sẽ phải mất đứt các vùng lãnh thổ ấy.
Tuy vậy, không chính phủ U nào đồng ý, không một công dân U nào bỏ phiếu trưng cầu dân ý đồng thuận như trên. Thế thì kinh nghiệm đảo Chypre (Cyprus) hơn nửa thế kỷ qua sẽ được đem ra dùng. Chuyện lãnh thổ sẽ tính sau; bây giờ thì ai ở nhà nấy, tôn trọng mức ranh ngưng chiến.
Công nhận U trung lập là một nhượng bộ quan trọng của Tây Phương. Một tháng sau khi súng nỗ, TT Zelensky tuyên bố công khai rằng ông chủ trương trung lập vì trước đó ông đã yêu cầu Nato và HK trong vòng 5 năm phải làm cho U trở thành hội viên của Nato. Vậy sau khi tuyên bố chủ trương trung lập mà đòi gia nhập Nato là lời nói dối không đủ sức biện minh dù cho một cái chết của một thường dân nào.
Đáp lại việc phi quân sự hóa và giới hạn lực lượng Nato theo biên giới cũ của Liên Sô, thỏa ước hòa bình sẽ minh định giới hạn quân số Nga và hỏa tiển Nga trong vùng Kaliningrad thuộc Belarus giáp giới U và trong vùng Nga chiếm đóng.
Không cho U làm hội viên Nato, Tây Phương lấy gì bảo vệ khỏi bị xâm lăng trong tương lai. Xưa nay, không thể tìm ra các sự bảo đảm an ninh tuyệt đối trong các hiệp ước quốc tế. Con đường sắp tới là tạo ra một bối cảnh trong đó Nga chịu ở yên và làm cho Nga biết rằng vi phạm hòa ước sẽ đưa đến tái vũ trang tối đa U và sẽ tẩy chay có phương pháp có hệ thống hơn, quyết liệt hơn.
Nga cần bộ mặt mới hòa bình hơn để ve vảng Tàu và khối Global South (các nước đang phát triển). Tây Phương sẽ yêu cầu Nga không phản đối U gia nhập khối Liên Âu. Việc nầy trông mâu thuẩn nhưng Nga có thể tương nhượng để giải quyết các vấn để văn hóa tròng tréo hai nước từ khi Liên Xô giải thể.
Muốn gia nhập Liên Âu, U không được làm khó giáo hội Orthodox Nga hiện lãnh đạo 80% tin đồ Orthodox ở U. U sẽ phải hủy bỏ các luật lệ giới hạn việc sử dụng tiếng Nga của thiểu số gốc Nga. Putin sẽ chấp thuận không Nga hóa các vùng đất đã chiếm. Bởi lẽ Putin không cần làm việc nầy, đại đa số dân trong vùng nói tiếng Nga và là người Nga tuy có quốc tịch U trước chiến tranh.
Ngưng chiến rất có lợi cho Nga. Những chiến thắng chiếm lãnh thỗ Nga trả giá quá cao. Ba tháng bao vây Mariupol đem lại chiến thắng cho Nga nhưng làm chủ một thị xã hoàn toàn đổ nát; dân chúng còn sống sót đều hận thù Nga.
Chiến tranh càng kéo dài Nga càng lệ thuộc Tàu. Tàu đã mua nửa số dầu do Nga sản xuất; Nga phải nhập cảng hàng kỹ thuật của Tàu những thứ trước đây mua của Ấu Châu. Giới ưu việt trong xã hội Nga tỏ ra quan ngại bàn tay của Tàu ngày một siết mạnh hơn trên lưng Nga.
Những gay cấn quân sự đều bất lợi cho Nga; hậu quả đầu tiên là thủy vận bị phong tỏa không thể để Nga xuất cảng nhiên liệu. Tây Phương lo ngại vũ khí hạch nhân của Nga chỉ xẩy ra vì tai nạn ngoài ý muốn, và chính Nga thấy chạy đua vũ khí đã không quan trọng như thời Liên Xô còn là một đế quốc và Nga đã thấy hậu quả kinh tế suy sụp vì tiêu xài quá mức cho quốc phòng.
Về phần U, TT Zelensky phải công nhận thực trạng mà cựu tham mưu trưởng Valery Zaluzhny đã tường trình rằng vì cuộc phản công 2023 thất bại, U phải trở về thế thủ, và chiến tranh kéo dài chỉ đem thất bại cho U.
Cân đo thắng bại, các sử gia có thể ghi nhận rằng giải pháp tương nhượng nêu trên tuy hết sức đau lòng vẫn là một thành quả tương đối có giá trị, đã ngăn chận 80% tham vọng của Putin là chiếm toàn cõi U và biến U thành thuộc địa. Thành quả nầy trị giá hơn một nước U tan nát, hoang vu không người, một chính quyền phân tán và không có cơ hội gia nhập Liên Âu.
Chính phủ Biden thường nói rằng chiến thắng của U liên hệ mật thiết với sự sống còn của Tây Phương nhưng không nói rõ chiến thắng nầy sẽ phải như thế nào. Tuy vậy, Biden hiểu ngầm rằng chiến thắng nầy ngăn chận một cuộc thảm bại toàn diện nếu chiến tranh kéo dài.
Về phần U, TT Zelensky phải công nhận thực trạng mà cựu tham mưu trưởng Valery Zaluzhny đã tường trình rằng vì cuộc phản công 2023 thất bại, U phải trở về thế thủ, và chiến tranh kéo dài chỉ đem thất bại cho U.
Cân đo thắng bại, các sử gia có thể ghi nhận rằng giải pháp tương nhượng nêu trên tuy hết sức đau lòng vẫn là một thành quả tương đối có giá trị, đã ngăn chận 80% tham vọng của Putin là chiếm toàn cõi U và biến U thành thuộc địa. Thành quả nầy trị giá hơn một nước U tan nát, hoang vu không người, một chính quyền phân tán và không có cơ hội gia nhập Liên Âu.
Chính phủ Biden thường nói rằng chiến thắng của U liên hệ mật thiết với sự sống còn của Tây Phương nhưng không nói rõ chiến thắng nầy sẽ phải như thế nào. Tuy vậy, Biden hiểu ngầm rằng chiến thắng nầy ngăn chận một cuộc thảm bại toàn diện nếu chiến tranh kéo dài.
Phát họa đường hướng là như vậy nhưng cần tránh hiệu ứng ngược. HK phải chủ động chuyển hướng lịch sử, vượt qua sóng gió U, thiết lập quân bình lực lượng ở Âu Châu, mở đầu một giai đoạn hòa bình ổn cố. Nếu không, U sẽ trở thành chiếc tàu đắm, Tây phương yếu hèn và chia rẻ trước sức mạnh hạch nhân của Nga. Nếu không, HK sẽ què chân đi khập khuyểnh trước một đối lực đoàn kết và hiếu chiến gồm Nga, Tàu, Iran và Bắc Hàn. Mong rằng giới hữu trách thấy trước sự thách thức nầy để đề phòng.
Nghe thì rất buồn và thương quá. Nghe rằng con heo rừng bị mắc bẩy tự cắn để lại cái chân mà thoát thân, đau nhức nhưng nhờ thần rừng che chở mà sống tiếp. Chính phủ và toàn dân Ukraine sẽ phải đau đớn bỏ cái chân mắc vào bẩy của Putin để giữ 80% đất còn lại. Có lẽ tình thế sẽ phải làm như vậy, không tuốt luốt da me kiểu bốn không của ông Thiệu. Bình luận gia của Harper's cho đó là một chiến thắng có giá trị (a qualified victory). Putin là anh hùng thấm mệt, nhưng nên nhớ con lạc đà ốm (gầy) vẫn to hơn con heo mập. Nga có tổng sản lượng gấp 14 lần Ukraine.
Hôm qua 22/4, Hạ Viện Mỹ đã chấp thuận 61 tỷ viện trợ Ukraine và sẽ gây xáo trộn trong hạ viện, với khả thể chủ tịch Johnson sẽ phải mất chức. Thứ trưởng ngoại giao Mỹ trước đây giải thích quốc hội rằng số tiền nầy rồi cũng sẽ trở lui Mỹ không mất đi mô. Thật vậy, U sẽ nhận viện trợ dưới hình thức hiện vật (commodity), vũ khí quân dụng do Mỹ sản xuất và tự ấn định giá thành, trừ vào ngân khoản viện trợ. Một hỏa tiển gần một triệu đồng; hỏa tiển sẽ bắn như đốt pháo tết, ai kiểm chứng số lượng. Một video của Ukraine trong 43 giây đã bắn 29 hỏa tiển. Cho đến nay U sống nhờ vũ khí mà kinh nghiệm lịch sử +99% cho biết vũ khí không quyết định chiến trường.
Kiều của Nguyên Du có câu: bắt phong trần phải phong trần; cho thanh cao mới được thanh cao. Ông Thiệu nói cho nhiều tiền giữ nhiều đất, cho ít tiển thì bỏ cao nguyên. HCM tưởng thế giới trao cho cả Đông Dương 1954, nhưng bác Mao bảo phải lấy từ vĩ tuyến 17 mà lên.
Sau một tháng chịu bom đạn của Nga, Zelensky tuyên bố chấp nhận trung lập U, bỏ ý định xin gia nhập Nato đúng như Putin mong muốn. Nhưng Biden thay đổi vai trò làm tài xế taxi chở Zelensky đi trốn như chở ông Thiệu đi Đài Loan. Biden bảo cứ đánh, ta cho tiền. Ta sẽ làm tài khôn như Mỹ cho Churchill đạn bắn Hitler (nhưng Hitler không đầu hàng nếu Mỹ không đổ bộ Normandy, Biden không biết lịch sử).
Lúc ấy nếu Zelensky chấp thuận trung lập thì vẫn không lấy lại Donbas và Crimea nhưng không mất thêm đất như bây giờ. Sau hai năm chinh chiến bao nhiêu người chết bao đổ nát, Zelensky sẽ phải chấp nhận một kết quả tồi tệ hơn, mất thêm đất, một đất nước hư hao.
Lý thuyết nationalisme của phe ủng hộ Z đứng bên ngoài chỉ làm trò chiến tranh chính trị. Lý thuyết nầy không đặt Ukraine vào thực trạng chính trị để dung hòa với lịch sử, họ chỉ hô hào một U độc lập, chỉ có gốc Rus xa xưa.
U. có khuôn mặt hiện nay là nhờ Bolchevisme Nga, tuy Bolchevisme nầy rất ác ôn, đã tạo ra nạn đói và diệt chủng. Zelensky chưa chắc đã nắm vững lòng dân. Ngay như chính ông ta, tiếng Nga là tiếng mẹ đẻ. U có một số đông người không khác gì người Nga chỉ khác là quốc tịch U. Chính phủ phải kêu gọi dân U nói tiếng U. 80% giáo dân Orthodox ở U thuộc quyền truyền thừa của giáo khu Moscou, truyền thống tây phương dạy họ nếu cần chọn giữa giáo hội và quốc gia, giáo hội sẽ được chọn, đúng theo tinh thần giáo hội miền Tây hay miền Đông, chọn giáo hội để đi về nước Chúa. U có lãnh thổ rộng như bây giờ vì đã được Nga Hoàng và Staline cấp các phần đất lấy của các quốc gia khác như Ba Lan.
Giáo hoàng Francis xem U là cánh cửa của Nga mở ra Tây Phương, mà Nato đến sủa (bark) thì Putin dùng gậy đánh chó (đả cẩu bỗng) đập cho là đúng rồi. Sau đó Ngài kết tội Nga diệt chủng và bây giờ Ngài bảo U hãy treo cờ trắng đầu hàng; thực tế sẽ không thô bạo như thế nhưng cũng gần gần.
Tò vò mà nuôi con nhện, đến khi nhện lớn nhện bỏ nhện đi, tò vò ngồi khóc tỉ ti.
Nga tự cho mình đã nuôi con nhện U nay U lớn mạnh và bỏ mà đi. Vì U là một thành phần của Liên Xô, Nga trao cho U vũ khí hạch nhân và đảo Crimea. Donald Trumps xem việc lấy lại đảo nầy là tự nhiên vì đảo nầy rất Nga.
Chiến tranh rất dễ khơi mào nhưng chấm dứt khó vô cùng. Lính Đức của Hitler trên đường ra mặt trận viết trên thành toa xe lửa: chúng ta đang đi nghỉ mát ở Paris.
Bình luận gia Đức chê Netanyahu không thể trả lời bao lâu sẽ chấm dứt chiến tranh Gaza, sau đó ông giải thích vì Netanyahu không biết mình đi đâu thì làm sao biết đường dài bao nhiêu mà lo xăng nhớt. Cứ ra đi như Dũng trong Đôi Bạn của Nhất Linh, không biết đi đâu. Nhưng lời chi trích Netanyahu đúng hơn là dành cho Biden. Biden không biết sẽ đưa U đến đâu. Vì vậy, bình luận gia của Harper's lo ngại, không khéo Mỹ sẽ có thể lép vế trước liên minh Nga Tàu Iran và Bắc Hàn nếu không biết lèo lái thế sự sau khi tiếng súng tạm ngưng ở Ukraine.
======================================================
 |
| thiếu nữ Saigon 1966 ===================================== |
No comments:
Post a Comment