Xá tội sinh linh

 

 Minou Drout và mẹ nuôi

Xá tội sinh linh * Il a pardonné aux hommes * Minou Drouet

Tôn Thất Tuệ

Thật ngỡ ngàng không biết nói làm sao, có thiệt không? , khi God đã tha tội loài người vì nghe tiếng đàn của bạn. Hành động của Ngài, dẫu là của God, cũng tương duyên nhân quả vì những tiếng từ đôi tay ngọc của bạn làm cho đá nở hoa, như mở tấm lòng của God để Ngài tha tội loài người.

Il a pardonné aux hommes.

Chính vì vậy, tôi đã đưa Euterpe vào nhân vật ngôi thứ hai, tổng quát vô danh, trong thơ của Minou Drouet, bài Musique. Euterpe, trong thần thoại Hy Lạp, là một trong bảy nữ thần của nghệ thuật, nàng đảm trách âm nhạc. Có vậy hơi nhạc đâm toạt trời cao xuống tận đáy quả đất, gõ cửa tấm lòng của God (s’il en y a un, nếu có một Dieu).

 

Ôi, Euterpe, nữ thần âm nhạc của tôi

Minou Drouet * TTT dịch

Trên mặt đất buồn hát lạnh hay vui nhảy lửa nóng,

không còn gì nữa ngoài nỗi bi thương của tôi.

Nhưng may quá, đôi tay ngọc của bạn đã đến,

rung chuyển quả địa cầu nầy, núi non nhảy đựng.

Những ngón tay vàng chạm những hòa âm hãi hùng

và hùng tráng, đâm toạt trời cao, xuyên thủng đất dày,

mở đường rừng thiêng bung tỏa những mảnh màu xanh lục bao la.

Mỗi lần các phiếm ngà phủ phục quỳ gối dưới các ngón tay vàng

là mỗi lần những cánh tay màu lục rừng xanh kia chắp lại

lâm râm nguyện cầu.

Mỗi lời nguyện đắp thành một vòm cầu đá.

Mỗi hòa âm xây thành một cột trụ.

Dấu thăng trầm làm nên đợt mái ngói liên cung.

Đôi tay vàng bóp núi thành đất sét đỏ

nung gạch xây cất ngôi giáo đường đầu tiên.

Những ngón tay linh diệu đã vực lên ngàn khối đá hoa cương

để lại khoảng trống mênh mông như miệng người mở rộng.

Bạn nghiêng mình áp môi vào.

Khi bạn đứng thẳng trở lại, tôi thấy cái hôn của bạn

khiến đá nở hoa muôn sắc như mống cầu vồng.

Và từ điểm đứng ấy, Dieu [God] ra dấu cho biết

Ngài đã tha tội nhân sinh

vì Ngài vừa nghe

đôi tay ngọc tấu nhạc thần tiên linh thiêng.-

 

Musique * Minou Drouet

Sur la terre chantante de froid

sur la terre dansante de feu

il n'y a rien que

ma peine

et vos grandes mains sont venues

et elles ont brassé la terre

et les montagnes ont bondi

et vos doigts ont plaqué des accords

si effrayants qui crevaient si haut le ciel

si profond la terre que les forêts ont jailli

comme d'immenses géants verts

et à chaque fois que les touches s'agenouillaient sous vos doigts

les mains vertes des géants se joignaient pour une prière

et chaque prière naissait une voute de pierre

et chaque accord plantait un pilier

et chaque trille nouait une ogive

vos mains pétrissaient

la forêt

née d'elles

comme une immense glaise rouge

pour en faire la première cathédrale

et vos mains ont écarté les pierres

et au dessus de ce trou vide comme une bouche ouverte

vous vous êtes penché et vous avez appuyé votre bouche

et quand vous vous êtes relevé

j'ai vu que votre baiser

avait fleuri la pierre de l'arc-en-ciel

par où Dieu nous fait signe

qu'il a pardonné aux hommes

parce qu'il vient d'entendre vos mains. –

 

muguet

Tôi biết tên tác giả khi chỉ biết xem hình màu báo Sélection; . Tôi nói xem hình vì có hoa muguet, cái chuông nhà thờ và cô bé tên Minou Drouet. Đến lớp đệ nhị mới nghe tên Chateaubriand và cuốn Génie du Christianisme với những tháp chuông gothique. Tiếng chuông nầy tạo nên bằng quả lắc bên trong, không như chuông chùa đánh bằng chày vồ hay chày kình. Hành động kêu vang của chuông là carillonner (intransitif, không túc từ). Từ xa ở địa đầu chưa vô thành phố, du khách đã nghe tiếng chuông vang. On entend les cloches carillonner de l’autre bout de la ville.

Thầy Ngô Đốc Khánh giảng thêm chữ carillon và nói qua các carillon trong cuốn Kẻ Lưng Gù của Victor Hugo. Rồi thầy nói cô bé Drouet đã làm “giựt chắc” văn học Pháp với câu: les muguets carillonnent dans les sous-bois. Rứa thì đúng như minh họa tôi chỉ xem hình như trên. (Về hình thể, muguet như cái chuông nhỏ, cây sống trong bóng im).

Sinh năm 1947 mồ côi và tật nguyền được cô giáo Claude Drouet nhận làm con, mang tên Marie-Noelle Drouet về sau thành Minou Drouet. Cô bé gần như mù, sống cô lập nhưng có khiếu âm nhạc và được các nhạc sư tài danh chỉ bảo các ngón ngành dương cầm.

Ở điểm nầy, khuyết tật của cô bé gần với bất hạnh của nhân vật tiểu thuyết của André Gide. La Symphonie Pastorale xb 1910 dựng trên nhân vật chính là một bé mồ côi mù được một mục sư nhận làm con nuôi, học nhạc rất nhanh và được dẫn đi nghe giao hưởng số 6 của Beethoven (cùng tên) và bé đã thấy màu sắc qua âm thanh. Về sau bé nhờ phẩu thuật mà dùng được đôi mắt.

Giống như con nuôi của tu sĩ kia, Minou Drouet có ân phước được mổ mắt và có thị lực bình thường. Minou Drouet đã trở thành một danh thủ dương cầm, trình diễn với các bậc thầy như Pablo Casal, đóng phim, diễn kịch...

Về thi ca, Minou Drouet đã lọt mắt xanh của nhà xuất bản Julliard. Réné Julliard trước đó đã đưa lên văn đàn cô sinh viên trẻ Françoise Sagan với Bonjours Tristesse. Nay lại thêm một cô gái nhỏ nữa qua tập thơ Arbre Mon Ami 1956.

Văn đàn Pháp không ngồi yên như khi tiếp nhận Sagan. Sagan chưa đủ tuổi thành niên để ký hợp đồng xuất bản phải nhờ bố mẹ ký nhưng đã gần 18. Còn đây, Minou Drouet mới tám tuổi mới khổ chơ, mà tông tích không rõ, có người còn quả quyết Minou là con đẻ của cô giáo không chồng mà chửa, nói dối là con nuôi.

Phe phản đối nhất quyết là tác phẩm của bà mẹ nuôi; đến mức phải cho Minou ngồi trong phòng riêng và làm thơ theo một đề tài như kiểu các thầy đồ xưa làm thơ theo lệnh vua. Nhiều phương pháp ngữ học đã được dùng tới để nói rằng bà mẹ nuôi, tuy có viết văn, không có những nét chính yếu cần thiết của một thi sĩ, không có những tinh tế trong thơ của Minou.

Nước Pháp chia ra hai phe, gần giống như vụ án Dreyfus tuy tầm mức nhỏ hơn.

Phe chống đã trông nhờ vào Jean Cocteau, đại thi sĩ của thời đại. Thi bá Jean Cocteau nói: Tous les enfants sont les poètes, sauf Minou Drouet (mọi bé gái đều là nữ thi sĩ, ngoại trừ Minou Drouet).

Minou đã đứng vững trong nền văn nghệ Pháp với rất nhiều tác phẩm, xuất bản nhiều bản nhạc, với những lần trình diễn âm nhạc, ngâm thơ (récital), thâu thanh vô dĩa …

Thế đã đủ, Minou từ lâu đã rút lui về quê cũ của những ngày thơ ấu, La Guerche-de-Bretagne, sống âm thầm với gia đình.

Nước Pháp lắm nữ văn hào trẻ thơ. Trước Minou Drouet gần nửa thế kỷ, Sabine Sicaud sinh 1913 chỉ sống 15 năm nhưng làm thơ khi mới biết bò. Tuy không nói đến hoa muguet, Sabine Sicaud đã tưởng tượng những cái chuông nhỏ trong tâm tư con dê cái đang rải khắp không gian những tiếng ngân, những carillons (les clochettes de son rêve éparpillent leurs carillons),  như những hoa muguets của Drouet “carillonnent dans les sous-bois”.

********************

bản tiếng Anh Music, không nhớ tên dịch giả

 

Music * Minou Drouet

On the earth singing with cold

on the earth dansing with fire

there was only my grief

and your big hands came

and they stirred up the earth

and the mountain leapt

and you hand played cords

so frightening piercing the sky so high

the earth so deep

that forest sprang up like huge green giants

and whenever the note knelt down beneath your fingers

the green hands of the giants were clasped in prayer

and from each prayer grew a stone vault

and each cord rooted a pillar and

each trill traced an arch

your hands moulded the forest;

they make like a sea of red clay

to build the first cathedral

and your hands pushed apart the stones

and above the chasm

as empty as an open mouth

you leant down and you set your lips against it

and when you stood up

I saw that your kiss has decked

the stone with the fiery rain bow

of the first rose window in the doorway

to the heaven through which God tells

he has forgiven men

because now he has heard your hand.

[sáu câu cuối tiếng Anh khá xa với nguyên bản: nụ hôn của bạn đã tô màu (dán giấy màu) khối đá như một mống cầu vồng nơi cửa kính tròn trang trí nhiều màu nơi hành lang của Thiên Đường và xuyên qua hành lang nầy God nói đã tha tội cho loài người.

Drouet dùng fleurir như động từ transitif có túc từ: làm cho vật gì nở hoa, và không nói đến rose window (là cửa kính vòng tròn nhiều màu ở các nhà thờ kiểu baroque, cũng như không nói hành lang đi vào thiên đường].

========================================================

Châu Đốc thần tiên ngày nào
===============================