add this

Wednesday, March 13, 2024

 

nửa hồn Xuân Lộc 

Xuân Lộc 1970    
 

Em ơi Xuân Lc, em Xuân Lc

                  Xích st nghiến qua nhng xác người.




tôn thất tuệ giới thiệu
Nửa Hồn Xuân Lộc
 Thái Luân Nguyễn Phúc Sông Hương 

Khi xuân Tân Mão 2011 còn nóng hổi mới ra lò, tôi viết một lời bàn ngắn về cái video có Khánh Ly hát tặng lãnh sự CSVN tại San Francisco. Theo tôi việc nầy đã manh nha từ ngàn xưa, ngày xưa thì đúng hơn vì cô Mai (hổn danh Mai Đen) đã tham dự nhiều buổi sinh hoạt tại Đà Lạt trước những biến động đấu tranh miền Trung; trong dịp nầy Linh Mục Nguyễn Ngọc Lan đã minh thị nói VN chỉ có một con đường là đi theo MTGPMN tuy ông không chịu nói đã nhiều lần vô bưng. Ở đoạn nầy tôi viện dẫn hồi ký của Nguyễn Đắc Xuân, ông viết thêm rằng các người tham dự đã đọc và bình luận thơ của Thái Luân. Ngoài LM Lan còn có nhiều nhân vật trí vận và có Trịnh Công Sơn. Sau đó TCS cho ra những bản nhạc phản chiến mạnh mẽ, tăng cường bởi tiếng hát Khánh Ly đến tầm mức công phá.
Nguyễn Đắc Xuân không nói nội dung các bài thơ của Thái Luân. Tôi còn nghi vấn phải chăng Thái Luân có mặt. Sau khi tra cứu và hỏi các nhân vật sống, thì được biết Thái Luân không có mặt ở Đà Lạt bao giờ, đồng  thời “mất tích” trên địa bàn sinh hoạt ở Huế. Nhưng không khí, như mô tả qua ngòi bút của NĐX, đã gây ý nghĩ không tốt cho Thái Luân.

Thái Luân trong quá khứ đã gây cho vợ chồng tôi một ấn tượng khó tả khi chúng tôi đến thăm Phạm Duy vào lúc nhạc sĩ nầy vừa hoàn tất phổ nhạc Bi Hài Kịch thơ của Thái Luân. PD chỉ nói tác giả là một sĩ quan QLVNCH ngành tâm lý chiến ở Huế. Bi Hài Kịch là bi hài kịch thực sự của chúng ta, khi hai bên tương tranh chém giết nhau chỉ như công cụ của đạo diễn. Diễn viên ôm súng bắn, diễn viên gục đầu đường, diễn viên đang tra tấn, diễn viên chịu cực hình, tất cả xẩy ra trên quê hương, mà quê hương là ba má, quê hương là khoai sắn, là con thơ.
Tôi tin NĐX đã chuyển tập thơ cho PD vì PD đã phổ mấy bài của NĐX trong Tâm Ca. PD nói ông đang phổ bài thứ hai thuật lại lời nói của một một gái điếm với học sinh Đồng Khánh: em đừng cười chị, để chị diễn lại trò móc túi để cho thằng lính Mỹ thỏa mãn thú con heo, nếu không chúng sẽ đè em ra mà làm. Vợ chồng tôi thấy khó chịu vì nó hoàn toàn khác với tính cách cao thượng và nghệ thuật của Bi Hài Kịch và tôi mất cảm tình với Thái Luân. Tâm cảm nầy tôi vẫn còn giữ khi viết về các buổi họp tại ĐaLạt như trên.

Sau khi viết xong lời ghi vội, tôi gặp bài Nửa Hồn Xuân Lộc dưới tên Nguyễn Phúc Sông Hương. Tôi chưa nhất thiết đã kéo Thái Luân vào một chiều hướng nào nhưng tôi thấy sự thiết tha của TL là chân thành. Tôi tìm hiểu thêm. PD hay thay đổi lời thơ của kẻ khác theo ý mình, thêm nhân vật tên Duyên vào thơ Nguyễn Tất Nhiên; chỉ dùng ý thơ từ một bài rất dài của Phạm Thiên Thư thành bài Lên Non Tìm Động Hoa Vàng. Ông cũng đã phổ bài Lá Diêu Bông của Hoàng Cầm theo một lối khác với nguyên bản. Việc nầy không tác hại quyết liệt, hơn nữa ông phải uyển chuyển lời cho ăn khớp với nhạc. Nhưng lời diễn dịch của PD trong trường hợp nầy đã quá xa với một đoạn ngắn Thái Luân viết như sau:

           Xin cám ơn những cô gái bán bar nhỏ con
           Đã gồng mình chịu đựng
          Vì cuộc sống
          Của các cô
          Và của Việt Nam.
          Thưa thầy giáo, thưa công chức:
          Xin đừng vênh vênh cái mặt đạo đức
          Chửi người ta
          Con gái Huế bây giờ đi bán bar!

Không biết PD có hoàn tất dự án Phẫn Nộ Ca hay không, ngoại trừ Bi Hài Kịch xuất hiện trên nguyệt san của Thích Đức Nhuận.

Đoạn thơ ngắn trên đây đã đảo ngược cái nhìn của tôi về Thái Luân, cho nên tôi đã chuyển bài Nửa Hồn Xuân Lộc cho nhiều thân hữu. Một người bạn ở bên Đức đọc và nói với tôi rằng ông nổi da gà và thích cái hào hùng chân thành của Nguyễn Phúc Sông Hương tức Thái Luân. Ông bạn khác trách tôi làm cho vaccation dài hạn trên biển nhuốm mùi và màu bi thương thời đại.

Thái Luân lúc còn là thiếu úy ở Huế đã ấn hành Vùng Tủi Nhục gồm 25 bài thơ trong đó có bài Bi Hài Kịch  Cảm Ơn Bar nói trên. Ông bị phạt 40 ngày trọng cấm và ba tháng tù, rồi đi lính tiếp; và chức vụ cuối cùng là thiếu tá tiểu đoàn trưởng, Quân Đoàn 3, - ở trong cuộc - chứng kiến sự thất thủ Xuân Lộc vào những giờ cuối.
Bài thơ mà tôi hân hạnh chép bên dưới được trích từ web Đặc Trưng đăng giữa năm 2001, gồm phần thứ nhất và phần kế tiếp xem như một điệp khúc, in khác màu.

Qua một văn hữu, tôi biết Thái Luân xuất bản một cuốn sách và được một ông tiến sĩ giới thiệu theo một lối mà tôi nghĩ nói loanh quanh và – vì chính trị - không cho thấy một NPSH với những sôi động tâm tư vào những ngày cuối của VNCH. Ông tiến sĩ nầy đã được / bị một tác giả CS thứ thiệt tố cáo đã là bí thư một trường trung học lớn ở Huế. Tôi nghĩ ông nầy hối  thúc tác giả sửa lại bài thơ mà theo tôi rất tệ so với bản đầu tiên, và in thành tập thơ Tháng Tư Lính Không Cần Hớt Tóc
Bản thứ hai mới nầy đăng trên mục văn học của Việt Báo, trong một bài giới thiệu rất nhát gừng cuốn sách mới vừa nêu. Bài mới chỉ dài bằng phần thứ nhất bài thơ gốc, in màu xanh bên dưới.
Ngắn dài không phải là điều đáng nói. Điều đáng nói là có quá nhiều thay đổi mà theo cảm quan riêng không nên có. Trừ ra một điểm, là hai câu cuối cùng rất mới mà tôi nghĩ Đặc Trưng ghi thiếu vì đoạn cuối chỉ có hai câu, tôi xin ghi vào phần in bên dưới.

          Em ơi Xuân Lộc, em Xuân Lộc
          Xích sắt nghiến qua những xác người!


Những thay đổi khác làm cho bài thơ xưa mất nhiều hào hùng.

Vỗ về nón sắt
 trở thành ném bi đông đế (cười khinh bạc). Ném bi đông rượu vẫn còn nóng nãy không khinh đời như thượng sĩ già, vỗ về nón sắt kiểu cổ bồn cùng Trang Tử mà hát khúc bi ca. Rồi đến (mới):

Mây xa quen kiếp đời phiêu bạt,
Bỏ núi ra đi cũng ngậm ngùi,
Huống chi bóng với hình tha thiết;
Hình nghiêng chao đổ, bóng chơi vơi!


Hai câu cuối, ngoài tính chất ước lệ, không ăn nhập vào đâu. Xin lấy hai câu cũ trở lại thì có chỗ mà so sánh (cũ):

Mây xa dù quen đời chia biệt
Ngoảnh mặt ra đi cũng ngậm ngùi.
Rút quân, bỏ lại hồn ta đó
Bảo Chánh, Gia Rai lửa ngút trời!

Thêm một dẫn chứng;

Vì bí mật quân, ta đành phụ
Mối tình Long Khánh tội người ơi
Mất thêm Xuân Lộc tay càng ngắn,
Núm ruột miền Trung càng xa vời
.

mới:
Bí mật lui quân nên đành phụ
Mối tình Long Khánh, tội người ơi!
Cao nguyên bài học đầy xương máu;
Một bước chân đi một xác người!

Mất thêm Xuân Lộc tay càng ngắn, núm ruột miền Trung càng xa vời.; hai câu nầy cho thấy tầm nhìn rộng rãi của tác giả về chiến lược, Xuân Lộc và miền Trung tuy xa cách giao thông đều là hai phần đất của Cao Nguyên, mất Xuân Lộc thì miền trung chỉ là một chân của chiếc ghế gãy, mất Xuân Lộc là mất yết hầu, mất con đê chận nước lũ từ cao nguyên Boloven ngập lút Saigon. Tuy vậy, cũng như miền Trung, Xuân Lộc trong ngôn ngữ bình thường và ngay trong sách giáo khoa địa dư không được xem là Cao nguyên như Kontum, Pleiku, Darlac. Quân đoàn 2, với bộ tư lệnh trên cao, lại gồm thêm mấy tỉnh duyên hải.
Cao nguyên bài học đầy xương máu, Một bước chân đi một xác người! Có thế ý niệm Cao nguyên đi quá nhanh từ Xuân Lộc, dựa trên chiến lực và địa dư như vừa nói. Nhưng hai chữ "cao nguyên" chia trí người đọc. Ngoài ra, hai câu nầy đánh mất giá trị hai câu cuối của cả bài, âm vọng mất đi vì tội lập lại
                   Em ơi Xuân Lc, em Xuân Lc
                   Xích st nghiến qua nhng xác người.

Cặp thất ngôn nầy là nhát chém quyết định, là thanh kiếm giữ kín, giờ cuối mới dùng, nghiến qua thần thức của người đọc. Thái Luân NPSH vô cùng "độc ác" như xích sắt nghiến qua những xác người.

Khi đối chiếu lần nầy, tôi thấy bài thơ đăng trên vietbao.com đã bỏ điệp khúc để kết chung thành một bài. Bài mới có những đoạn ước lệ và ủy mỵ, hoặc chỗ cũ sửa lại chải chuốc mỹ miều văn tự, bỏ đi những đoạn nghe rợn gáy ví như:

Bao năm ta trọn tình đất đỏ,
Một phút này thôi thẹn với đời
Sốt rét đêm run, ngày không ngã
Bao lần máu đổ dửng dưng cười.
Một phút này thôi, hừ lại ngã,
Bỏ thành, bỏ đất nhục nào vơi.
Thân ta là ngựa sao không hí
Cho nỗi đau lan rộng đất trời.

Hồn ta là kiếm sao không chém
Rạp ngã rừng xanh, bạt núi đồi.
Ta đi, áo nhuộm màu đất đỏ
Cao su vướng tóc mãi thơm mùi,
Tiếc quá nắng vàng phơi áo trận,
Vườn nhà em chuối chín vàng tươi.

T
ôi thật phân vân, đêm qua ngủ không yên. Người viết bài báo sửa lại theo ý mình thì chán quá. Việc sửa bài của người khác xẩy ra luôn. Ngay cả Truyện Kiều mà còn bị viết lại một cách ngu xuẩn. Văn chương bây giờ thật không có gì “quí hơn độc lập tự do”. Người thân trong gia đình tôi tự nhiên được cho là nhà thơ Đỗ Hữu; Tất cả chữ “vô” đều sửa là “vào” như “vào lý” cho “vô lý”; gọi “một chai bia” được sửa thành “một cái bia”.
Riêng việc sửa bài nầy, nó không có gì tệ hại đến như thế. Chỉ mất đi cái hào hùng, dĩ nhiên dưới cái nhìn chủ quan của riêng tôi.

Nhưng nếu chính do NPSH viết lại của mình thì sự thể sẽ khác đi. Theo hộ luật, chứng từ mới như di chúc, ủy quyền v.v… hủy bỏ cái cũ. Vậy thì tôi đã vi phạm khi in phần chính và điệp khúc dưới tên NPSH.
Với tư cách người thưởng ngoạn, tôi tiếm quyền mà giữ những câu thơ cũ của Thái Luân NPSH trên dòng thời gian. Bài thơ cũ mà tác giả và bỉnh bút đã cho vào cõi diệt, theo tôi, cần được xếp ngang với Tây Tiến của Quang Dũng, Sầu Ai Lao của Đỗ Hữu.
Hơn nữa, những kiệt tác – một Nửa Hồn Xuân Lộc của NPSH, một Tây Tiến của Quang Dũng, một Sầu Ai Lao của Đỗ Hữu, những bài thơ ấy….. phóng lên cao, tự tại nhi nhiên như trăng sáng làm của chung, nhưng mỗi người tiếp nhận với cảm quan riêng, cùng rung cảm với Cao Bá Quát:
          Kho trời chung mà vô tận của mình riêng.

Bài viết đã xưa nay đem ra cập nhật 
với lời cầu chúc an vui cho mọi người, 
cầu mong có thái luân trường cửu như tên Thái Luân; 
nhịp nhàng của triệu chòm thiên thể, 
nhịp nhàng của loài ong trong tổ mật, 
nhịp nhàng trong ý nguyện tình đời, 
đừng làm như tôi,
chảy nước mắt thầm chỉ đủ ướt mi mỗi khi đọc
Nửa Hồn Xuân Lộc.

Cẩn bút từ thung lũng Subligna, Georgia
.---


Nửa Hồn Xuân Lộc
Nguyn Phúc Sông Hương

Nếu được như b già thượng sĩ
Nghe tin lui quân ch
 nhìn tri,
V
 v nón st, cười khinh bc,
Ch
c hn lòng ta cũng thnh thơi.

C
òn ta nhn lnh ri Xuân Lc
L
i mun tìm em nói ít li,
Nh
ưng s áo mình đy khói súng
Cay n
ng mt người gc trên vai.

Vì ch
c ôm nhau em s khóc,
Khóc theo, v
 lính c trăm người!
Em bi
ết dù tim ta st đá
Cũng v
 theo ngàn git l rơi.

M
ây xa dù quen đi chia bit
Ngo
nh mt ra đi cũng ngm ngùi.
Rút quân, b
 li hn ta đó
B
o Chánh, Gia Rai la ngút tri!

Bí m
t lui quân mà đành ph
M
i tình Long Khánh ti ngườơi.
M
t thêm Xuân Lc tay càng ngn
Núm ru
t min Trung càng xa vi. 

Sáng mai th
c dy, em bun lm
S
 khóc trách ta n ph người.
Lòng ta nh
ư trái su riêng rng
Trong v
ườn em đó v làm đôi!

Đêm nay Xuân L
c vng trăng khuyết
Nh
ư mt vành tang bt đt tri!
Chân theo quân rút, h
n ta 
Sông n
ước La Ngà pha máu sôi;

Th
ương chiếc cu tre ch thác lũ
Cu
n qua Xuân Lc khóc cùng người
Ta đi, áo nhu
m màu đt đ
Cao su v
ướng tóc mãi thơm mùi,

Ti
ếc quá nng vàng phơáo trn,
V
ườn nhà em chui chín vàng tươi.
Ta nh
 người bên đàn th trng,
Cho b
y gà nm lúa đang phơi,

Ch
ôm chôm hai gc đong đưa võng,
Ru n
ng mùa xuân đp n cười...
N
ếu được đưa quân lêĐnh Quán
Cu
i cùng mt trn cũng là vui

Núi Ch
a Chan kia sng sng đng
S
ư đoàn 18 sao quân lui?
Thân ta là ng
a sao không hí
Cho n
i đau lan rng đt tri.

H
n ta là kiếm sao không chém
R
p ngã rng xanh, bt núi đi.
H
ơi! chân bước qua Bình Giã
C
m M nhà ai khói, ngm ngùi!

L
a cháy, c lòng ta la cháy
Xóm làng Gia Ki
m nh khôn nguôi.
Đêm nay Xuân L
c, đoàn quân rút
Đành bi
t nhau, xin t li người.

Chao 
ơi tiếng tc kè thê thiết
Kêu gi
a đêm dài s l loi,
Chân b
ước, na hn chinh chiến gic
N
a hn Xuân Lc gi quay lui.

Ta bi
ết dưới hm em đang khóc
Thét g
m pháo đch dp không thôi
Em ơi Xuân Lc, em Xuân Lc
Xích st nghiến qua nhng xác người.

---------------------

Bui chiu nhn lnh ri Xuân Lc
Ta mun tìm em nói ít li,
Nh
ưng s em bun, không nói được
Nên đành l
ng l mà đi thôi!

Ng
i phút ri xa em s khóc,
Bao ng
ười v lính s bun theo
Y
ếu đui tim ta người chiến sĩ
Lo
n rng, ti nghip tiếng chim kêu.

Rút quân b
 li đi ta đó,
B
o Chánh, Gia Rai la ngút tri,
L
a ngút, trái tim ta la ngút,
Trái tim ng
ười lính mi yêu người.

Vì bí m
t quân, ta đành ph
M
i tình Long Khánh ti ngườơi
M
t thêm Xuân Lc tay càng ngn,
Núm ru
t min Trung càng xa vi.

Sáng mai ch
c chn em bun lm
S
 trách sao ta li ph người.
Lòng ta nh
ư trái su riêng rng
Trong v
ườn em đó v làm đôi

Cao nguyên bài h
c đy cay đng
L
p lp người rơi, lp lp rơi ...
Ta ch
ng mun làm người bi trn
Thành ng
ười tình ph đó em ơi.

Ðêm nay quân rút hn ta 
Nhìn n
ước La Ngà pha máu sôi,
Th
ương chiếc cu ch cơn thác lũ
Tr
àn qua Xuân Lc cun theo người.

Ta đi áo nhu
m màu đt đ
Cao su v
ướng tóc mãi thơm mùi,
T
i nghip nng vàng ch áo trn
Khi tàn chinh chi
ến s đem phơi.

Em h
i, em thương đàn th trng,
B
y gà mt m sng m côi
Em h
i em thương người lính trn
Ng
ười lính đêm nay ph bc ri.

Bao năm ta tr
n tình đt đ,
M
t phút này thôi thn vi đi
S
t rét đêm run, ngày không ngã
Bao l
n máu đ dng dưng cười.
M
t phút này thôi, h li ngã,
B
 thành, b đt nhc nào vơi.

N
ếu được đưa quân lên Ðnh Quán,
Cu
i cùng mt trn cũng là vui.
Sáng mai chân b
ước qua Bình Giã,
C
m M nhìn lui lung ngm ngùi!

L
a cháy, c lòng ta la cháy,
M
t tri Gia Kim nh khôn nguôi.
Muôn năm em h
i tri xuân Lc
Gi
 na hn ta mãi vi người.

Gi
 na hn ta bên chiếc võng
D
ưới giàn thiên lý bóng trăng soi .. .
Ðêm nay quân rút s
u riêng rng
Trong v
ườn em và trong tim tôi!

Tôi s
 mt ngày mai bi trn
Ð
 em côi cút li trên đi.
N
ếu phi mt ngày mai bi trn
Ðêm nay sao ta l
i b người!

Em h
i, dưới hm ai đang khóc,
Thét gào pháo đ
ch mãi không thôi.
Xuân L
c trơi Xuân Lc cháy
Ai g
i tôi v tri Gia Rai!! 

trích từ vietbao

Na hn Xuân Lc

Nếu được như b già thượng sĩ
Nghe tin lui quân, ng
ước nhìn tri,
Ném bi đông đ
ế, cười khinh bc
Ch
c hn lòng ta cũng thnh thơi.

Còn ta nh
n lnh ri Xuân Lc,
L
i mun tìm em nói ít li,
Nh
ưng s áo mình đy khói súng
Cay n
ng đôi mt gc trên vai,

Giây phút c
m tay em s khóc,
Khóc theo, v
 lính biết bao người,
Ta bi
ết dù tim mình st đá
Cũng v
 theo ngàn git l rơi.

Mây xa quen ki
ếp đi phiêu bt,
B
 núi ra đi cũng ngm ngùi,
Hu
ng chi bóng vi hình tha thiết;
Hình nghiêng chao đ
, bóng chơi vơi!

Bí m
t lui quân nên đành ph
M
i tình Long Khánh, ti ngườơi!
Cao nguyên bài h
c đy xương máu;
M
t bước chân đi mt xác người!
Sáng mai th
c dy em bun lm
S
 khóc trách ta n ph ri.
Lòng ta nh
ư trái su riêng rng
Trong v
ườn em đó v làm đôi.

Bao nhiêu gai nh
n su riêng đó,
Ta s
 quỳ lên chu sut đi!
N
ếu tht lui quân là bi trn
Thì ta nh
t quyết chng xa người.

Đêm nay Xuân L
c vng trăng khuyết;
M
t mãnh khăn tang khóc ging nòi!
Chân theo quân b
ước hn ta 
Sông n
ước La Ngà  pha máu sôi.

Trách mình quên rót ly t
 gi
Nh
ng hn anh kit đã nm nơi...
Ôi cu
c giao tranh bun bã quá,
H
 bao nhiêu đch vn không cười.

N
ếu được tràn quân lên Đnh Quán,
Đánh vùi m
t trn đ đi vui.
Núi Ch
a Chan kia sng sng đng
S
ư đoàn 18 sao quân lui"

Ng
a lng bãi chiến mà không hí,
Ph
i chăng nga chiến đã tàn hơi"
Tay vung ki
ếm bén mà không chém.,
Ph
i chăng kiếm ch chng còn người"

Không! không! ta hi
u lòng ta lm
Sông núi bao ngày đã t
 tơi!
Ng
ười lính min Nam đi chiến trn
Luôn kh
c trong tim nghĩa ging nòi.

B
ước chân lng thng vào Quân s,
Nghe tr
ng trn xưa gic liên hi!
Đây giáo Chi Lăng, g
ươm Vn Kiếp,
Ti
ếng hò đui gic dy ngàn nơi.

Đ
p cht nghe đau lòng tĩnh l,
Nhìn lui, l
a đ nhum góc tri,
Cao su trùng đi
p rng che m,
Th
 trn hoang tàn, pháo đch rơi...

Em 
ơi Xuân Lc, ơi Xuân Lc,
Ng
ười lính hôm qua t li Người.
Chao 
ơi tiếng tc kè thê thiết
G
i gia đêm dài s l loi.
Chân b
ước na hn chinh chiến gic,
N
a hn Xuân Lc gi quay lui!
D
ưới hm, ta biết em đang khóc,
Thét, g
m...pháo đch dp không thôi!
Em 
ơi Xuân Lc, em Xuân Lc
Xích s
t nghiến qua nhng xác người!