linh tinh đa sự

 

rượu chát, abortion...

Tôn Thất Tuệ Jun 6, 2022

(đáp email nói về rượu nào ngon nhất 2022)

Rượu chát (và các đồng loại như champagne, cognac) ngon vì làm bằng nho. Vì sao nho lại là lý do ngon? Ấy là do Eva, người đàn bà đầu tiên do God sáng tạo. Nhưng kẻ bị tạo (created) nầy trở thành kẻ sáng tạo nho nhỏ (junior creator) là bẻ cành nho che cái của riêng tư, không bố thí cúng dàng cho mọi người. Nàng không làm kiểu ”bụm” của Huế bằng tay khi tốt đẹp phơi ra xấu xa che vào.

Cành nho khi không dùng nữa thì rơi xuống đất, ra rễ. Đó là khởi thủy của ngành trồng tỉa với kỹ thuật dâm cành (duplication by cutting / bouturage). Khoa học cho thấy một yếu tố chính làm nho ngon là cành nho nầy được tăng cường sức lực bởi acide aminé (amino acid) do chính nàng sản xuất. Cành nho sinh trái nho, những tu viện có truyền thống cổ điển đều làm rượu nho danh tiếng như dòng Benedictine sản xuất rượu Benedictine.

Khi trái nho chưa tượng hình thì bom (apple) đã đầy rẩy nhưng bom không dược dùng làm rượu vì nó là "công cụ" của tội ác mà Adam đã dùng.

Trở lại chuyện acide aminé, chiến tranh Ukraine hiện nay đã giảm sản xuất phân bón, phân bón cũng như khí đốt là một trong những vũ khí của Putin giữ cho nhiều nước "trung lập". Thời nay cũng như thời xưa từ 1954, trung lập có nghĩa là thân cộng như Nehru, Ấn Độ, Sokarno Nam Dương và de Gaulle. Cái tây phương vô cơ (inorganic Occident) đang đi tìm cái hữu cơ và cứu vãng bệnh "diabete" sẽ được nhà thầu đặt thêm các bồn vệ sinh mà 1975 VN gọi là nhà đái gái, nhà đái trai.

Họ đang mời tôi, kẻ viết những chữ này, tìm một sử quan biện chứng, càng duy vật càng tốt để làm căn bản lý luận cho thương vụ nầy. Tôi đã đưa chuyện làng Cổ Nhuế một cách tử tế (seriously) nhưng họ không chịu vì tuy lịch sử có từ thời nhà Trần, nó bị ô nhiễm (temper). Khi Nguyễn Chí Thanh về Hà Nội vì Nông Thôn Bao Vây Thành Thị" đã xong thì ông được tiếp đón bằng câu: Anh về, Hà Nội nhiều phân xanh quá. Tôi không chịu thua nên đem chuyện Eva cùng nhành nho làm lý luận. Đúng là ôn cố nhi tri tân mà lại rất "biblical'' (thuộc về Thánh Kinh).

* Khu vực Napa của xứ Cà Lì là thủ đô rượu chát Mỹ. Đã có vụ một lò rượu bể bầu, rượu chảy xuống suối, cá say ngất ngư tòn ten. Cảnh vật cây cỏ đất nước xưa nay đều thấm mùi rượu cho nên ai đi qua cũng say. Paul Pelosi đi qua thì say và gây tai nạn. Họ mời tôi làm luật sư với lý thuyết Phật giáo ‘tình dữ vô tình đồng viên hợp trí’, nói rằng Paul Pelosi hòa đồng với khu vục Napa, chứ ông có khi mô uống rượu. Ai chộ đưa tay coi. Paul là chồng nàng Nancy Pelosi mà phe Trump ở Bôn Xa gọi là Bể Lốp Xe. Là luật sư, tôi nại bất cứ gì, dù là cái quái gở 'celebrity status' (qui chế nổi danh) để phản đối cò bót đã giam Paul một đêm. Paul ở trong qui chế nầy vì thân cư thê, Nancy là Speaker of the House (chủ tịch Hạ Viện) nếu chánh và phó tổng ngũm cù đeo thì Nancy đôn lần thành cai tổng. Muốn vào status nầy, có khi chỉ cần tuột quần nơi công cộng, được báo chí truyền hình đưa thành ngôi sao, vedette. OJ Simpson nại qui chế nầy đã không ngừng xe khi bị cảnh sát quay đèn trong vụ án giết vợ. Chính quyền Cà Lì sẽ phải bồi thường cho Paul qua một đêm trong tù.

Pro-life

Vợ của Paul mới bị Catholic Church làm khó, không cho nhận lễ. Ngày 20.5.2022, tổng giám mục địa phận San Francisco, Salvatore Cardileone, chỉ thị Nancy không được đến nhà thờ để rước lễ nếu không công khai từ bỏ lập trường ủng hộ phá thai; vị đại diện Đức Thánh Cha vùng Vịnh đến quyết định đó sau nhiều lần tiếp xúc với Nancy giúp Nancy hiểu rằng linh hồn của bà lâm nguy.

Archbishop Salvatore Cordileone of San Francisco issued a statement May 20 instructing Rep. Nancy Pelosi not to present herself for Communion “unless and until she publicly repudiates her support for abortion ‘rights’ …” This comes after “numerous attempts to speak with her to help her understand the danger to her own soul.”

Mặc dù không chuyên về luật đạo (droit canonique), tui cũng được mời làm cố vấn. Sau khi kế nghiệp cha, thượng nghị sĩ tiểu bang nhạc đồng quê (không phải nai đồng quê nhé), Al Gore đã trở thành người Oa sinh tơn (nói theo kiểu Hà Lội). Tennessee đã không bỏ phiếu cho Al nên không làm cai tổng được. Nancy cũng vậy, đã thành Nữ Oa, mẹ của muôn loài. Nhưng hơn Al, Nancy phần lớn thời giờ sống trên du thuyền riêng đậu bên phía Đại Tây Dương. Một tòa án đã tuyên bố Nancy không phải là dân Cà Lì. Vậy tổng giám mục Cordileone không có thẩm quyền địa dư, Nancy không ở trong giáo phận của Ngài.

Nancy có thể xin làm Communion ở giáo phận khác nếu giáo lãnh địa phương ngó lơ. Vatican luôn ủng hộ gia đình Kennedy tuy cậu út Edward Kennedy là người chủ xướng phá thai. Công cụ, dịch nha của Kennedy là đồng viện Joe Biden. 1987, Ronald Reagan chỉ định Robert Bork thay thế một thẩm phán TCPV về hưu sớm. Theo bà vợ của Bork, TNS Joe Biden bỗng nhiên làm thân với Bork khi Bork được Reagan chỉ đinh và hứa với tư cách chủ tịch ủy ban tư pháp, Joe Biden sẽ ủng hộ Bork vào TCPC nhưng tại nghị trường Joe Biden đã không từ một lời lẽ nào để phản đối Bork. Kennedy nói: nếu Bork vào TCPV đàn bà Mỹ sẽ phá thai trong ngõ hẽm, dân gia đen ngồi riêng trong nhà thờ, trẻ con không được học thuyết tiến hóa, cảnh sát vào lục soát nhà bạn bất cứ lúc nào. (Thượng Viện khộng thông qua). Joe Biden dùng lối thân thiện nầy với Clarence Thomas khi Thomas được Georges Bush cha tiến cử. Theo hồi ký của người con, Thomas được Joe Biden tự nguyện hứa sẽ giúp vào TCPV nhưng đã trở mặt như đã làm với Bork. Joe Biden, Kennedy đều là Roman Catholic và là con cưng của giáo hội. Vợ của Bork là một cựu nữ tu, Bork theo đạo vợ.

Nancy có thể xin Communion ở một giáo phận khác như phụ nữ Mỹ hiện nay sau khi TCPV hủy bỏ quyền tự do phá thai sẽ qua tiểu bang khác. 15 phút sau khi TCPV tuyên bố đảo ngược phán quyết "Roe", thống đốc Massachusetts ban hành sắc lệnh bảo vệ các cơ sở y tế giúp phụ nữ các tiểu bang khác trong quyết định thai nghén, không bị kiện, chính quyền tiểu bang không được tham dự vào các cuộc truy tố người đến cầu dịch vụ y tế nầy. Ba tiểu bang bên bờ Thái Bình Dương thành một liên minh 'abortionist". Cựu ứng cử viên TT Elizabeth Warren yêu cầu Joe Biden lập những khu vực riêng tại các tiểu bang cấm abortion, nơi đó có quyền abortion.

Ngược lại, bộ trưởng tư pháp Texas đã cho nhân viên nghỉ, về nhà khi TCPV tuyên bố hủy quyết định cũ về Roe và lập một ngảy nghỉ lễ riêng hằng năm của Bộ tư pháp gọi là ngày thánh linh của đời người.

Pro-choice, dẹp TCPV

TCPV, theo ngu ý, đã giả vờ bị lộ bản thảo phán quyết để chuẩn bị dư luận như Saigon đã được chuẩn bị thua, nào là chính phủ trung lập, Kỳ sẽ ra tay diệt VC. Nhưng các công ty lớn như Disney Land đã chuẩn bị, họ rất pragmatic, rất American. Sẽ cho nữ nhân viên tiền máy bay đến các nơi cho phép abortion. Lối nầy đã giúp các doanh nghiệp tiết kiệm. Phụ nữ đẻ đái được nghỉ phép có lương, đẻ xong khai thêm tên vào hồ sơ bảo hiểm, công ty phải thêm tiền dài đài.

Quyết định của TCPV không đạt mục tiêu cấm phá thai mà chỉ để các thế lực chính trị dùng trong bầu cử. Donald Trump, người đã chỉ đinh các thẩm phán góp phần đa số phiếu trong quyết định, nói nhỏ nhiều nơi rằng có thể đảng CH mất phiếu.

Có thể đúng vậy, phán quyết của TCPV chỉ gây xáo trộn. Joe Biden đã lợi dụng cơ hội và dọa các phán quyết tiến bộ như homosexual...sẽ bị hủy bỏ bởi khuynh hướng CH. Có người đã khôi hài, TCPV sẽ phục hồi luật cấm kết hôn trắng đen và Clarence Thomas sẽ phải bỏ bà vợ da trắng cho hợp lệ.

Pro-choice hay pro-life là chuyện luân lý, là chuyện siêu hình. Nhưng trong tuần nầy, vấn đề đã phơi bày những khía cạnh tầm thường nếu không nói là xấu xa, những âm mưu, những lòn lách. Hư thai tự nhiên sẽ bị án là phá thai tại tiểu bang cấm phá thai như Texas. Trước khi Joe Biden lên tiếng "not over yet" (chuyện nầy chưa xong), White House cho biết "abortion pill" không vì TCPV mà trở thành bất hợp pháp. Nó đã được chấp nhận bởi FDA (Food and Drug Administration). Người có nhu cầu vẫn được tiếp tục mua online. Abortion pill (viên thuốc phá thai) sẽ chấm dứt thai nghén như hư thai trụy thai).

===============================================

như ngủ trong lòng mẹ

====================

Ukraine sống lại

 

Kyiv Oblast, quanh Kyiv như Gia Định và Saigon

Ukraine sẽ hồi phục

The troubled rebirth of Ukraine

Lary Wolff * May 2022 * Tôn Thất Tuệ dịch

“Ukraine luôn luôn ước mong được tự do”, Voltaire đã viết câu nầy trong cuốn sách cổ điển thế kỷ 18 về Charles XII, vị vua xâm lược của Phần Lan. Voltaire biết rằng hầu như độc giả không ai biết cái xứ vô danh nầy nên nói U nằm chen giữa Ba Lan và Nga, hai kẻ thù số một trong lịch sử Ukraine. Trong lối nhìn riêng của ông, ước vọng tự do nầy bắt nguồn từ sự kiện: như một phần đất của đế quốc dưới quyền Pierre Đại Đế, U luôn bị cai trị như một xứ nô lệ.

Ba trăm năm sau, thế giới mới thấy cần thiết suy nghĩ và lượng định sự mong ước tự do của Ukraine và những hệ lụy của việc cai trị kiểu nô lệ nầy.

Những sách báo nói về nền văn hóa U trong thời Liên Xô và những hồi ký ngoại giao về cách mạng Maidan 2013 cho độc giả thấy vài mấu chốt để phanh phui những mối tơ vò trong bối cảnh chiến tranh lạnh dẫn đến cục diện hiện nay.

Nói với quốc dân ngày 21.2 ba ngày trước khi tấn công U, Putin mô tả U thời nay là một sự sáng tạo của Nga hay đúng hơn của CS bôn sê vít Nga. Trong lúc đó, sự thật U trong thời Trung Cổ đã là một vương lãnh trong cộng đồng Rus, nguồn gốc chung của văn hóa chính trị của Nga lẫn U. Thế nhưng Putin chỉ quan niệm một U như một cộng hòa xô viết mà ông muốn dập nát.

Khi cổ súy “nền tự quyết dân tộc quốc gia trước TT Mỹ Woodrow Wilson, Lenine nói rằng nền độc tài bôn sê vit đã vượt trội Nga hoàng trong việc thỏa mãn ước vọng quốc gia của các cộng hòa. Tiếp sau cách mạng, U tuyên bố độc lập với Nga năm 1918. Nhưng sau khi Hồng Quân chiếm Kyiv, Lenine dùng trở lại khuôn mẫu đế quốc Nga để cai trị Liên Hiệp các cộng hòa xô viết (USSR, Liên Xô), trong đó mỗi cộng hòa đại diện cho một quốc gia đặc biệt có văn hóa riêng.

Lý thuyết là vậy nhưng luôn có xung đột giữa đường lối phát triển văn học U và chủ trương của Nga chỉ dùng tiếng U như một chuyển ngữ truyền bá văn hóa vô sản thượng thừa của Nga. Trong xứ U, thi sĩ “định hướng tương lai” Mikhailo Semenco đã chế diễu các đồng nghiệp làm chuyện vô ích như chuyển thành thơ những câu chuyện truyền kỳ xưa, chải chuốc từng câu văn, trong lúc người cầm bút phải dùng những hình thức vô sản và chính trị Liên Bang Xô Viết. Khuynh hướng nầy của Semeno không cứu ông khỏi bị Staline giết trong đợt thanh trừng 1937. Thi sĩ Pavlo Tychyna, bị Semenco mổ xẻ, đã bỏ đường lối quốc gia thời trai trẻ và làm thơ ca ngợi sự lãnh đạo của đảng, được ưu đãi sống nhàn hạ cho đến khi chết.

Văn học U ghi nhận trường hợp đối nghịch: một nhà văn cách mạng trẻ và nhiệt tình, đã vỡ mộng và viết về các nhà thương tâm thần mà Nga dùng để giam thành phần chống đối; Mykola Khvylovyi đã phải tự sát 1933, trong giai đoạn Staline diệt chủng với nạn đói U.

Giới văn học đã tìm mọi cách nói lên sự tàn bạo của Staline ở Crimea. Bán đảo nầy trong lịch sử là của người muslim Tatar, liên hệ sơ sài với đế quốc muslim Ottoman và đã bị chiếm đoạt thế kỷ 18 bởi nữ hoàng Catherine. Sau cách mạng, cũng như U, Crimea thành một cộng hòa soviet. Nhưng Staline, năm 1944 đã đày 200 ngàn người Tatar qua Trung Á, nại cớ cộng tác với Hitler; nhiều người chết nghẹt trong các toa xe lửa chật ních và sau đó vô số nạn nhân đã bỏ mạng vì các điều kiện sinh sống quá tồi tệ. Người Tatar không được về xứ cho đến khi Gorbachev cầm quyền. Hai dân tộc U và Crimea đều chung mối hận thù đối với Nga. Kroutchev đã nới lỏng và giúp hai cộng hòa nầy rất nhiều nhưng cố gắng ấy chưa thể khỏa lấp một quá khứ nặng nề; U và Crimea đều là nạn nhân diệt chủng dưới hai hình thức khác nhau.

Đầu năm 2020, nhà ý thức hệ Vladislav Surkov làm thiên hạ ngạc nhiên khi ông tuyên bố: Không có nước Ukraine; tuy chỉ có một chút gọi là Ukraine tính, nhưng lại là kết quả của một sự hư đốn tâm thần. Đến tháng bảy 2021, trong luận án dài “về sự nhất thống lịch sử của người Nga và người Ukraine”, Putin nhấn mạnh rằng cái gọi là một nước Ukraine độc lập là một phần trong dự án chống Nga do Tây Phương thiết lập để thao túng kinh tế của U. Luận án nầy chỉ gói trọn U trong nhãn quan Liên Xô, U là một cộng hòa soviet không hơn không kém.

Khi U độc lập tiếp theo sự giải thể Liên Xô, quần chúng nói hai thứ tiếng và hậu quả sự pha trộn qua lịch sử gây nên mối quan tâm làm sao cả xứ sở kết hợp thành một khối duy nhất về phương diện chính trị. Xưa kia, trong lúc miền Đông U (gồm Donbas) đã bị Nga hoàng cai trị và sáp nhập vào Liên Xô thì miền Tây U đã là một phần đất thuộc nền quân chủ Áo triều Habsburg, rồi đến vào tay Ba Lan trước khi gia nhập Liên Xô cuối thế chiến hai.

Tuy vậy, chiến tranh hiện nay đã minh chứng rõ ràng U là một quốc gia thống nhất, dân tộc toàn vùng đã hy sinh tính mạng để bảo vệ nền độc lập. Lòng quả cảm thống nhất nầy không được tạo dựng bởi sách lược chống Nga của Tây Phương mà bởi chính Putin. Cuộc xâm chiếm do Putin khởi động đã củng cố, gia tăng tinh thần quốc gia và ý thức công dân của người U mà Nga không chịu nhìn nhận sự thật. Nga đã tự nhiên hành động như sáp nhập Crimea, hậu thuẩn ly khai và công nhiên tấn công Ukraine trong tháng 2, 2022. Hành động ngày nay của Putin không khôn khéo như Staline đã liên minh với Hitler chia cắt Ba Lan, tách vùng Tây U khỏi Ba Lan và sáp nhập vào Liên Xô, mà trí thức U do tuyên truyền  của Nga cho là hành động cao quý cho quốc gia U.

Nhưng 2010, tượng Staline bị cắt đầu trong một cuộc biểu tình của nhóm người chủ trương quốc gia tại Kyiv. Và trong năm này, tòa án Kyiv chính thức tuyên bố Staline là thủ phạm trong vụ diệt chủng Holodomor. Sớm hơn nữa, ngay sau khi độc lập, U đã phá tượng đài Lenine ở miền Tây.

Trái với nhóm trí thức “chồn lùi”, Bandera, được vinh danh là anh hùng dân tộc, đã cầm đầu phong trào chống lại sự sáp nhập miền Tây và đã bị KGB hạ sát năm 1959. Nếu vị trí của Bandera còn bị hoài nghi vì hành động tàn bạo đối với người Do Thái, dân chúng đã đồng nhất nhận định rằng Nga là thủ phạm diệt chủng Holodomor, tiêu diệt văn hóa và gây thương vong cho 4 triệu người.

Thế giới còn nhớ dân chúng Hungary đã quyết chí đòi độc lập và tự quyết năm 1956 nhưng đã bị cô lập và bị xe tăng Nga đè bẹp. nhưng tinh thần của Hungary không khác tinh thần của U hiện nay.

Cuộc chiến ngày nay đã rõ là quá sức nguy hại cho U và dân chúng. Nhưng đừng quên một hậu quả tai ương khác. Nga dẫu sao cũng là một quốc gia Âu Châu, thăng trầm vui buồn cùng lịch sử của lục địa nầy và đã đóng góp rất nhiều cho nền văn hóa chung. Nay cố tình tiêu diệt Ukraine – cũng là một quốc gia Âu Châu – Putin đã phá vỡ giá trị của Nga trong kho báu chung của Âu Châu.

Ukraine sẽ bình phục sau chiến tranh, tái thiết các thành phố, phục hồi nền kinh tế. Nhưng với Nga, hậu chiến là vấn đề văn hóa quốc gia, không mang tính chật vật chất như ở U, việc bình phục sẽ rất lâu, khó lòng nói trước phải bao lâu và khó tiên đoán những biến thái chính trị xã hội.

======================================================================

Lăng Ông Bà Chiểu, Gia Định

=====================================

kỹ nghệ súng dối trá

 

một tiệm bán súng ở Austin, Texas 2021

Dối trá của kỹ nghệ vũ khí HK

The gun industry’s deadly lies

Griffin Dix, Jun 8 2022  Tôn Thất Tuệ dịch

Những cuộc nổ súng giết người hằng loạt ở Texas, New York vừa qua cho thấy hậu quả vô cùng khốc liệt của việc kỹ nghệ súng đạn đã vận động trong chính trường. Sự dối trá liên hệ đã làm cho số người HK chết vì súng đạn từ 1975 nhiều hơn số người chết vì chiến tranh trong lịch sử HK (bao gồm tự sát và tai nạn).

Dối trá nguy hại nhất cho rằng súng là phương tiện hữu hiệu để bảo vệ. Nhưng so sánh với số người không có vũ khí, số người mang súng có gấp đôi cơ may bị sát hại và gấp ba cơ may tự sát. Nếu súng là phương tiện hữu ích để bảo vệ thì HK đáng lẽ phải có tỷ số sát nhân và tự tử rất thấp.

Dối trá thứ hai là quan điểm luật hiến pháp về tu chính án thứ hai cho rằng mọi thể lệ về súng đều vi hiến. Quyết định của Tối Cao Pháp Viện năm 2008 đả hủy bỏ tiền lệ 70 trong vụ kiện DC vs Heller và tuyên bố rằng: giữ súng tay trong nhà để tự vệ là một quyền tự do cá nhân.

Án lệ nầy đã được sử dụng giúp cho Hội Súng (NRA) thắng rất nhiều vụ kiện về vũ khí cá nhân.

Dối trá kế tiếp là dấu nhẹm thính cách tác hại vô song của vũ khí tấn công kiểu quân sự được thị trường hóa (marketing) là một vũ khí thể thao tân thời. Ryan Busse đã từng đứng đầu công ty súng đạn đã phải viết sách chống kỹ nghệ vũ khí đã làm loạn nước Mỹ với lời quả quyết rằng vũ khí tấn công kiểu nhà binh được chế tạo để giết nhiều người một cách nhanh chóng, không có gì thể thao ráo trọi, tuy được trình bày như cái ná cao su bắn chim.

Lại nữa, tuy gây chết chóc tai ương đến thế, súng tự động tấn công được thị trường hóa như biểu tượng của sự hùng tráng, của lòng yêu nước và của nam tính. Luận điệu rằng mua cây súng tấn công vô cùng cần thiết để chứng tỏ là con người mang đủ dòng máu Hoa Kỳ trong thân thể; luận điệu nầy nhắm đến thị trường trẻ và được luân lưu trên internet.

Theo New York Times, sáu trong chín vụ mass shooting kinh hoàn nhất từ 2018 là do các cá nhân 21 tuổi hay trẻ hơn; nhưng trước năm 2000, lứa tuổi nầy cao hơn từ 25 tuổi trở lên.

Kẻ gây rối ở Buffalo và mới nhất ở trường Robb, Texas, đã mua súng ngay sau khi vừa tròn 21 tuổi.

Dối trá thứ năm là luận điệu nói rằng tách súng khỏi tay các thành phần nguy hiểm là tuốt bỏ tự do của người HK. Nhưng thực ra, xét quá khứ tội phạm để cấm dùng súng những phạm nhân đã thụ án, những cá nhân bệnh tâm thần nguy hiểm không vi phạm tự do của những công dân tôn trọng luật pháp.

Hiện nay có 22% súng được bán ra không cần sưu tra lý lịch hình sự của người mua, con số nầy còn cao hơn nhiều nếu kể cả “súng ma”, là súng ghép từ các bộ phận rời, không ghi trong danh bộ.

Những dối trá nêu trên cho thấy sự tham lam của kỹ nghệ vũ khí, đưa súng đến càng nhiều tay càng tốt, không kể những hệ lụy xã hội.

2020, hơn 45 ngàn người HK chết vì súng, theo Trung Tâm Kiểm Dịch (CDC); con số nầy năm 2021 cao hơn. Từ đầu năm 2022 cho đến hết tháng sáu đã xẩy ra 242 vụ mass shooting.

Vì an toàn cho cá nhân và gia đình, cử tri trong mùa bầu cử sắp tới xin hãy để ý nguy cơ súng đạn nầy và nhìn thẳng vào quan điểm của ứng cử viên.

Nói thêm về tu chính án thứ hai

ttt

Second Amendement: A well-regulated Militia, being necessary to the security of a free State, the right of the people to keep and bear Arms, shall not be infringed.

Đòi hỏi trở về nguyên ủy của văn kiện nầy được dóng lên theo đường lối “originalism” (xưa sao giữ vậy) thì người chủ trương originalism, thẩm phán tối cao Scalia, lại phá hủy tu chính án nầy.

Theo các thầy văn phạm nói lần trước (Vài ý rời về súng) hai việc trong một câu có cái chính cái phụ, không phải là hai sự việc độc lập, nhất là khi dùng mệnh đề phân từ (participle clause) thì sự tương hệ và tương thuộc sâu sắc hơn.

Thẩm phán Scalia chuyên môn hơn. Ông không nói sự tương hợp ấy tuy dùng hai thuật ngữ để phân tích tu chính án.

Nếu học trò văn phạm nói phần thứ nhất – a well-regulated militia being necessary to the liberty of a free state -  là một ‘participle clause’ thì Scalia gọi là “prefatory clause”. Phần thứ hai học trò gọi là mệnh đề chính thì Scalia gọi là ‘operative clause’. Prefatory dù ở trong tòa án hay giữa chợ đều có nghĩa là phần dẫn nhập, phần giới thiệu, phần sơ khởi – introductory, preliminary, opening. Thuật ngữ thứ hai cho phần thứ hai là operative. Thật đúng vậy, có tính cách hoạt động, mang hành động chính.

Nếu ngưng ở chỗ nầy, thì Scalia đã diễn tả đầy đủ hình dạng của tu chính án.

Nhưng đột nhiên ông nói hai phần của tu chính án là hai phần độc lập. Scalia là tác giả án luận nòng cốt và được đa số thẩm phán chấp thuận để hủy một đạo luật địa phương (District of Columbia) từ 1939 cấm chấp chứa vũ khí, súng nào đã mua trước phải tháo đạn và cất riêng, có khóa cò.  Án lệ tạo ra một thứ tự do linh thiêng là chấp chứa và sử dụng vũ khí. Tu chính án chỉ còn là phần cuối: the right of people to keep and bear arms shall not be infringed. Thẩm phán Stevens không chấp thuận và cho rằng tu chính án phải hoàn toàn đặt trong khung cảnh dân quân tự vệ, ông nầy mới đúng là originalist.

Có thể trong thâm tâm các thẩm phán, quyết định chỉ liên hệ đến súng tay (hand gun), mà súng cá nhân thì ê hề, nhất là vùng Viễn Tây, Wild Wild West. Nhưng hành pháp liên bang và tiểu bang đã dùng để hợp pháp hóa AR. Bởi lẽ phán quyết không nói rõ loại vũ khí, nghĩa là có thể mua và chấp chứa cả súng cà nông. Có người giải thích rằng phán quyết của tòa lật đổ một điều luật nói về ‘hand gun’ thì đối tượng của nó là hand gun. Lý luận nầy yếu lắm, không nói kịp báo chí phe súng đạn. Hậu trường kỹ nghệ súng rất tinh vi.

Kỹ nghệ súng chủ định đưa ra thị trường súng máy (AR, automatic rifle). Quyết định của Tối Cao PV bắt đầu từ những vụ án tòa dưới từ 2002. Thời điểm ấy, kỹ nghệ nầy sản xuất các loại AR tấn công để dùng trong chiến tranh Iraq và Afghanistan và thấy thị trường trong nước hấp dẫn hơn. Trong thời Obama, AR thịnh hành nhất.

Luật lệ thì thay đổi luôn tùy quan niệm của đa số thẩm phán. Các thế lực đều muốn TCPV hành sử theo mình.

Còn hai tháng nữa thì chấm dứt nhiệm kỳ nhưng Trump phải chỉ định ngay một thẩm phán thay cho bà Ginsburg từ trần. Ứng viên là Amy Barrett. Các nhà sưu tầm… bậy như học trò nầy cho rằng trời cho Trump một thiên thần hộ vệ, Trump chuẩn bị một TCPV sẽ giúp ông nếu cuộc bầu cử hai tháng sau phải đưa lên TCPV như Georges Bush 2000 thành tổng thống nhờ TCPV. Có lý. It makes a sense.

Amy Barrett

Có hai sự việc bất thường là McConnell và Romney, hai TNS chống đối Trump mãnh liệt, lại nhảy ra ủng hộ Barrett. Khi Trump cần TCPV, Trump không được ủng hộ bởi những người xưa ủng hộ Bush. Sự xuất hiện của Romney làm giới quan sát sưu tầm … bậy nhìn lại cuộc điều trần của Barrett tại Thượng Viện.

Nữ luật gia trung niên xinh đẹp nầy được mô tả là một người Roman Catholic thuần thành chống phá thai. Barrett nhiều lần xác nhận là hậu duệ của Scalia và sẽ theo tinh thần và lý thuyết pháp lý của thẩm phán nầy. Nào ai biết Scalia là người dù muốn dù không đã mở đầu diễn trình đưa AR vào tận tay trẻ con HK. Phán quyết về vũ khí là điểm son kiêu hãnh nhất của Scalia. Amy Barrett mang đủ hai nền móng của độc tôn da trắng (White Supremacy): vũ khí và tôn giáo quá khích.

Kỹ nghệ súng đã có thêm một phiếu để duy trì “tự do” làm chủ và mang vũ khí kể cả vũ khí tấn công.

Theo bình luận mới nhất của nguyệt san ‘The Atlantic’, nền văn minh súng đạn và những vụ giết người hằng ngày cho phép nói rằng HK không còn ”tự do đối với sự sợ hãi” (freedom from fear) mà TT Roosevelt đã đưa lên hàng đầu cùng với tự do không đói kèm thiếu hụt (freedom fromt want).

Đông phương có thể cứu Tây Phương với ý niệm chỉ số tổng lượng an lạc (index of gross national happiness – GNH ), xuất phát từ những quốc gia trong văn minh Indus Valley, bên cạnh chỉ số  tổng sản lượng vật phẩm (index of gross domestic product – GDP).

Huế thanh bình trước 1975, chỉ số an lạc rất cao

mười năm binh đao mười ngày kết thúc

Đà Nẵng 1975

Trạch Gầm

nhật ký tháng tư

 

Hai mươi tháng Tư tiễn em đi Mỹ

Ta biết dễ dàng mất bé từ đây

Em lên máy bay, ta về đơn vị

Đất Biên Hòa buồn, chết điếng cỏ cây.

Hai mốt thángTư, ta vào Quân Đoàn

Ngồi nghe thuyết trình, nhận lệnh hành quân

Tay áo xăn cao một đời thám kích

“Kiến lửa bu đầy” nhột cả đôi chân.

Hai hai tháng Tư, ta vào Đại An

Chứng kiến cảnh dân bỏ xóm bỏ làng

Dân chạy đến đâu địch bò đến đó…

Đâu được như em chừ đã thênh thang.

Hai ba tháng Tư… ta ngược Đồng Nai

Sương ôm mặt sông lau sậy thở dài

Địch xua quân tràn giữa đêm vắng lặng

Ta chỉnh pháo… và thây giặc chồng thây.

Ta lạc mấy ngày trong lòng đất địch

Gọi đã khàn hơi chẳng thấy bạn bè

Thằng nào cũng đang giữ từng tấc đất

Đâu có thì giờ để cứu ta ra.

Hai tám tháng Tư, ta ra lộ Một

Gặp ông tướng vùng thị sát thăm dân

Ông nói lung tung, ông thề sống chết

Ông nói xong rồi, ông bay biệt tăm.

Hai chín tháng Tư… Biên Hòa xơ xác

Ta về Sài Gòn ngang qua nghĩa trang

Ta đứng nghiêm chào bạn ta đã chết

Như tự chào mình - nát cả tim gan.

Ba mươi tháng tư… ta ôm mặt khóc

Trên cầu Saigon cạnh đường Hùng Vương

Mười năm binh đao… mưòi ngày kết thúc

Ta còn nguyên mà…. mất cả quê hương!

                     ***********************