tai nạn máy bay ở thù đô HK

cấp cứu tai nạn máy bay trên sông Potomac

Vài chữ về tai nạn máy bay ở D.C.

Tôn Thất Tuệ

[9 giờ tối ngày 29.01.2024, hai máy đụng nhau trên không phi trường Ronald Reagan tại trung tâm thủ đô HK. Một bên là phi cơ  American Eagle với 60 hành khách và 4 nhân viên phi hành, xuất phát từ tiểu bang Kansas đang chuẩn bị đáp. Một bên là trực thăng quân sự Black Hawk xuất phát từ Fort Belvoir, Virginia gần kề, trong một phi vụ huấn luyện cũng muốn đáp. Ba quân nhân trong "cối xay tiêu" và 67 người khác trên máy bay dân sự đều tử nạn rơi xuống sông Potomac]

1. Hai người Nga Yevgenia Shishkova và Vadim Naumov, một cặp vợ chồng, đã đoạt giải nhất figure skating ở Alberta Canada 1996. Ba năm sau 1998, đôi bạn định cư ở Hoa Kỳ, tiếp tục sống theo nghệ thuật thể thao nầy, trình diễn và sau cùng làm huấn luyện viên. Hai coach đi theo đoàn skating Boston tập dợt tại tiểu bang Kansas và trở về. Đoàn gồm 16 người đều tử nạn. Dù có nhập Mỹ tịch hay không, họ vẫn có dòng máu Nga, cho nên Nga chia buồn thì dễ hiểu. Không có tin hai người nầy hoạt động có lợi cho Nga như tình báo, tuyên truyền ...

2.- Sơ khởi, nguyên do gần là trực thăng nhà binh bay quá cao so với mức ấn định, ở cao độ 300 feet thay vì 200 feet và đã đi ngoài đường bay gần 1/2 mile. Donald Trump được thông báo sớm nhất và ông nói tai nạn nầy có thể tránh được.

DT nhận briefing nhiều hơn báo chí là việc dĩ nhiên. Những tin tức đó đã làm ông đi xa hơn nguyên nhân gần vừa nêu (quá cao và xa đường). Ông đã chỉ trích việc điều hành FAA (cơ quan hàng không) và nhiệm vụ điều khiển phi cơ (air control) từ thời Obama và Biden. Có thể DT đi quá xa, vì giữa ông tiền Obama và ông hậu Biden thì DT có bốn năm múa gậy; ông cũng phải gánh trách nhiệm. Dân Chủ và phe chống không thấy điểm tế nhị nầy mà chỉ nói như máy, trách DT vũ khí hóa (weaponize) mọi thứ mà không nghĩ tới các nạn nhân. DT đã dành một phút mật niệm trước khi họp báo và ông đã huy động hai bộ liên hệ chu toàn vấn đề từ A đến Z, Bộ Quốc Phòng và Bộ Giao Thông. 

3. Donald Trump biết trước báo chí hai điều tạm gọi là nguyên nhân xa; từ đó ông đã chỉ trích tuyển dụng ngoài điều kiện khả năng đã làm tê liệt mọi cơ quan trong đó có FAA, không có người thông minh và ý thức trách nhiệm. Hai điều DT biết trước thế giới bên ngoài là:

        3.1.- Nhân sự trên đài kiểm soát bất bình thường. Công việc của hai kiểm soát viên dồn vô một người và việc ghép chung nầy xẩy ra sớm hơn thường lệ 40 phút; trong thời gian nầy xẩy ra tai nạn. Việc ghép chung đã xẩy ra từ lâu được FAA chấp thuận; supervisor dươc phép quyết đinh lúc nào là luc ít luân lưu (low traffic) để một KSV có thể trông coi trực thăng và máy bay. Các phi công đã từng lên xuống ở đấy cho rằng phi trường nầy không có lúc nảo gọi là lúc low traffic; trái lại luôn bận rộn, nhất là trực thăng đưa các yếu nhân di chuyển từ các bộ đến White House; nhiều máy bay nhỏ loại vừa dành cho công vụ và ngoại giao đoàn. 2024, có 88 ngàn lần trực thăng đáp.

Ma đưa lối quỷ đưa đường hay sao mà một KSV đã quẹt thẻ về sớm hơn thường lệ 40 phút (không rõ có sự đồng ý của supervisor hay không; đồng thời không rõ người nầy phụ trách loại phi cơ nào).

        3.2.-  Ngài "The 47th" (The Fourty Seventh, tên mới mà ngành ca tụng dành cho Trump) nói chúng ta cần những người thông minh. Ông ám chỉ KSV không lưu. DC và báo nói "The 47th" cả vú lấp miệng em. Nhưng theo chúng tôi, DT nói vậy căn cứ vào những điều ông được tường trình rất sớm, trước mọi người.

KSV 30 giây trước khi tai nạn xẩy ra nói với phi công trực thăng: anh có thấy chiếc máy bay dân sự hay không? Thấy một người sắp rơi xuống hồ, bạn phải ra lệnh, ngưng, thối lui, qua trái qua phải, chứ không hỏi: mày có thấy nước sâu trước mặt hay không. Khi bạn vào trong vùng của hoa tiêu (piloting) bạn đã nhờ hoa tiêu hàng hải hay kiểm soát không lưu thấy giúp và trông chờ quyết định chỉ hướng (navigation).

Dù có thấy đi nữa, hai bên không thể liên lạc vì trực thăng dùng UHF (ultra high frequency) trong lúc phi cơ phản lực dùng VHF (very high frequency) do đó cả hai phải nhờ đài không lưu, vừa có UHF và VHF.

Đến giờ đó, đài mới phản ứng thì có thể ức đoán trực thăng đã đi sai đường từ lâu mà đài không không làm gì. Có thể KSV không chuyên về trực thăng, hay bận chú tâm đến phi cơ phản lực. 

Cho thực sự công bằng với KSV nầy, phải nói thêm sau câu hỏi nầy, KSV có ra lệnh trực thăng thay bãi đáp, một quyết định không rõ ràng. Chỉ cần lên xuống qua về trong một khoản cách tương đối nhỏ, tất có thể tránh đụng nhau. Mà đáp bãi nào, phi trường có ba 'run way'.

Những ghi nhận trên đây không thể giải thích tai nạn một cách đầy đủ. Tai nạn nằm trong mớ bòng bong của trùng trùng duyên khởi. Xa và xa lắm như phi trường nầy nằm trong vùng có quá nhiều đèn, quá nhiều ánh sáng làm chóa mắt. Phi hành đoàn trực thăng có đeo "night google"; kính đêm nầy giúp bạn nhìn thấy dưới đất rất rõ nhưng không thể thấy gì ngang tầm mắt như các máy bay khác. Đài không lưu có biết chuyện nầy hay không. Vì sao quân đội lại cho tập dợt trong vùng đầu não, bận rộn về chính trị và bận rộn không lưu? Quân đội không biết night google vừa là thuốc bổ dưới đất, vừa là thuốc độc trên không. Quân đội không nên chơi trò "phúc thống phục sâm tất tử".

Có những bài thơ tôi đi quá nhanh khó hiều về sau phải hiệu đính. Kinh nghiệm nầy cho phép nói Trump đi quá nhanh trong khi có ý kiến về ngành không lưu, nhưng ông không cương ẩu như ba búa của Trịnh Giảo Kim. 

Phụ chú: Thành lập 1968, nghiệp đoàn kiểm soát không lưu  (Professional Air Traffic Controllers Organization) tổ chức đình công đời tăng lương năm 1981. TT Ronald Reagan ra lệnh đi làm, nếu không sẽ bị truy tố, mất việc không bồi thường vì là hành vi phạm pháp. Ông tuyên bố: "They are in violation of the law and if they do not report for work within 48 hours they have forfeited their jobs and will be terminated."