 |
| George Bush, Dick Cheney và đầu não chiến tranh Irak |
2025 que sera sera
* wait and see *
[Về con số đẹp 2025, nhà văn Võ Hương An chờ hết năm rồi mới có ý kiến, ông đề nghị wait and see. TTT phụ họa, cầm quạt hầu]
Cho đến chiến tranh Ukraine 2022, hộp trứng gà 12 cái ở Georgia giá từ 99 cent đến $1.19. Nhưng vài tháng sau khi Ukraine ăn bom của Nga thì giá trứng gấp đôi và cho đến nay thì gấp năm. Sự tăng giá nầy xẩy ra trong khi ông Biden cai quản White House.
Giá thực phẩm thế giới gia tăng ngay khi có giao tranh giữa hai nước nầy. Ukraine lẫn Nga không thể xuất cảng lúa mì và hột hướng dương làm dầu ăn. Các hải cảng của Ukraine ở Hắc Hải bị phong tỏa. LHQ cố gắng can thiệp nhưng kết quả tượng trưng rồi ngưng. Nạn nhân đầu tiên là dân chúng Phi Châu.
Nếu HK và ông Biden yêu cầu Tổng Thống Zelensky thi hành lời nói của chính mình thì chiến tranh sẽ giảm ngay: chấp nhận trung lập và từ bỏ ý định gia nhập Nato. Thay vào đó, HK đổ tiền và súng đạn kéo dài chiến tranh. Vì vậy nói ông Biden và đảng DC trách nhiệm việc lên giá sinh hoạt 300% không phải là vô lý. Và đây cũng là lý do chính cho bác Trump đưa nàng Melania của tui thành đệ dách phu nhân lần thứ hai.
Nhóm "Vietnamese for Biden" ở California khuyên "đừng no đã có nhà nước no", mức lương tối thiểu đã lên 20 đô một giờ dư tiền mà mua. Nhưng không phải ai cũng có job, ai cũng đi làm, người lớn tuổi, trẻ con làm chi ra một giờ 2 đô chứ nói chi 20 đô! Chủ nhân phải tăng gia mới có tiền trà 20 đô một giờ hoặc đóng cửa.
Giá dụ ông Trump có ba đầu sáu tay mười hai con mắt thì không nói gì. Nhưng là kẻ không có bốn vú, hai ...thì khó chơi với thằng lì vật giá. Hắn như anh hùng cứu quốc ra đi thề không trở về. Giá không bao giờ hạ. Lúc tôi đến Mỹ 1984, gởi thơ nhẹ nhất chỉ tốn 10 cent; giá tem hiện nay là 73 cent. Với 10 cent lúc ấy, thư gởi hôm trước hôm sau đến, trừ khi gặp weekend. Ngày nay muốn thơ over night, bạn phải đến bưu điện mua một phong bì và tốn gần 10 dollars. US Postal Service là cơ quan của liên bang mà còn vậy, nói chi các business tự do.
Vật giá có tinh thần hợp quần rất cao, đồng lòng lên là cùng nhau lên. Thập niên 1980, Nhật đổ tỷ nầy qua tỷ nọ mua các office building khổng lồ ở New York, San Francisco, Los Angeles... làm tăng giá loại kiến trúc nầy, nhưng toàn thể thị trường địa ốc lên theo, kể cả những ngôi nhà nhỏ sắp sập. Giá nhà tăng tiền thuê nhà tăng, vật giá lên theo.
Xăng có thể hạ vì Trump sẽ cho hút dầu trong nước như vùng vịnh Mexico và Alaska. Sự sôi nổi dầu hỏa làm chúng ta nhớ thời thịnh của Texas, ai cũng mua nhà, sau đó nhà cho không ai nhận vì dầu hết job, không tiền trả nợ vay.
Trong cuộc vận động bầu cử, phe chống Trump dọa rằng Trump sẽ làm cho giá sinh hoạt lên với chính sách tariff.
Về lý thuyết, tariff đánh vào các thứ không phải nhu yếu phẩm; HK dư sức tự cung cấp thực phẩm. Ông Ngô Đình Diệm đánh tariff 300% trên xe hơi thì không hề hấn gì tôi, lúc ấy tôi chưa có chiếc xe đạp, may ở ngay sau trường đi bộ 5 phút là tới. Nhưng ở các nước phát triên, thực phẩm là một trong những yếu tố ấn định mức sống (living standard) không tuyệt đối như thời đói 1975. Vật giá là một mạng lưới chằn chịt. Nói tariff không làm tăng giá là ngụy biện nhưng tariff là một vấn đề chính trị nhiều hơn là vấn đề kinh tế. Thực tế nhiều cửa hàng đã thông báo tăng giá như Wal Mart (bán đủ thứ kể cả thực phẩm).
Nếu ông Elon Musk thi hành dự tính giảm một trillion chi phí chính phủ, điều đó có thể làm giảm mãi lực và giảm số tiền luân lưu; khủng hoảng quốc tế 1929-1931 là vì thị trường không có tiền luân lưu ai cũng giữ tiền trong nhà, chôn vàng. Nếu bỗng dưng California không cấp oan phe, phút tem thì các super market sẽ đóng cửa ngay. Chính phủ vung tiền ra sẽ lấy lại bằng thuế doanh vụ, và thuế lương bỗng của các lớp nhân viên trong diễn trình đưa thực phẩm đến tay người mua.
Bình tĩnh như thầy Dật, chờ xem là đúng. Chính phủ Trump có quá nhiều phiêu lưu mà không biết các người liên hệ có quan niệm rõ ràng ý của mình hay không. Đảng CH của Trump chỉ có đa số mỏng như lưỡi dao cạo ở hai viện trên dưới (razor slim majority) nên không dễ thi hành những điều mong muốn. Hạ viện đang thảo luận dự luật cho phép hành pháp thương lượng về kênh đào Panama và sẽ chi tiền để thực hiện.
Chính sách của Trump đối với China rất đáng nghi. Trước đây Trump như muốn nhai sống nuốt tươi Tik Tok, yêu cầu dân biểu CH thông qua đạo luật đình chỉ Tik Tok, vài thống đốc CH cấm thuộc quyền sử dụng tiện ích nầy như South Dakota của bà Noem. Đạo luật bị kiện và Trump ùa theo yêu cầu TCPV ngưng việc đình chỉ. Kết quả không như ý ấy, Tik Tok sẽ ngưng hoạt động chủ nhật Dec 19, hai ngày trước khi Trump nhậm chức; ông đã công khai cho biết sẽ phục hoạt platform nầy, có lẽ trong ngày đầu hay tuần đầu của nhiệm kỳ mới. Trump đã điện đàm với Tập Cận Bình hứa chuyện nầy và các thỏa thuận khác.
Ông thần hộ mệnh Musk hiện làm vua xe hơi điện nhờ các bộ phận sản xuất "in China", hầu như làm bên Tàu ráp nơi khác. Musk đã trực tiếp can tiệp vào chính trị của Đức viện dẫn lý do đã đầu tư rất nhiều vào xứ nầy. Tàu là một nước không dân chủ vi phạm nhân quyền, hoàn toàn khác với Đức; Musk đã đầu tư rất nhiều với Tàu sao không một lời bênh vực người Uyghur đang bị đày đọa ở Tân Cương, làm nô lệ lao động trong các xưởng xe hơi Volkswagen?
Nói chuyện Tàu vì đang nói đến kênh Panama. Tàu vừa khánh thành một thương cảng ở Perou đủ các yếu tố của một quân cảng hàng đầu; kênh Panama hiện do hai công ty hàng hải của Hongkong điều hành, mà Hongkong thuộc lãnh thổ của Tàu. Hải quân Tàu đủ phương tiện khống chế hai bờ đại dương của Mỹ Châu. Nếu HK cần giữ lại cái back yard South America khỏi tay Tàu, HK cần lấy lại kênh Panama. Nhưng Trump đang đu dây với Bắc Kinh thì khó nói quá.
Disclosure: I did vote for Trump, 3 times 2016, 2020, 2024.
Giá dụ ông Trump có ba đầu sáu tay mười hai con mắt thì không nói gì. Nhưng là kẻ không có bốn vú, hai ...thì khó chơi với thằng lì vật giá. Hắn như anh hùng cứu quốc ra đi thề không trở về. Giá không bao giờ hạ. Lúc tôi đến Mỹ 1984, gởi thơ nhẹ nhất chỉ tốn 10 cent; giá tem hiện nay là 73 cent. Với 10 cent lúc ấy, thư gởi hôm trước hôm sau đến, trừ khi gặp weekend. Ngày nay muốn thơ over night, bạn phải đến bưu điện mua một phong bì và tốn gần 10 dollars. US Postal Service là cơ quan của liên bang mà còn vậy, nói chi các business tự do.
Vật giá có tinh thần hợp quần rất cao, đồng lòng lên là cùng nhau lên. Thập niên 1980, Nhật đổ tỷ nầy qua tỷ nọ mua các office building khổng lồ ở New York, San Francisco, Los Angeles... làm tăng giá loại kiến trúc nầy, nhưng toàn thể thị trường địa ốc lên theo, kể cả những ngôi nhà nhỏ sắp sập. Giá nhà tăng tiền thuê nhà tăng, vật giá lên theo.
Xăng có thể hạ vì Trump sẽ cho hút dầu trong nước như vùng vịnh Mexico và Alaska. Sự sôi nổi dầu hỏa làm chúng ta nhớ thời thịnh của Texas, ai cũng mua nhà, sau đó nhà cho không ai nhận vì dầu hết job, không tiền trả nợ vay.
Trong cuộc vận động bầu cử, phe chống Trump dọa rằng Trump sẽ làm cho giá sinh hoạt lên với chính sách tariff.
Về lý thuyết, tariff đánh vào các thứ không phải nhu yếu phẩm; HK dư sức tự cung cấp thực phẩm. Ông Ngô Đình Diệm đánh tariff 300% trên xe hơi thì không hề hấn gì tôi, lúc ấy tôi chưa có chiếc xe đạp, may ở ngay sau trường đi bộ 5 phút là tới. Nhưng ở các nước phát triên, thực phẩm là một trong những yếu tố ấn định mức sống (living standard) không tuyệt đối như thời đói 1975. Vật giá là một mạng lưới chằn chịt. Nói tariff không làm tăng giá là ngụy biện nhưng tariff là một vấn đề chính trị nhiều hơn là vấn đề kinh tế. Thực tế nhiều cửa hàng đã thông báo tăng giá như Wal Mart (bán đủ thứ kể cả thực phẩm).
Nếu ông Elon Musk thi hành dự tính giảm một trillion chi phí chính phủ, điều đó có thể làm giảm mãi lực và giảm số tiền luân lưu; khủng hoảng quốc tế 1929-1931 là vì thị trường không có tiền luân lưu ai cũng giữ tiền trong nhà, chôn vàng. Nếu bỗng dưng California không cấp oan phe, phút tem thì các super market sẽ đóng cửa ngay. Chính phủ vung tiền ra sẽ lấy lại bằng thuế doanh vụ, và thuế lương bỗng của các lớp nhân viên trong diễn trình đưa thực phẩm đến tay người mua.
Bình tĩnh như thầy Dật, chờ xem là đúng. Chính phủ Trump có quá nhiều phiêu lưu mà không biết các người liên hệ có quan niệm rõ ràng ý của mình hay không. Đảng CH của Trump chỉ có đa số mỏng như lưỡi dao cạo ở hai viện trên dưới (razor slim majority) nên không dễ thi hành những điều mong muốn. Hạ viện đang thảo luận dự luật cho phép hành pháp thương lượng về kênh đào Panama và sẽ chi tiền để thực hiện.
Chính sách của Trump đối với China rất đáng nghi. Trước đây Trump như muốn nhai sống nuốt tươi Tik Tok, yêu cầu dân biểu CH thông qua đạo luật đình chỉ Tik Tok, vài thống đốc CH cấm thuộc quyền sử dụng tiện ích nầy như South Dakota của bà Noem. Đạo luật bị kiện và Trump ùa theo yêu cầu TCPV ngưng việc đình chỉ. Kết quả không như ý ấy, Tik Tok sẽ ngưng hoạt động chủ nhật Dec 19, hai ngày trước khi Trump nhậm chức; ông đã công khai cho biết sẽ phục hoạt platform nầy, có lẽ trong ngày đầu hay tuần đầu của nhiệm kỳ mới. Trump đã điện đàm với Tập Cận Bình hứa chuyện nầy và các thỏa thuận khác.
Ông thần hộ mệnh Musk hiện làm vua xe hơi điện nhờ các bộ phận sản xuất "in China", hầu như làm bên Tàu ráp nơi khác. Musk đã trực tiếp can tiệp vào chính trị của Đức viện dẫn lý do đã đầu tư rất nhiều vào xứ nầy. Tàu là một nước không dân chủ vi phạm nhân quyền, hoàn toàn khác với Đức; Musk đã đầu tư rất nhiều với Tàu sao không một lời bênh vực người Uyghur đang bị đày đọa ở Tân Cương, làm nô lệ lao động trong các xưởng xe hơi Volkswagen?
Nói chuyện Tàu vì đang nói đến kênh Panama. Tàu vừa khánh thành một thương cảng ở Perou đủ các yếu tố của một quân cảng hàng đầu; kênh Panama hiện do hai công ty hàng hải của Hongkong điều hành, mà Hongkong thuộc lãnh thổ của Tàu. Hải quân Tàu đủ phương tiện khống chế hai bờ đại dương của Mỹ Châu. Nếu HK cần giữ lại cái back yard South America khỏi tay Tàu, HK cần lấy lại kênh Panama. Nhưng Trump đang đu dây với Bắc Kinh thì khó nói quá.
Disclosure: I did vote for Trump, 3 times 2016, 2020, 2024.
No comments:
Post a Comment