chiều trong tiếng sóng

tranh mộc bản của Hokusai Nhật, Sóng Lớn ngoài Khơi Kanadawa,1829
chiều trong tiếng sóng

tôn thất tuệ

Những ngọn lá mì trên những thân cây gầy yếu nhởn nhơ với gió nhẹ trên đồi như kêu gọi những ngọn tre sà xuống mặt suối tràn đầy. Đàn vịt trời bỏ cánh nhẹ êm rong ruổi trên nước. Lau lách làm dáng soi bóng qua cái kính thủy vĩ đại không góc cạnh ấy. Những nét sơ phát nầy vẽ cho cô em cái tịch liêu của một góc trời thật xa vùng Saigon. Những buổi chiều như vậy đã cầm chân tôi, tuy chỉ phút chốc, khỏi cơn xoáy của kẻ lưu đày trên đất mẹ, của một kẻ không quyền công dân trên chính quê hương mình.

Cuộc đời lao lung thế ấy càng làm mình suy nghiệm về những gì tầm thường nhất như giọt sương đọng trên lá, tiếng chim buông thả như tiếng chiều tiễn ngày. Những đợt sóng suy tư cũng sinh động như những biến thái màu sắc trên khóm hoa bằng lăng tím dưới chân đồi.

Chỗ tôi ở sau ngày đi tù tập trung đẹp lắm, đẹp trong thế tự tại của nó mà thôi. Một mái nhà tranh chễm chệ trên ngọn đồi bao quanh bởi một dòng suối với lũy tre gai chằng chịt tạo ra một thế giới u tịch. Tôi đến đấy vì thời cuộc để mỗi sáng khuya nghe tiếng xe bò lạch cạch xa xăm, tập quen sống với đống khoai mì, miệng câm như quên tiếng người.

Bên đồi kia có một ngôi chùa của các ni sư. Chùa lợp tranh, các nữ tu ngày ngày cuốc đất, lặn lội trong bùn. Mỗi chiều gió đưa kinh xuôi về hướng nhà tôi. Hôm ấy đang cùng dọn đống cỏ khô với tôi,  bà xã tôi hỏi kinh gì. Hẳn nhiên đây không phải lần đầu tiên cô học trò năm xưa nghe thứ tiếng ấy; nhưng sao bây giờ mới hỏi. Thật ra tôi đã thấy cái gì là lạ vì tiếng kinh tụng có tính chất giao hưởng, phải chăng vì cộng với sự ba động của gió, của nhịp phách lau lách, với những cánh chim vỗ trên không.

Tôi không trả lời tuy biết đó là Kinh Bát Nhã. Tôi bảo hãy nghe như một thứ nhạc trong chiều. Hãy lắng nghe như những con vịt trời thưởng thức như cỏ tranh đánh nhịp với chồi lau trắng.

Ấy thế, tôi đã vẽ cho cô em một buổi chiều. Chiều ấy không ghi lại bằng những dấu của nghịch cảnh hay cái xao xuyến dật dờ. Chiều ấy có:

Một lời kinh bay nhẹ buổi chiều êm

quên chữ nghĩa mà nghe nhạc hòa tan trong gió

như tiếng sóng đập vào trí tưởng, hải triều âm. 

Phụ bản:

nhìn thấp

tôn thất tuệ

Một lời kinh bay nhẹ buổi chiều êm

như tiếng sóng đập vào ý tưởng: hải triều âm.

Tay người đó dẻo như cành sen mọng

chấp tay hoa quì xuống thấm lời kinh

mang bình ảnh của Ngài Linh Cảm

vị bồ tát hóa thành trâu ngựa

gánh cho người sức nặng cuối đường xa,

Ngài hóa cát chân đi cho dịu

biến thành cây bóng mát trẻ em đùa.

Tay người ấy, bàn tay Phật

Phật rất người Phật đến với trần gian

qua hình ảnh dịu êm của mẹ

của vợ hiền nhóm lửa lúc chiều buông.

Nhìn rất thấp để thấy Quán Âm nơi đó

gặp câu kinh quên chữ nghĩa mà đẹp như thơ

và nơi ấy một bàn tay rất dẻo

như mái chèo cập bến hiền lương.-