lá rụng, Khái Hưng

          Lá Rụng, Khái Hưng 

Trời cuối đông* vàng úa nhuộm màu buồn vô hạn. Một làn gió lạnh thổi qua: mấy chiếc lá rụng. 

Mỗi chiếc lá rụng có một linh hồn riêng, một tâm tình riêng, một cảm giác riêng. 

Có chiếc tựa mũi tên nhọn, tự cành cây rơi cắm phập xuống đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ. 

Có chiếc lá như con chim lảo đảo mấy vòng trên không, rồi cố gượng ngoi đầu lên, hay giữ thăng bằng cho chậm tới giây nằm phơi trên mặt đất. 

Có chiếc lá nhẹ nhàng, khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng, như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại: cả một thời quá khứ dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây không bằng một vài giây bay lượn, nếu sự bay lượn ấy có vẻ đẹp nên thơ. 

Có chiếc lá như sợ hãi ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất còn cất mình muốn bay trở lên cành. 

Có chiếc lá đầy âu yếm rơi bám vào một bông hoa thơm, hay đến mơn trớn một ngọn cỏ xanh mềm mại. 

Mỗi chiếc lá rụng là một biểu hiện cho một cảnh biệt ly. 

Vậy thì sự biệt ly không phải chỉ có nghĩa là buồn rầu, khổ sở. Sao ta không ngắm sự biệt ly theo tâm hồn một chiếc lá nhẹ nhàng rơi?

(Phong Hoá số 171)

Ghi chú của người gởi:

*Tôi không còn giữ được sách Quốc văn thời Trung học trước 1975 nên không rõ là “Trời cuối đông… hay là: Trời cuối thu…” nhưng “vàng úa” thì rõ ràng là hình dung từ tượng trưng cho mùa thu. Tuy nhiên, qua tham khảo một số link khác thì thấy hình như là “Trời cuối đông…” Mong quý vị và các bạn ai nắm chắc được vấn đề này đóng góp ý kiến giùm! Thiên Đức Tự.***********

Phúc đáp:

                          Mẹ già tham việc tiếc công
               cầm duyên con lại thu đông mãn rồi. (ca dao)

Đa số người Việt và ngay cả trong lịch hằng ngày và tử vi, mùa xuân bắt đầu ngày Tết.

Xuân hạ thu đông có ghi trong các tiết của âm lịch, tính theo các ngày sóc, ngày gì đó như cốc vũ, lập xuân v.v... nhưng không ảnh hưởng. Chữ mùa xuân mà VC dùng cho 30.4 rất đổi ngạc nhiên khó hiểu, cũng như lúa đông xuân, vì dân mình không tính bốn mùa theo lối tây phương (có Nga).

Mặt khác, người mình cũng quan niệm xuân theo dương lich tính từ đầu tháng giêng. Nếu Khái Hưng hiểu như mọi người, nhất là khi ông làm tờ báo xuân, thì mùa cuối đông, tháng chạp (12) là đầu đông của thời tiết niên sóc quốc tế. Báo xuân là sáng kiến đầu tiên của Tự Lực Văn Đoàn, tính theo ngày Tết ta.

Ý chính của bài nói về việc lá rụng. Câu đầu nói lá vàng là một ý phụ.

Vả lại, lá rụng thực sự sau mùa thu; mùa thu lá chỉ đổi màu, chuẩn bị rụng vào cuối mùa, có khi đã sang đông.

Hơn nữa việc lá rụng xẩy ra không cùng một lúc trên thế giới. Càng đi xuống phía nam càng thấy khác vì miền nam chỉ có mưa nắng hai mùa.

Do đó theo thiển ý, chữ cuối đông của Khái Hưng không tạo nên một điều khó nghĩ.

Tôi còn nhớ giờ quốc văn có bài Nhặt Lá Bàng, hình như trích từ Đôi Bạn hay Đoạn Tuyệt của Nhất Linh. Trong đó hai chị em cô bé nghèo lượm lá bàng khô làm thuốc nhuộm nâu.

Khái Hưng viết: Mỗi chiếc lá rụng có một linh hồn riêng, một tâm tình riêng, một cảm giác riêng  làm tôi nhớ đến Lamartine: Objet inanimé, avez-vous donc une âme? Này, hởi vật vô tri, bạn có một linh hồn chăng? Không nói ra mà ai cũng biết là có.---

                                                

........................................................................................................

                     sương chiều ngõ vắng

                              Miền ngõ hẹp vùng mây
                              nắng chen vàng trổ nhụy
                              phấn hoa trời
                              vùng đất mộng ươm mầm
                              chiều xuống chờ sương.
                              Sương đã đến mà chiều chưa hay biết
                              gió thoảng về đá cuội ngọt vành tai
                              mãi theo sương chiều quên tiếng lá
                              lá bâng khuâng nằm buồn cuối ngõ
                              ngõ chờ ai.- 

                               tôn thất tuệ

chiều thu Utah