người Dao và người Việt xưa trong sử Tàu

người Dao ở Hòa Bình cúng tổ Bàn Hồ
 
NGƯỜI DAO và NGƯỜI VIỆT

The Yao and the Việt 

Lê Minh Khai, ttt dịch

Người Dao là sắc tộc sống trong vùng núi từ Hồ Nam đến biên giới Bắc Việt. Họ viết tiền sử của chính mình dựa theo các tài liệu của Trung Hoa. Những sáng tác nầy được kết tập thành cuốn 評皇券牒 Bình Hoàng Khoán Điệp (văn thư tổng gộp về vua Bình) còn gọi 過山榜 Quá San Bảng (thẻ thông hành vượt núi).

Theo những tài liệu nầy, người Dao là hậu duệ của một vị tổ nửa người nửa chó tên là 槃瓠 Bàn Hồ. Truyện gốc không do người Dao sáng tạo mà là sáng kiến của văn gia Trung Hoa. Thật vậy, chúng ta có thể tìm thấy truyện nầy trong  後漢書 Hậu Hán Thư của Phạm Diệp hay Úy Tông. Sau đó, Phạm Diệp nói rộng rằng mọi sắc tộc 南蠻 Man Nam (gồm cả Bách Việt) đều là con cháu của Bàn Hồ.

Bàn Hồ, một con chó, đã giúp Bình Hoàng Đế giết kẻ địch Cao Vương muốn xâm chiếm đất nước. Vì công trạng nầy Bình Đế gả con gái cho Bàn Hồ, phong Bàn Hồ là Bàn Vương; nhà vua thấy tiếc nên đã đuổi theo bắt con gái lại nhưng trời đất bỗng nhiên sấm sét mưa bão nên đành thôi.

12 người con của Bàn Hồ

Công chúa ăn ở với Bàn Hồ sinh ra sáu trai sáu gái. Chúng lấy nhau, sinh đàn sinh đống ở khắp vùng núi. Người Dao xem Bàn Vương là ông cố tổ cao cao ... tằng, là thủy tổ. Hậu Hán Thư nói thêm xã hội người Dao chia thành nhiều tập thể cộng đồng đứng đầu bởi các tướng quân; họ nhận ấn tín của triều đình, đội mão bằng da con ráy cá. Dân chúng gọi các ông lớn nầy là 精夫 tinh phu, gọi nhau là 姎徒 ương đồ.

Truyện nầy Phạm Diệp Úy Tông viết vào thế kỷ thứ 5 trong chương Nam Man nhưng 1,000 năm sau, người Dao dùng để tỏ bày nguồn gốc và căn cước của họ.
Nếu đã đọc Lĩnh Nam Chích Quái, bạn thấy ngay có sự giống nhau. Truyện người Dao, hoàng đế gả con gái cho một người-chó đã gợi qua Hồng Bàng Thị Truyện với vợ vua bị Long Vương bắt cóc. Cả hai truyện, hai vị vua đã bị các trở lực siêu phàm thần bí không thể chạy theo giật lại hai phụ nữ. Hai nường sinh con, sinh cháu hàng hàng lớp lớp, phải chia ra từng nhóm.

Tóm lược, Bình Hoàng Khoán Điệp hay Lĩnh Nam Chích Quái đều viết theo sách Tàu, đặc biệt là Hậu Hán Thư của Phạm Diệp.

Ghi chú của người dịch

Mặc dầu Hậu Hán Thư nói Bàn Hồ là thủy tổ của mọi dân Nam Man, Lĩnh Nam Chích Quái không ghi rằng giống Bách Việt là con cháu của người-chó nầy. Dịch từ tiếng Anh, a dog, không trang trọng như trong sách là long khuyển, từ trên trời giáng xuống cung triều của Bình Đế như một thần hộ mệnh. Hình ảnh người chó sẽ không làm người Ấn Độ dị ứng vì đã quen vị thần số một là Ganesha mặt voi.

đám rước Ganesha

Tác giả đề cập người Dao từ Hồ Nam đến biên giới Bắc Việt. Nhưng người Dao đã đến gần biên giới Việt Lào ở tỉnh Hòa Bình cạnh Thanh Hóa, tụ tập trong vùng Mai Châu. Trang quảng cáo du lịch của Mai Châu Resort cho biết người Dao thờ Bàn Vương và công nhận nguồn gốc như Lê Minh Khai trình bày. trích:  Vợ chồng Bàn Vương sinh được 12 người con (6 trai, 6 gái). Vua Bình Vương ban sắc phong cho họ thành 12 dòng họ của người Dao, gồm: Bàn, Phàn, Mãn, Uyển, Đặng, Trần, Lương, Tống, Phượng, Đối, Lưu, Triệu. Con cháu Bàn Vương được cấp "Quá sơn bảng văn" (Giấy thông hành qua núi) để phân tán đi sinh sống ở các nơi. Sau khi Bình Vương qua đời, Bàn Vương lên làm vua nhưng vẫn giữ nếp sống giản dị, dạy dân cách trồng lúa, dệt vải, săn bắn. Khi Bàn Vương qua đời, người Dao thờ cúng ông như một vị thần linh thiêng.--

=========================================